SunnudagsMogginn - 04.12.2011, Qupperneq 24

24 4. desember 2011
Tilgangurinn var auðvitað semfyrrum, að mynnast við heims-listina, jafnframt leitast við eftirbestu getu að opna málaranum
dóttur minni sem flestar dyr þekkingar, í
því skyni að forða henni frá því að daga
uppi í fámenninu. Víkka sjóndeildar-
hringinn og gera hana sem óháðasta ís-
lenzkum kontóristum og bendiprikum í
sagnfræðinni. Fátt er að mínu mati mik-
ilvægara nú um stundir en að yngri kyn-
slóðir leggi land undir fót líkt og norræn-
ir gerðu á öldum áður, kynni sér list og
mannlíf af sjón og raun,
treysti síður þröngum
kennisetningum í skól-
um og utan þeirra, víkki
sjónsviðið til allra átta,
auki sjálfstæði sitt um
leið. Möguleikarnir
hundraðfalt meiri nú en
þá er listamenn urðu að
treysta á farartæki post-
ulanna, þræddu þó alla
Evrópu á leið sinni til Rómar. Ekki nóg að
hlusta á fyrirlestra, rýna í tölvur eða
skoða listaverkabækur og tímarit, hér
gildir nefnilega engan veginn að þefa af
réttunum heldur að læsa tönnunum í þá,
í þessu tilviki vitsmunina.
Andlegum bragðlaukum var fljótlega
ríkulega umbunað í París, þótt ég þykist
hafa séð hrifmeiri FIAC-kaupstefnur,
hins vegar er áhugi fólks ekki á und-
anhaldi. Biðröðin löng fyrir opnun um
morguninn og var enn til staðar er við
örþreytt héldum á vit betra lofts, hvíldar
og hressingar. Manngrúi innan dyra og
fólki hleypt inn í hollum, en ekki spái ég í
það hve stóran hlut risavaxinnar kaup-
stefnunnar hinir síðustu í biðröðinni hafi
náð að skoða, hefðu vísast þurft hlaupa-
hjól til að fá nasasjón af henni allri.
Málverkið mál málanna
Grand Palais, Stóra höllin, var vettvang-
urinn líkt og fyrrum, eftir margra ára
endurnýjun innan dyra enda ekki van-
þörf á, höllin byggð í tilefni heimssýn-
ingarinnar 1900. Líkt og Eiffel-turninn,
sem enn stendur þakkað veri framvindu
fjarskiptatækninnar, en þar kom hann
óvænt að miklum og góðum notum. Eins
og einhverjir hljóta að vita er málverkið
mál málanna um þessar mundir, fag-
urfræðin aftur í forgrunni sem maður
varð meira en vel var við, en mikið þóttu
mér málarar sjötta áratugarins, til að
mynda brautryðjendur eins og Atlan,
Nicolas de Stael, Serge Poliakoff, Soula-
ges o.fl. að stórum hluta heilli sannari og
jarðbundnari nýrri tíma abstraktmál-
urum.
Í annarri álmu hallarinnar var nýopn-
uð yfirgripsmikil risasýning „Matisse,
Cézanne, Picasso“, tileinkuð ævintýrinu
af Stein-systkinunum Leo og Gertrude
(L’aventure des Stein), hinum miklu
áhrifavöldum á listlífið í París í upphafi
og langt framan af fyrri öld. Koma þeirra
frá nýja heiminum var sem vítamín-
sprauta á framvindu núlista og þau föl-
uðust einkum eftir málverkum of-
annefndra, sem ennþá voru á
byrjunarreit að Cézanne undanskildum.
Gertrude, sem var rithöfundur og list-
rýnir kom til Parísar 1903 og fljótlega
varð heimili hennar áhrifamikill sam-
komustaður myndlistarmanna líkt og
Matisse og Picasso ásamt rithöfundum
eins og Hemingway og Scott Fitzgerald.
Margur þekkir ljóðlínu hennar „rós er rós
er rós“, jafnvel án þess að vita eftir hvern
hún er. Systkinin töldust ekki til þess
hóps vellauðugra Ameríkana sem gerðu
sér ferð til heimsborgarinnar til þess að
kaupa listaverk til að skreyta hýbíli sín
vestra, heldur veggi 27 Rue de Fleurus í
París, hvar Leo og Gertrude höfðu lengi
samastað. Og árið 1904 kom Michael
bróðir þeirra með Söru konu sinni og
fluttu þau inn íbúð í næsta nágrenni,
nánar tiltekið Rue de Fleurs 2. Öll voru
þau bergnumin af París, Leo dýrkaði
Cézanne sem enn var lítt þekktur, einnig
Bonnard, Degas, van Gogh og Manet, en
Gertude Matisse og Picasso, sömuleiðis
þá fyrrnefndu ásamt Gauguin og Mangu-
in, Michel og Sara deildu aðdáun hinna á
Matisse og Sara sem var einkum upp-
numin af verkum hans studdi við bakið á
honum og reyndist „primus motor“ um
stofnun Akademi Matisse. Gott dæmi um
óeigingjarnt brautryðjendastarf systk-
inanna að á hinni miklu og tímamótandi
sýningu „The Armory Show“ í New York
1913 þá þessir listamenn voru kynntir í
fyrsta sinn vestra, seldist ekki eitt einasta
verk eftir þá, nú milljarðavirði!
Hlotnaðist bara þriðja sætið
Auðvitað var hið nýreista safn í nágrenni
Eiffel-turnsins sem hefur með að gera
listsköpun innbyggja fjarlægra og frum-
stæðra þjóða „Museo quai Branly“ of-
arlega á óskalistanum. Hannað yst og
innst af Jean Nouvel, einum alfrægasta
arkitekt heims um þessar mundir, sem
rakað hefur til sín verðlaunum og við-
urkenningum. Þeim sama og hlotnuðust
einungis þriðju verðlaun í samkeppni um
tónlistarhús í Reykjavík, tillaga hans var
að áliti mínu og fleiri lærdómsríkust,
frumlegust og hrifmest allra. Ekki urðum
við feðgin né tveir synir dóttur minnar
fyrir vonbrigðum, dvöldumst þar heilan
dag og héldum sæl og uppnumin á brott.
Stöðugur straumur fólks var inn á safnið
en fjarri því eins mikill og á hina við-
burðina enda nokkur ár frá því það var
opnað. Daginn þann var dimmt síðdegi
með skúrum, en samt var löng biðröð við
Eiffel-turninn, en ekkert gat hindrað
drengina að leggja í hann með móður
sinni. Sáu skiljanlega lítið og er þeir
komu á jafnsléttu aftur gafst gott tæki-
Af ferðalagi
og einni
listasögu
Fyrir skömmu var ég í þriggja vikna skoðunar-
ferðalagi í Evrópu, áfangastaðirnir: París, Berl-
ín, Dresden og Kaupmannahöfn. Náði loks að
komast á hina árlegu FIAC-listakaupstefnu eftir
að hafa verið á leiðinni frá því fyrir hrun, hæg-
ara sagt en gert fyrir listamenn útkjálkans að
halda utan þegar ferðakostnaðurinn, heila skot-
silfrið, er sótt í eigin vasa.
Bragi Ásgeirsson bragi_asgeirsson@msn.com Stein-systkinin í París á fyrsta áratug síðustu aldar. Leo, Gertrud og Michael.
Þessi höfðingi frá Costa Rica telst hafa verið aldeilis húðflúraður á ásjónunni, segir okkur
að tæknin er með sóma og sann ekki ný af nálinni. Frá safni Quai Branly.
Bragi Ásgeirsson