Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.04.2013, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21.4. 2013
M
argar eru klisjurnar og sum-
ar býsna lífseigar. Ein var
mikið notuð í tengslum við
lát og útför Margaretar
Thatcher. Þegar henni hafði
verið hrósað að verðleikum
var því gjarnan bætt við að hún hafi „óneitanlega ver-
ið umdeildur stjórnmálamaður“. Jafnvel ritstjórn-
arvettvangur Morgunblaðsins var ekki alveg saklaus
af að endunýta tugguna þá, þótt þar hafi ekki verið
gengið svo langt að gera hið „umdeilda“ að aðalatriði í
umfjöllun um járnfrúna. En Tony Blair, sem setið hef-
ur næstlengst í sæti forsætisráðherra Breta síðustu
150 árin, brást þannig við þessum þreytulegu klisjum:
„Þeir sem taka nauðsynlegar en erfiðar ákvarðanir og
fylgja þeim fast eftir hljóta að verða umdeildir.“
Hinir óumdeildu
Enda hverjir eru þeir þessir hinir, þeir sem voru í for-
ystu ríkja sinna, en teljast ekki hafa verið umdeildir?
„Æ ég man það ekki,“ verður sjálfsagt svar margra
við þeirri spurningu. En hver skyldu vera megin-
einkenni þessara Lukku Láka stjórnmálanna, sem
sleppa við þann dóm í umræðunni og jafnvel sögunni
að þeir hafi verið „umdeildir“? Voru það „mjúku“
mennirnir sem „lúffuðu“ á undan öllum öðrum? Voru
það hinir örlátustu á annarra manna fé? Voru það þeir
sem ýttu öllum ákvörðunum á undan sér og enduðu
með að taka engar eða einstaka sinnum réttar ákvarð-
anir, en þá svo seint að þær voru orðnar rangar eða
verri en það? Voru það þeir sem viku sér undan
ábyrgð hvenær sem þeir fundu fyrir andstöðu eða
þeir sem héldu að þeir ættu einkum að líta vel út í
augum andstæðinga sinna? Töluðu í óljósum frösum,
rétt eins og þeir hefðu verið kosnir til þess, en ekki til
þess að ryðja braut eða að leiða, jafnvel ekki þegar
komið væri inn í beljandi brimskaflinn. Ef þessi voru
einkennin á hinum háttskrifuðu óumdeildu, er þá ekki
rétt að hrópa ferfalt húrra fyrir þeim umdeildu? Og
fyrst við erum að því, skulum við hafa þau hljómmikil
um leið og við lyftum undir eitt kistuhornið hennar
Margaretar miklu, er hún heldur til lífs að loknu
þessu, sem hún hafði engar efasemdir um.
Útslitnar klisjur
En þessi umrædda klisja vekur athygli á sumum öðr-
um. Þá er ekki átt við almælt sannindi sem rata inn í
páskaegg og tilvitnunarbækur. „Kurteisi kostar ekki
peninga“ hefur hver maður heyrt frá barnæsku. En
hann hefur enn oftar séð sérdræga frekjuhunda og yf-
irgangsmenn afsanna þessa góðgjörnu fullyrðingu og
gera hana að argasta öfugmæli. En hér er fremur átt
við kenningar sem hafa að ástæðulausu orðið eins og
algildar í umræðu þar sem talandi stéttir stjórnmála,
fréttaskýrenda og fræðimanna leggjast á eitt. Ýmsir
trúa því að fjölmiðlar geti tryggt mönnum pólitíska
tilveru, jafnvel vinsældir sem aldrei þverra, hvernig
sem viðkomandi tekst til sjálfum. Fjölmiðlun getur
vissulega haft sitt að segja um frama, bæði til góðs og
ills. En slíku eru sem betur fer margvísleg takmörk
sett.
Ill meðferð á óskabyrjun
Núverandi ríkisstjórn fékk óskabyrjun og fríkenndi
sig allri ábyrgð á því sem gerst hafði í „hruninu“.
Jafnvel sá stjórnarflokkurinn sem hafði verið annar
helmingurinn af „hrunstjórninni“ og þá og þar á und-
an helsti samfylgdarflokkur þeirra, sem nú er lítt um-
deilt að voru skaðræðisöfl. Og ekki vantaði núverandi
Kórréttar klisjur
eða kerlingabækur
úr körlum
* Stjórnmálamenn og frétta- ogfræðimenn, sem bundnir eruþeim sömu í anda og fylgispekt, en
gæta þess að flokksskírteini sé alls
ekki gefið út, flytja kenninguna oft og
drýgindalega. Hún eru sú „að það
tapi allir flokkar á því að fara í stjórn
með Sjálfstæðisflokknum“.
Reykjavíkurbréf 19.04.13