Félagsbréf - 01.01.1958, Síða 21

FÉLAGSBRÉF
11
ar Friðjónssonar, skilja þau og hann sjálfan. En með þessari
bók og hinni prýðilegu heildarútgáfu af verkum Guðmundar á
bundnu máli og lausu, hafa synir hans unnið mikilsháttar nytja-
verk, sem vel mætti afreksverk kalla, enda einstætt í sinni röð.
Ég drep á þetta hér, vegna þess að útgáfa þessi er og verður
efalaust um langa framtíð sú uppsprettan, sem flestum verður
til leitað, því frumútgáfur af bókum Guðmundar gerast nú tor-
fengnar, sumar ófáanlegar fyrir löngu.
Margt hefur á daga drifið í landi voru síðustu áratugina. Þjóð-
lífið sjálft og aðstaða hvers einstaklings er nú svo gerbreytt
frá því sem var á æsku og þroskaárum Guðmundar á Sandi,
að öll von er til þess, að þeir sem nú eru ungir, eigi örðugt með
að setja sig í hans spor, þó furðulegt megi kalla, þar sem um
er að ræða mann, sem andaðist fyrir fáum árum og var þá að-
eins rúmlega sjötugur (f. 1869, d. 1944). Nú á dögum er skáld-
skapur orðinn að iðn, sem menn stunda að vísu með misjöfn-
um árangri, eins og gerist um atvinnuvegi hér á landi, allt frá
Nóbelshöfundum til hinna, sem lítt þurfa við aðra að deila ánægj-
unni af verkum sínum. Hér sem oftar eru margir kallaðir en
fáir útvaldir. Samt sem áður fjölgar þeim árlega, sem semja
ljóð og sögur í einhverri mynd og eygja í slíku framavon og
fjárvon. Þessi bókmenntagróska er góðra gjalda verð. En það
er ekki ætlun mín að ræða hér um hana. Ég vildi aðeins minna
á þann gífurlega mun sem á því er að vera rithöfundur á íslandi
í dag og var fyrir svo sem hálfri öld síðan, eða jafnvel aðeins
30 árum, og veit ég þó vel, að slíkt er fæstum sitjandi sæla.
Samt er það engan veginn vonlaust stríð. í þann mun sem Guð-
mundur Friðjónsson var að taka vísdómsjaxlana, var skáld-
skapur hér á landi íþrótt þegar bezt lét, að vísu lofsæl íþrótt,
en launalaus að öðru. Nú þegar hans er minnzt, verður mér
efst í huga, hvernig hann brauzt fram úr öllum þeim torfærum,
sem á leið hans urðu, varð mikill og sérstæður listamaður þrátt
fyrir allt, í trássi við allt og alla — nærri því að minnsta kosti.
Þeir ykkar, góðir áheyrendur, sem tvenna munið tímana, hafið
sjálfsagt ekki gleymt því, að Guðmundur Friðjónsson var ekkert
eftirlætisskáld fjöldans, sízt framan af ævi. Um það bil sem