Nýtt Helgafell - 01.04.1957, Blaðsíða 42

36
HElGAFELL
hreinsun. Mætti þá svo fara, að sum gömul
og gild orð í málinu slyppu nauðuglega
við athugun. Mér kemur í hug ágætur fróð-
leiksmaður, sem var einu sinni að ræða um
málfar Bjarna Thorarensens og dró í efa, að
,,gullinn" væri góð íslenzka: það mundi vera
„gylden" á dönsku. Og síðan kynnu „ljót"
orð að fara sömu leiðina og loks „óþegn-
leg" orð, en þá verðum við nú vonandi allir
komnir undir græna torfu, eins og Hannes
Árnason sagði, þegar hann var að skýra
fyrir skólapiltum, hvað ljósið væri lengi á
leiðinni frá yztu stjörnum himinhvolfsins.
Segja má að vísu, að útlendingum sé sízt
vandara um en innlendum mönnum, sem
verða fyrir barðinu á íslenzkri málverndun-
ar stefnu. Islendingum var fyrir löngu bann-
að að taka sér ættarnöfn. Hinsvegar ríkir
ennþá mikið misræmi í þessum efnum, af
því að þau lög hafa ekki verið gerð aftur-
virk. Ef það er rétt, sem Þjóðviljinn hermdi
á liðnu sumri eftir rússneskum heimildum, að
Stalinsverðlaunin heiti nú Leninsverðlaun
og nafnbreytingin sé afturvirk, þannig að
allir þeir, sem verðlaunin hlutu fyrir dauða
Stalins skuli nú heita Leninsverðlauna-
menn, þá mætti íslenzka löggjafarvaldið
taka sér það til fyrirmyndar og leiða í lög,
að öll forn ættarnöfn skuli niður falla og
ættarnafnamenn kenndir við „föður, móður
eða kjörföður" ,.að íslenzkum sið". Bjarni
Thorarensen skyldi þá kallaður Bjarni Vig-
fússon framvegis og Magnús Stephensen
Magnús Ólafsson. Og mættu þá allir vel við
una. K. K.
Sumarið er ekki liðið
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi:
Ljóð frá liðnu sumri. Helgafell 1956.
Skömmu fyrir hátíðar í vetur kom út ný
ljóðabók eftir Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi, og voru þá liðin níu ár frá því að
birtist síðasta kvæðasafn hans, Ný ljóða-
bók 1947. Nýtt safn kvæða frá hendi þessa
þjóðkunna og ástsæla skálds telst með
stærstu tíðindum í íslenzkum bókaheimi, og
það þótt miklu skemur hefði verið eftir því
beðið.
Hið nýja kvæðasafn heitir Ljóð frá liðnu
sumri, og maður staldrar við titilinn. Hvað
þá? Er sumarið liðið, þykist Davíð Stefáns-
son vera orðinn gamall, eða hvaða bending
felst í þessari nafngift? Og bókin er opnuð
og lesturinn hefst: Segið það móður
minni. Það er ekki um að villast, hér kveð-
ur við með hreinum, angurværum tónum
sá ómur af svanasöng, sem nafn bókarinn-
ar vakti grun um. Þetta kvæði er eins og
kveðja, allt að því uppgjör, persónuleg játn-
ing, þar sem skáldið gerir hvort tveggja,
þakka gjafir lífsins og fagna góðri heimvon.
Það er mikil síðdegisró yfir þessu kvæði og
i senn sterkur og þýður tónn, sem kemur í
stað máttarviða í byggingu þess og tengir
það saman í eina innilega heild. Einstakar
vísur og vísuhelmingar þessa kvæðis eru
gædd sérstöku hljóðlátu áhrifamagni. Yfir-
leitt fer þessi tóntegund Davíð Stefánssyni
vel, og hennar gætir ekki aðeins í inngangs-
kvæði hinnar nýju bókar, heldur vakir hún
alls staðar undir niðri og lætur að sér kveða
nógu oft til þess að halda hugblænum frá
upphafi til enda. Vinir og frændur fara fjöld
— inn í þögn og myrkur, nökkvinn mikli
þreytir sitt skeið um bládjúp himins, nýir
gestir verða í dag boðnir þangað sem óg
og þú sátum að veizlu í gær. En hugur
skáldsins er æðrulaus. För nökkvans er sig-
urför, fyrir stafni eru ný föðurtún, þar sem
hillir uppi land með hvítum fjöllum. Það
mundi vera það himneska Norðurland, og
þangað geta ekki legið nema gagnvegir.
Davíð Stefánsson er maður kominn yfir
miðjan aldur, og er ekki að undra, þótt
brennandi lífsþorsta og flughraða gæti
minna í skáldskap hans en í árdaga. Það er
eðlilegt og heiðarlegt, að þeir strengir láti
nú til sín heyra, sem tíminn festir á hörpuna
með fjölgandi aldursárum, um leið og hann