Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Page 132

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013132
lÍfsfyll ing
saMantEKt
Bók Kristínar er trúlega fyrsta íslenska bókin þar sem nám fullorðinna er tekið fyrir
á skipulegan hátt. Kristín hefur takmarkað sig við afmarkaðan hóp: fólk sem lauk
meistaranámi á fullorðinsárum. Þetta er hópur sem var full þörf á að rannsaka sér-
staklega, einkum í ljósi aukins fjölda fullorðinna sem stunda nám á meistarastigi í
íslenskum háskólum. Þannig eykur hún þekkingu okkar og skilning á þessum mikil-
væga hópi háskólanema og gefur bæði nemendum og kennurum efni til að tengja við
eigið starf og eigin reynslu, báðum hópum til góðs. Sömuleiðis gefur hún nokkuð gott
yfirlit yfir skrif nokkurra áberandi höfunda um nám fullorðinna.
Umfjöllun og niðurstöður eru í samræmi við það sem þekkist á sviðinu. úr-
vinnsla og tenging kenninga og rannsóknarniðurstaða annarra fræðimanna hefði
þó stundum mátt vera markvissari og með skýrari tengslum við umræðuefnið og
rannsóknargögnin. Sömuleiðis hefði úrvinnsla og túlkun þessara heimilda í sumum
tilfellum mátt vera nákvæmari; á einstaka stað gætir jafnvel misskilnings. Í fram-
setningu höfundar á hugmyndum Malcolms S. Knowles (sem er einn sá fræðimaður
sem flestir vitna til þegar rætt er um sérstöðu fullorðinna námsmanna) gætir t.d. lítils
háttar misskilnings, einkum hvað varðar þróun hugmynda hans (bls. 59 og áfram).
Þá er úrvinnsla heimilda – einkum eftirheimilda – full ónákvæm. Höfundur styðst
t.d. greinilega mjög mikið við bók Sharan B. Merriam, Rosemary S. Caffarella og Lisu
M. Baumgartner, Learning in Adulthood, sem kom út 1991, 1999 og 2007 (sjá Merriam,
Caffarella og Baumgartner, 2007) og er mjög víða notuð sem inngangsbók á nám-
skeiðum um nám fullorðinna. Kristín styðst mikið við þær heimildir sem Merriam
og félagar nota og virðist undir miklum áhrifum af framsetningu og röksemdafærslu
þeirra. Það er reyndar ekki skrítið, því í bókinni eru á meistaralegan hátt dregnar
saman rannsóknir annarra á námi fullorðinna. Kristín vísar fulloft í umræðu Merriam
og félaga eins og um þeirra eigin niðurstöður eða fullyrðingar sé að ræða, þegar
hún er í raun að vísa í umfjöllun þeirra um annarra manna rannsóknir. Annað dæmi
um ónákvæma notkun heimilda er í kafla sem fjallar um áhugahvöt. Þar notar höf-
undur greiningu Carol S. Dweck (2000) á tveimur ólíkum tegundum hugarfars
(e. mindset) fólks í mótlæti eða erfiðum verkefnum sem hliðstæðu við hvatir eða
ástæður sem viðmælendur Kristínar gáfu fyrir því að hefja meistaranámið. Tenging
við Dweck hefði átt betur við ef hún ætlaði að gera grein fyrir því hvernig meistara-
nemarnir nálguðust námið og sérstaklega sem skýring á því hvers vegna þeim tókst
að klára það (bls. 118).
Styrkleikar bókarinnar liggja í viðtalsgögnunum og úrvinnslu þeirra. Allir sem hafa
komið að leiðsögn fullorðinna meistaranema eða sjálfir stundað slíkt nám á fullorðins-
árum kannast vel við frásagnir viðmælenda Kristínar. Flokkun þeirra, umræða og
túlkun er skemmtileg og gagnleg og tenging við fyrri rannsóknir á námi fullorðinna
hjálpa lesandanum til við að sjá reynslu sína í víðara samhengi og öðlast dýpri skiln-
ing á því sem á sér stað þegar fullorðnir leggja út í slíkt ferðalag sem meistaranám við
háskóla er.