Sveitarstjórnarmál - 01.08.2000, Blaðsíða 52

FRÁVEITUR
má reikna með að rörin þoli 2-8-falt
það brotálag sem olli myndun höf-
uðbrota.1’ Þar af leiðandi eru höfuð-
brot ekki hættuleg fyrir stöðugleika
slíkra pípna til skemmri tíma. A
lengri tíma verður á hinn bóginn til
formbreyting sem endar með hruni
kerfisins.
Tæring og slit
Tæring steyptra ffáveitupípna get-
ur verið að innan en einnig að utan.
Tæring utan frá er yfirleitt af völd-
um óhagstæðra skilyrða, s.s. sýru-
stigs í jarðvegi o.fl. Að innan má
víða sjá svæðisbundnar tæringar í
pípum. Ekki er að fullu kannað
hvað valdi þessum tæringum en
ýmislegt bendir til þess að brenni-
steinsríkt hitaveituvatn geti skapað
vissar aðstæður og aukið tæringar-
myndun verulega.2’ Slíkar skemmdir
eru alltaf áhyggjuefni þar sem þær
valda rýmun á efnisþykktum. Með
markvissum aðgerðum er nú unnið
að rannsókn þessara skemmda og er
vonast til þess að niðurstöður liggi
fyrir á næstu missemm.
Islensk fráveitukerfi em tiltölu-
lega opin. Mikil óhreinindi berast í
þau og flyst sandur og möl eftir
kerfunum. Þetta getur valdið miklu
sliti á botni holræsapípna. Nauðsyn-
legt er þess vegna að hreinsa sand-
föng niðurfalla, svo ekki berist
sandur út í holræsakerfi.
Lagnastjóri Línuhönnunar
Mikilvægt er að gera strangar
kröfur til verktaka varðandi hreins-
un og myndun holræsakerfa. Ein-
ungis þannig fæst grunnur til að
standa faglega og rétt að ástands-
greiningu holræsakerfa. Allt mælir
með því að verkin eigi að bjóða út.
Þetta er einnig virk leið til að halda
verði í lágmarki og gæðum í há-
marki.
Hér á landi hefur hingað til
tíðkast að verktaki afhendir verk-
kaupa myndbandsupptökur ásamt
útfylltum skráningarblöðum þar
sem helstu athugasemdir koma
fram. Ekkert er óeðlilegt við þetta
en það gefur augaleið að slík upp-
lýsingaskráning er ekki í takt við
kröfur okkar nú til dags. Möppur
með skráningarblöðum og mynd-
bandsspólur í hillum gefa ekki gott
yfirlit yfir ástand kerfa. Miðað við
þá tækni sem við höfum tileinkað
okkur varðandi stafræna kortagerð
og gagnaskráningu er eðlilegt og
sjálfsagt að skráning á ástandi frá-
veitukerfa sé einnig með þeim hætti.
Umhverfis- og öryggissvið Línu-
hönnunar þróaði árið 1997 hugbún-
aðinn Lagnastjóra sem byggist á
viðurkenndu skráningarkerfi fyrir
skemmdir í holræsakerfum.3)4|5)
Greining skemmda samkvæmt lík-
aninu fer fram með sérstöku bók-
stafa- og talnakerfi. Hver skemmd
eða viðburður fær sex skráningar-
tákn sem mynda skráningarlykil. 1.
tafla sýnir uppbyggingu skráningar-
lykils.
Ný aóferóafrædi
Flest sveitarfélög þurfa árlega á
þjónustu hreinsibíla að halda, bæði
við hreinsun niðurfalla, stíflulosun
og eins hreinsun einstakra brunn-
bila. Á síðari árum hefur einnig
færst í vöxt að brunnbil séu mynduð
af sömu verktökum. Sjaldnast virð-
ast þessi verk vera boðin út og eru
þau sjaldnast unnin með skipulögð-
um eða markvissum hætti með það
að markmiði að afla og safna saman
upplýsingum um ástand kerfanna til
lengri tíma.
Á undangengnum misserum hefur
Línuhönnun í auknum mæli aðstoð-
að sveitarfélög við að skipuleggja
þessi verk. í þeim tilfellum hefur
verið stuðst við nýja aðferðafræði
sem hefur eftirfarandi að markmiði:
• Halda kostnaði við hreinsun og
myndun holræsa í lágmarki
• Halda ráðgjafarkostnaði í lág-
marki
• Halda kostnaði við eftirlit með
verktökum í lágmarki
• Afla sem gleggstra upplýsinga um
ástand kerfanna
• Halda háum gæðum á upplýsing-
um um kerfm
• K.oma upplýsingum yfir á staffænt
form í miðlægum gagnagrunni.
Þetta næst ffam með því að setja
eðlilegar og strangar kröfur um
gæði verklegra framkvæmda á
þessu sviði í útboðsgögnum sam-
1. tafla. Uppbygging skráningarlykils.
Skráningarstaður 7 2 3 4 5 6
Tegund skemmda X
Eðli skemmda Y
Þéttleiki Z
Staðsetning í þversniði P
Umfang nn
Hvar innan brunnbils Q
Heildarlykill X Y Z P nn Q
Með þessari aðferðafræði og kerfi næst eftirfarandi:
• Allar skemmdir fara yfir á stafrænt form
• Allar upplýsingar eru á einum stað
• Upplýsingar geta verið aðgengilegar fleiri aðilum með nettengingum tölva
• Túlkun skemmda og umfang þeirra er ótvírætt
• Vista má einnig myndskeið eða stakmyndir inn í gagnagrunninn
• Skráningin býður upp á tölfræðilegar úrvinnslur
• Kalla má fram upplýsingar um kerfið með einföldum og skjótum hætti
• Upplýsingar geta verið í formi brunnbilsskýrslna, listaskráningar eða
myndrænnar framsetningar
1 78