Sveitarstjórnarmál - 01.08.2000, Síða 43

FJÁRMÁL
B-hrepps lítur út fyrir að B-hreppur
hafi meiri getu.
Sé litið á greiðslubyrði sveitarfé-
laganna kann annað að koma í ljós.
í töflunni má sjá að greiðslubyrði
lána, m.v. að skuldir sveitarfélag-
anna beri 5% vexti, var 18.055 kr. í
A-hreppi en 20.061 kr. i B-hreppi.
Afgangur til framkvæmda sam-
kvæmt þessu verður þá 5.945 kr. í
A-hreppi samanborið við 3.939 kr. í
B-hreppi. Niðurstaðan er því að
þrátt fyrir að framlegðarhlutfall A-
hrepps sé 20% en B-hrepps 24% er
framkvæmdageta A-hrepps meiri
vegna betri peningalegrar stöðu.
Þetta vekur spumingar um sam-
anburð á peningalegri stöðu milli
sveitarfélaga. Látum liggja á milli
hluta þann mismun sem er i mati á
peningalegum eignum að ekki sé
minnst á „aðgerðir" til að styrkja
peningalega stöðu (sjá dæmi bls.
137-138 í Rekstur og stjórnun
sveitarfélaga, Rekstur og Ráðgjöf
1998). Gemm ráð fyrir því að pen-
ingaleg staða sé metin með sama
hætti í öllum sveitarfélögunum.
Hlutfall peningalegrar stöðu af
skatttekjum (peningalegar eignir að
frádregnum skuldum) er -167% í
A-hreppi, en -225% B-hreppi. Það
ætti því að segja okkur að fjárhags-
staða A-hrepps væri betri en B-
hrepps og sveitarfélagið betur i
stakk búið til að veita íbúum sínum
þjónustu.
Svo þarf hins vegar ekki að vera.
Það getur ráðist af vaxtakjörum
sveitarfélaganna. Ef A-hreppur
byggi við 7% vaxtakjör samanborið
við 5% hjá B-hreppi myndi dæmið
snúast við aftur, þ.e. B-hreppur
hefði þá 3.939 kr. til framkvæmda
en A-hreppur 2.762 kr. Uppistaðan í
skuldum B-hrepps kunna að vera
skuldir með tiltölulega lágum vöxt-
um og sveitarfélagið því í raun í
betri stöðu til að veita íbúum þjón-
ustu.
Bætt peningaleg staöa
viö flutning grunnskólans
Athyglisvert er að skoða hvemig
fjárhagsstaða sveitarfélagsins A-
hrepps breyttist við verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga, til dæmis með
flutningi grunnskólans frá ríki til
sveitarfélaga. I þessu einfalda dæmi
er gert ráð fyrir að við flutninginn
hafi skatttekjur aukist jafnmikið og
rekstur málaflokka. Til einföldunar
er því gefin sú forsenda að þær tekj-
ur sem sveitarfélögin fengu með
grunnskólanum hafi nægt til að
standa undir auknum rekstrarkostn-
aði.
Fyrir flutninginn vom skatttekjur
90.000 kr. og rekstur málaflokka
66.000 kr. Eftir flutninginn voru
skatttekjur 120.000 kr. og rekstur
málaflokka 96.000 kr. Framlegðin
breyttist þannig ekki neitt, var
24.000 kr. fyrir og eftir flutning.
Skuldastaðan breyttist heldur ekki
neitt. Skuldir vom 225.000 kr. og
peningaleg staða 200.000 kr. bæði
fyrir og eftir flutning. Það sem á
hinn bóginn hefur gerst er að hlut-
föllin hafa öll breyst. Þannig er
framlegðarhlutfallið nú 20% í stað
27% áður og hlutfall peningalegra
skulda af skatttekjum hefúr farið úr
-222% í -167%. Hlutföllin hefðu
því sagt okkur að reksturinn hefði
þyngst en fjárhagsstaðan batnað, en
hvomgt hefur gerst, þ.e. tekjur og
gjöld hækkuðu jafnmikið í krónum
talið og peningaleg staða breyttist
ekki neitt í krónum talið.
Þetta setur okkur í svolítið leiðin-
lega stöðu. Það er gott að geta skoð-
að rekstur sveitarfélaga með tilliti til
þróunar síðustu árin og eins í sam-
anburði við önnur sveitarfélög. Til
þess hafa menn gjaman notað ofan-
greindar kennitölur.
Skuldaþol, skuldaþols-
hlutfall og endurgreiöslu-
tími
Hér verða nú kynntar þijár lykil-
tölur sem em óháðar þeirn breyting-
um sem hér hefur verið greint frá.
Þær taka tillit til bæði skuldastöðu
og rekstrarafkomu (framlegðar).
Þessar lykiltölur eru skuldaþol,
skuldaþolshlutfall og endurgreiðslu-
tími lána.
Skuldaþol metur hversu miklar
skuldir sveitarfélag getur greitt að
gefnum ákveðnum vöxtum, láns-
tima og miðað við þann afgang sem
reksturinn skilar, þ.e. framlegð.
Þegar skuldaþolið hefúr verið reikn-
að er það borið saman við núver-
andi skuldastöðu sveitarfélagsins og
þannig fengið hlutfall skulda af
skuldaþoli, eða skuldaþolshlutfall.
Á svipaðan hátt má reikna út end-
urgreiðslutímann, þ.e. hversu mörg
ár það tekur sveitarfélag að greiða
upp skuldir sínar að gefnum
ákveðnum vöxtum og miðað við
ffamlegð síðasta árs í krónum talið.
Á 2. töflu má sjá að breytingar
eins og þær sem áttu sér stað á
verkaskiptum ríkis og sveitarfélaga
með flutningi gmnnskólans til sveit-
arfélaganna hafa engin áhrif á mat á
fjárhagsstöðu A-hrepps, sem er rétt
niðurstaða, því engin raunveruleg
breyting hefúr átt sér stað.
Taflan sýnir að skuldaþol A- og
B-hrepps er hið sama. Bæði sveitar-
2. tafla.
Dæmi um niðurstöður úr skuldaþolsútreikningum og endurgreiðslutíma
miðað við 5% vexti og í útreikningum á skuldaþoli 20 ára endurgreiðslutíma.
A-hreppur B-hreppur A-hreppur fyrir flutning prunnskóla
Skuldaþol 299.093 299.093 299.093
Skuldaþol umfram skuldir 74.093 49.093 74.093
Skuldaþolshlutfall 75% 84% 75%
Skuldaþol umfram nettóskuld 99.093 74.093 99.093
Nettóskuldaþolshlutfall 67% 75% 67%
Endurgreiðslutími skulda 13 ár 15 ár 13 ár
Endurgreiðslutími peningalegrar stöðu 11 ár 13 ár 11 ár
1 69