Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.04.2013, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21.4. 2013
BÓK VIKUNNAR Nýttu kraftinn eftir Maríu Björk
Óskarsdóttur og Sigríði Snævarr inniheldur hugmyndir og ráð
fyrir atvinnuleitendur og alla sem leita að nýjum tækifærum.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Einhver nákvæmnismaðurinn myndisennilega halda því fram – og gætiörugglega fært fyrir því nokkuð
sannfærandi rök – að bækur gætu ekki
átt afmæli. Þær væru einfaldlega dauð-
ir hlutir og það væri jafnlíklegt að þær
vöknuðu til lífsins og að steinar tækju
að tala. Það er hins vegar engin ástæða
fyrir bókaunnendur að samþykkja slík
rök. Í huga bókaunnenda öðlast sumar
bækur eilíft líf og eiga því reglulega af-
mæli sem ástæða er til að halda upp á.
Og þegar bækur eiga stórafmæli þá er
sannarlega ástæða til hátíðarhalda og
fagnaðarláta.
Liltli prinsinn varð nýlega sjötugur
og það er ekki bara í Frakklandi,
heimalandi höfundarins, sem afmælisins
er minnst. Í öðrum löndum og þá einnig
hér á landi hugsa lesendur með hlýju til
Litla prinsins sem hefur lifað svo lengi
og farsællega í
hugum milljóna
og minnt þá á
mikilvægi ein-
lægni. Einungis
kaldlyndasta
manneskja getur
gleymt setningu
eins og þessari:
„Maður sér ekki
vel nema með
hjartanu. Það
mikilvægasta er
ósýnilegt augunum.“
Antoine de Saint-Exupéry, höf-
undur Litla prinsins, hafði ríkan skiln-
ing á börnum, einlægni þeirra, hrif-
næmi og sakleysi sem glatast svo
sorglega þegar einstaklingar verða full-
orðnir. Eins og Saint-Exupéry segir á
einum stað í bókinni: „Fullorðna fólkið
skilur aldrei neitt sjálft og það er
þreytandi fyrir börn að gefa því skýr-
ingar aftur og aftur.“
Einhverjir halda því kannski fram að
bækur geti ekki haft djúp varanleg
áhrif og gert fólk að betri manneskjum.
Jú, víst, segja þeir sem unna bókum og
benda á Litla prinsinn sem dæmi. Það
er líka fjarska auðvelt að benda á Litla
prinsinn því hún er bók sem heillar
unga lesendur og fylgir þeim síðan alla
ævi. Litli prinsinn á sannarlega ekki á
hættu að gleymast. Hann hefur ekki
bara glatt kynslóðir heldur vakið þær
til umhugsunar og mun halda því
ótrauður áfram. Unnendur prinsins
standa staðfastlega með sinni bók og
hafa hana í hávegum, minnugir orða
refsins til litla prinsins: „Þú berð að ei-
lífu ábyrgð á því sem þú hefur bundist
böndum.“
Orðanna hljóðan
AÐ SJÁ
MEÐ
HJARTANU
Litli prinsinn
heldur áfram
að heilla
umheiminn.
70 eru frá útkomu
bókarinnar.
Skuldunautar er ný ljóðabók eftirSteinunni G. Helgadóttur semUppheimar gefa út. Þetta er önnur
ljóðabók Steinunnar og hér glímir hún við
spurningar um samband manns og nátt-
úru, tengsl nútíðar og fortíðar, skáld-
skapar og tungumáls.
„Í þessari bók má segja að ég fari í
gegnum tímann,“ segir Steinunn. „Genet-
ískt berum við í okkur þá sem voru á
undan okkur og munum gefa til þeirra
sem koma á eftir okkur. Við erum aldrei
kyrr. Bókin fjallar um þessa ferð.“
Steinunn er myndlistarkona og er spurð
hvort myndlistin hafi áhrif á ljóðagerðina.
„Ég er sannfærð um það,“ segir hún.
„Sem myndlistarmaður skoða ég umhverf-
ið á ákveðinn hátt og ég held að það
skili sér í ljóðin. Annars byrjaði ég að
skrifa áður en ég sneri mér að myndlist-
inni. Ætli ég sé ekki alltaf að búa til
myndir, hvort sem ég nota til þess orð
eða verkfæri.“
Er engin togstreita á milli myndlist-
armannsins og ljóðskáldsins?
„Nei, ekki lengur en það var viss tog-
streita milli myndlistarmannsins og ljóð-
skáldsins á því tímabili þegar ég geymdi
allt það sem ég skrifaði niðri í skúffu og
starfaði einungis við myndlistina. Ég er
enn að vinna við myndlist og mér líður
mjög vel með það en ég er líka að
skrifa.“
Fyrsta ljóðabók Steinunnar var Kaf-
bátakórinn sem kom út árið 2011, sama
ár og hún fékk Ljóðstaf Jóns úr Vör.
Þetta var minnisstætt ár í lífi Steinunnar.
