Helgafell - 01.05.1942, Blaðsíða 28

114
HELGAFELL
En engan veit ég betur hafa lýst norrænni og þá ekki sízt norskri frels-
isást en skáldið Nordahl Grieg í kvæði því, er flutt var eftir hann í Lund-
úna-útvarpinu 17. maí 1940:
Sú jullvissa er fœdd í oss öllum,
að /re/sið sé l í f hvers manns,
jafn einfalt og e<5lisbundi<5
sem andardráttur hans.
* * *
Norðmenn í Noregi heyja nú margfalt stríð. Þeir berjast við óvinina í
landinu, eftir því sem aðstæður frekast leyfa, þeir berjast við hungur, hús-
næðisleysi og kulda. Afdalabændurnir, fiskimennirnir við strendur lands-
ins og íbúar borganna glíma flestir við sömu örðugleikana, skort og harð-
rétti. Fiskurinn er af þeim tekinn, þegar þeir hafa aflað hans með ærnu
erfiði. Kvikfénaður og jarðarávextir eru rifnir af þeim. Jafnvel vetrarklæða
sinna fá þeir ekki að njóta í friði. Á mörgum stöðum hafa íbúðarhúsin verið
brennd til grunna eða skotin í rústir. Alls staðar blasir við örbirgð og eyði-
legging. Þau verðmæti, sem þessi nægjusama og þrautseiga þjóð hefur aflað
sér með viðreisnarstarfi sínu á undanförnum mannsöldrum, hafa verið af
henni tekin eða lögð í auðn á örskömmum tíma. Neyðin eykst og vand-
ræðin vaxa eftir því, sem lengur líður.
Á Islandi eflist auðsældin. Stríðið hefur til þessa aðallega fært Islend-
ingum aukna fjármuni og hagsæld. Utlent hervald, sem landið gistir um
sinn, er afskiptalítið og þrengir að mjög litlu leyti kosti landsmanna. Þau
ríki, er herlið hafa sent hingað, hafa ekki aðeins margoft og afdráttarlaust
lýst yfir því, að þau muni að ófriðnum loknum tafarlaust flytja herafla sinn
héðan, heldur hafa þau einnig lofað að stuðla við friðarsamninga að óskor-
aðri viðurkenningu á fullveldi og sjálfstæði íslands. Og engin ástæða er til
þess að efast um, að loforð þessi verði efnd. Engin hernaðarátök hafa enn
átt sér stað hér á landi. Islendingar búa við frið og allsnægtir.
Finnska þjóðin á í stríði. Þar í landi ríkja skortur og eymd, og tugir
þúsunda af hraustum sonum þjóðarinnar láta lífið á vígvöllunum. Nágrann-
ar þeirra, frændur og vinir, Svíar, hafa til þessa getað komizt hjá styrjöld.
En gífurlega dýr hervæðing, samgönguleysi við önnur ríki, rofin verzlunar-
sambönd og margs konar örðugleikar hafa gert það að verkum, að sænska
þjóðin hefur orðið að færa miklar fórnir og neita sér um margt. Þó er
ástandið þar á engan hátt sambærilegt við þrengingar Finna. Og Svíar vita
það og viðurkenna, að af þröngum kosti er hægt að miðla nauðstöddum ná-
búa. Skömmu fyrir síðast liðin jól, ritaði alþekkt forvígiskona sænskra verka-
kvenna í blað eitt á þessa leið:
,,í síðast liðnum mánuði barst neyðaróp frá fulltrúum finnskra verka-
kvenna : ViS lifum eþfy af bennan Vetur, ef þiS hjálpiS oþþur eþþi! — Það