Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.12.2012, Blaðsíða 15

Það var ekkert annað hægt að gera,
þessir flokkar voru að veslast upp.
Mistökin sem urðu við myndum
Samfylkingarinnar voru þau að það
varð til pláss vinstra megin við Sam-
fylkinguna sem reyndist vera nokkuð
stórt fyrir Vinstri græna.“
Heldurðu að það hefði verið hægt
að koma í veg fyrir að þetta pláss
myndaðist?
„Ég held að það hefði verið hægt
að minnka það. Samfylkingin hefði
þurft að hafa pláss fyrir þá sem voru
á móti aðild að Evrópusambandinu.
Það hefði gjörbreytt flokknum. Að
vísu hefði það hugsanlega orðið til
þess að einhverjir Evrópusinnar
hefðu yfirgefið Samfylkinguna. Núna
þurfa vinstrimenn að gæta þess að
láta ekki mál af þessu tagi kljúfa
sig.“
Hefurðu sterka tilfinningu fyrir
því hvaða flokkar muni mynda næstu
ríkisstjórn?
„Já, ég hef tilfinningu fyrir því að
stjórnarflokkarnir tapi einhverju og
fari niður í 25-26 þingmenn. Ég hef
þá trú að þeir vilji halda ríkis-
stjórnarsamstarfinu áfram og muni
reyna að fá Framsókn til liðs við sig
og ég held að Framsókn vilji það. Ég
dæmi það af því að Framsókn hefur
undanfarið verið að reyna að finna á
sér vinstri fótinn.“
Það er ekki góð staða fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn.
„Það er mjög vont fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn að vera í stjórnarandstöðu.
Sjálfstæðismenn eru reiðir og pirr-
aðir yfir því, því að þeim finnst að
flokkurinn eigi alltaf að vera í stjórn.
Það er að einhverju leyti almennt
ergelsi í röðum sjálfstæðismanna
sem veldur því að svipurinn á
þinginu er aðeins geðverri en hann
þyrfti að vera. Sjálfstæðisflokkurinn
er að leita að aðferð til að vera í
stjórnarandstöðu og hefur ekki fund-
ið hana.“
Það er stundum talað um að það
vanti sterka leiðtoga í íslenska póli-
tík. Forsetinn Ólafur Ragnar er tal-
inn hafa tekið að sér hlutverk sterka
leiðtogans. Hvernig horfa þessi mál
við þér?
„Ég er á móti sterkum leiðtogum.
Ég vil að þjóðin og lýðræðið ráði og
tel að það sé hættulegt að kalla á
sterka leiðtoga. Ég held líka að það
sé misskilningur að Ólafur Ragnar
sé sterkur leiðtogi. Þessar tvær þjóð-
aratkvæðagreiðslur um Icesave voru
ekki honum að þakka heldur
stjórnarskránni. Hann gat ekkert
annað en sett málin í þjóðaratkvæði
því þjóðin vildi ekki semja. Þjóðin
fékk að ráða og þannig á það að
vera. Eina skrýtna ákvörðunin í sam-
bandi við þjóðaratkvæði og Ólaf
Ragnar snýr að fjölmiðlalögunum.
Það var að mörgu leyti prýðileg lög-
gjöf og það var mjög sérkennilegt af
forsetanum að beita 26. greininni á
hana. En úr því hann gerði það þá
varð hann að setja Icesave-málin í
þjóðaratkvæði.“
Þú fékkst á þig harða gagnrýni
sem samningamaður í Icesave.
Tókstu þá gagnrýni inn á þig?
„Mér fannst hún að sumu leyti
óþægileg. Ég er reyndar vanur per-
sónulegum árásum þannig að ég er
kannski minna viðkvæmur fyrir þeim
en aðrir. Ég er eiginlega feginn að
ég tók þetta verkefni að mér. Ein-
hver varð að gera það. Ég lagði
þennan samning fyrir ríkisstjórnina
sem hélt svo áfram með málið. Veru-
leikinn var sá að Ísland var ein-
angrað og ekki til peningar til að
kaupa lyf eða olíu. Ísland var á
hryðjuverkalista sem var svívirðilegt.