„Það var þrennt sem gerðist þetta ár
varðandi skáldskapinn. Ég hafði lengi
verið að yrkja og þegar ég fékk þriggja
mánaða frí frá vinnu þá fór ég að taka
til og flokka pappíra og laga og snyrta
ljóðin mín. Þá datt mér í hug að senda
bókaforlaginu Uppheimum nokkur ljóð.
Ég fékk mjög jákvætt svar frá þeim sem
varð til þess að ég þorði að senda ljóð í
keppnina um Ljóðstafinn. Svo hreppti ég
Ljóðstafinn sem var mikil hvatning og
Kafbátakórinn kom út.“
Saga eftir Steinunni hefur birst í tíma-
riti Máls og menningar, auk þess sem
ljóð hafa birst eftir hana í tímaritum.
Hún segist einnig hafa skrifað leikrit og
ýmislegt fleira sem sé í skúffum. „Ég
þarf að skoða þessi skrif betur og dusta
af þeim rykið.“ segir hún.
Hún er spurð hvort hún hafi ætíð verið
mikill ljóðaunnandi og segir: Já, faðir
minn kunni heilu ljóðabálkana utan að og
var iðinn við að fara með þá. Ég ólst
upp í ljóðaumhverfi. Ég var svo í
menntaskóla í Malmö og konan sem
kenndi bókmenntafræði var dugleg við að
halda ljóðum að okkur nemendunum. Það
hafði sömuleiðis áhrif á mig.“
Steinunn er annar sýningarstjóri sýn-
ingarinnar Orðin, tíminn og blámi
vatnsins sem opnuð var um þessa helgi í
Listasafni ASÍ en þar eru sýnd verk
Kristínar Jónsdóttur frá Munkaþverá.
„Ég er ákaflega stolt af því að koma að
þessari sýningu,“ segir Steinunn. „Á sýn-
ingunni eru verk frá árunum 1984-2013
sem sýna ýmsar hliðar á listsköpun þess-
arar einstöku listakonu, sem orðin er átt-
ræð. Þarna eru verk unnin úr þæfðri ull
með handskrifuðum texta, verk máluð á
plexígler og vatnslitamyndir unnar á
pappír. Þetta eru verk sem fjalla um orð
og vatn, tíma og hverfulleika. Kristín
fæst við alls kyns efni, er óhrædd við að
byrja á einhverju nýju og opin fyrir
öllu.“
STEINUNN G. HELGADÓTTIR FJALLAR UM TENGSL NÚTÍÐAR OG FORTÍÐAR Í LJÓÐABÓK SINNI
Alltaf að búa til myndir
Steinunn G. Helgadóttir: Það var viss togstreita milli myndlistarmannsins og ljóðskáldsins á því
tímabili þegar ég geymdi allt það sem ég skrifaði niðri í skúffu og starfaði einungis við myndlistina.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
STEINUNN G. HELGADÓTTIR,
MYNDLISTARKONA OG SKÁLD, ER
HÖFUNDUR LJÓÐABÓKARINNAR
SKULDUNAUTAR
Raymond Chandler er í miklu uppáhaldi hjá mér og ég les bækur hans
yfirleitt á frummálinu. The Big Sleep er klassíker og allar bækurnar sem
Chandler skrifaði um Philip Marlowe eru skemmtilegar og sneisafullar af
dásamlegum lýsingum.
Ég hef dálæti á Halldóri Laxness þótt ég hafi ekki
lesið sérstaklega mikið af hans verkum. Það er þó ekki
svo langt síðan ég las Sjálfstætt fólk og þá sá ég hvaða
þetta er tímalaust verk. Alþýðubókin er svo mjög
skemmtileg, full af gífuryrðum, sennilega vegna að Lax-
ness var svo ungur þegar hann skrifaði hana. Ég get ekki
sleppt því að nefna Þórberg Þórðarson og Ofvitann
og Bréf til Láru. Skáldævisaga Þórbergs Meistarar
og lærisveinar sem kom út í kilju var óskaplega
skemmtileg en það var furðu lítið látið með hana. Að lesa
hana var eins og að hlusta á notalega tónlist sem maður vill ekki að hætti.
Ég verð svo að nefna sænska bók Grundbulten eftir Kenneth Ahl
sem er höfundarnafn Christer Dahl og Lasse Stromstedt. Strom-
stedt var fangi og eiturlyfjaneytandi en breytti síðan um lífsstíl og skrifaði
þessa skáldsögu með blaðamanninum Dahl. Bókin kom út árið 1974. Hún
gerist í fangelsi og er í gamansömum tón. Þetta er bók sem ég hef miklar
mætur á.
Í UPPÁHALDI
KK TÓNLISTARMAÐUR
Bækur eftir Lax-
ness, Þórberg og
Chandler eru í
uppáhaldi hjá
tónlistarmann-
inum KK.
Morgunblaðið/Ómar
Þórbergur
Þórðarson