Dagskrá: tímarit um þjóðfélagsmál - 01.01.1944, Síða 13

DAGSKRÁ
7
viðhalda ríkjandi þjóðfélagsháttum, því að þannig telur hann að
bezt verði tryggð aðstaða fjáraflamanna til mikillar auðsöfnunar.
Hann hirðir ekki um, þótt mikil auðsöfnun fárra manna leiði af
sér fátækt margfallt fleiri manna, eða þótt atvinnuleysi sé hvers-
dagslegt brauð, þar sem atvinnuvegirnir eru byggðir á grunni
samkeppni og einkafjármagns. Hann skilur ekki eða vill ekki skilja
mesta spakmæli Einars Benediktssonar, að líf þúsunda manna
þurfi í eins manns auð. Forráðamenn hans eru jafnvel svo blind-
aðir í trú sinni á ríkjandi félags- og fjármálakerfi, að þeir munu
ekki hika við að stöðva allar endurbætur þess með vopnaburði,
ef þeir ættu þess kost.
Hér er líka ofstækisfullur flokkur byltingarmanna, sem vilja
algerlega kollvarpa ríkjandi þjóðskipulagi og byggja annað nýtt á
rústunum. Líkt og Önundur þurrabúðarmaður hafa þeir sótt trú
sína og fyrirmynd til annara landa, vilja eins og hann gefa „út-
lenzkum aleina heiðurinn". Bolsevisminn í Rússlandi er þeirra
stóra fyrirmynd. Því skal ekki neitað, að atvinnuskipulag hans
hefur á ýmsan hátt borið jákvæðan árangur, en hitt er jafnframt
ljóst, að hann verður ekki framkvæmdur, nema með algeru
afnámi persónulegs frelsis. Skoðanafrelsi, málfrelsi og samtaka-
frelsi samrímst honum ekki. Þótt slíkt skipulag geti blessast hjá
Rússum, sem vanist hafa kúguninni frá fyrstu tíð, er alveg víst,
að það samrímist ekki íslenzkri skapgerð. íslendingar kjósa frekar
að búa við þröngan kost en missa persónulegt frelsi sitt.
Hér er líka allsterkur frjálslyndur miðflokkur, Framsóknarflokk-
urinn, sem heldur uppi merki Sighvats. Hann vill þræða milli
öfganna, halda því, sem vel hefur reynzt, en breyta því, sem mið-
ur fer. Hann vill að aukin auðjöfnun leysi hinar miklu andstæður,
stórgróðann og örbirgðina, af hólmi. Hann vill koma auknu skipu-
lagi á atvinnuvegina, einkum stóriðjuna, svo að rekstur þeirra
samrýmist almannahag. Umbótum þessum vill hann fyrst og
fremst koma fram á grundvelli frjálsrar samvinnu, en annars á
grundvelli þingræðis og lýðræðis. Hann vill láta framfarirnar,
ekki sízt þær félagslegu, byggjast á þróun, en ekki byltingu.
Hann vill láta samvinnu- og bræðralagsandann útrýma stórgróða-
fýsninni og samkeppnishugarfarinu.
Fjórði flokkurinn, Alþýðuflokkurinn, stendur nær Framsóknar-
flokknum en hinum flokkunum tveimur. Hann er mótfallinn bylt-