Hér var allt í uppnámi. Við í samn-
inganefndinni gerðum eins vel og
hægt var miðað við aðstæður. Ísland
var tekið af hryðjuverkalista og
Bretar og Hollendingar samþykktu
að taka eignir þrotabús Landsbank-
ans upp í. Síðan kom Buchheit og
gerði annan samning en það var aug-
ljóst að þjóðin vildi ekki semja. Hún
vildi dóm. Sá dómur er á leiðinni og
ég vona að hann verði góður fyrir
land og þjóð.“
Hvað var það erfiðasta á starfs-
ferlinum?
„Verðbólguárin voru oft mjög erfið
í pólitíkinni og átökin í Alþýðu-
bandalaginu sömuleiðis. Innri átökin
í Alþýðubandalaginu voru að mörgu
leyti það sárasta og erfiðasta.“
Það kom ýmsum á óvart að þú
skyldir gerast sendiherra. Á ein-
hverju tímabili í lífi þínu hlýtur þér
að hafa fundist sendiherraembætti
vera óþarfi.
„Þegar ég var á Þjóðviljanum og
lengi eftir það var ég alltaf að fá
endalaus boð í sendiráð. Ég mætti
aldrei því ég taldi slíkt vera full-
komna tímasóun. Síðan breyttust
þessar skoðanir mínar. Mér fannst
það persónulegur sigur þegar ég,
vinstrimaður og harður herstöðvar-
andstæðingur, var gerður að sendi-
herra og mér fannst myndarlegt af
stjórnvöldum að gera það. Svo fannst
öllum gott að koma mér eitthvað
annað. Samfylkingin vildi ekki hafa
mig í framboði fyrir vinstri græna og
vinstri grænir vildu ekki hafa mig í
framboði fyrir Samfylkinguna og ég
held að Davíð Oddssyni hafi svo bara
þótt það pínulítið fyndið að gera mig
að sendiherra með Halldóri Ásgríms-
syni sem réði. Sendiherratímabilið
var skemmtilegt og við Guðrún unn-
um þétt saman. Ég tel að þjóðin hafi
þarna fengið tvo fyrir einn, eins og
sagt er.“
Var erfitt að hætta í pólitík?
„Já, en það var ekkert annað að
gera. Þetta var rétti tíminn. Ef upp-
stokkun vinstri hreyfingarinnar átti
að takast þá urðu einhverjir þeirra
sem höfðu verið áberandi á sviðinu
að stíga til hliðar. Jón Baldvin og
Ólafur Ragnar höfðu gert það og ég
tel að ég hafi sömuleiðis hjálpað til
með því að stíga til hliðar. Ég er
pólitískt dýr og það var tilfinninga-
lega erfitt að kveðja félaga sem ég
hafði unnið með í áratugi. En póli-
tískt og persónulega var þetta rétt
niðurstaða.“
Ætlarðu að skrifa fleiri bækur?
„Ég gaf út bók árið 1995 sem heit-
ir Sjónarrönd og fjallar um framtíð-
arþjóðfélagið á Íslandi eftir 20 ár
sem virtist þá vera óralangt í burtu.
Ég hef velt því fyrir mér að endur-
skrifa þá bók. Svo er ég að fara yfir
allt annað mál sem eru örlög lang-
ömmu minnar sem hét því sjaldgæfa
nafni Haraldsína og endaði líf sitt
sem vatnsberi á Hellissandi. Það eru
þessi verk sem ég er með í huganum
og ætla að skrifa.“
* Þessi bók er ævisaga þar sem ég reyniað segja hlutina í jafnvægi. Ef lesand-inn segir þegar hann er búinn að lesa bók-
ina: „Hann er allavega að reyna að vera
heiðarlegur“ þá verð ég ánægður.
16.12. 2012 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
GLÆSILEG GJÖF FYLGIR
FRAMTÍÐARREIKNINGI
Við stofnun eða innlögn á Framtíðarreikning
barns að upphæð 5.000 kr. eða meira fylgir
Stóra Disney heimilisréttabókin með*.
Tilvalin jólagjöf sem vex með barninu.
Komdu við í næsta útibúi Arion banka.
Framtíðarreikningur — gjöf til framtíðar
*Á meðan birgðir endast
©DISNEY