Morgunblaðið - 02.11.2013, Blaðsíða 64

64 LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 2013
Þ
egar Morgunblaðinu bauðst árið
1994 að senda blaðamann til hinnar
stríðshrjáðu Júgóslavíu varð Elín
Pálmadóttir fyrst til að gefa kost á
sér. Það stoppaði hana hvorki að
þetta gæti orðið hættuleg ferð né að hún var
komin undir sjötugt. Lýsandi fyrir kjark henn-
ar, dugnað og eldmóð, segja gamlir samstarfs-
menn.
Elín hóf störf á Morgunblaðinu árið 1958
eftir að hafa verið í fimm ár á Vikunni. „Þar
lærði ég blaðamennsku af Gísla J. Ástþórssyni
sem þá var eini Íslendingurinn sem var há-
skólalærður í faginu,“ segir hún.
Á Morgunblaðinu var hún í fjóra áratugi,
hætti í árslok 1997 fyrir aldurs sakir. Ekki
settist hún þá „helgan stein“, hélt áfram að
skrifa greinar og viðtöl fyrir Morgunblaðið og
sendi frá sér bækur. Stórfróðlegar og
skemmtilegar endurminningar hennar, Eins
og ég man það, komu út árið 2003.
Setti skilyrði
Elín kveðst hafa sett tvö skilyrði fyrir því að
koma á Morgunblaðið þegar Sigurður Bjarna-
son ritstjóri bauð henni starf. Annað var að
lækka ekki í kaupi og missa uppsöfnuð réttindi
á Vikunni. Hitt að fá að ganga í öll fréttastörf á
Morgunblaðinu á sama hátt og karlarnir. „Það
tíðkaðist enn á þessum tíma að konur væru
látnar fá öðruvísi verkefni en karlar. Þær sáu
um kvennasíðu og lesendasíður, þýddu fram-
haldssögur og voru jafnvel ritarar karlmann-
anna,“ segir Elín. Slíkt kom ekki til mála af
hennar hálfu.
Vinnudagurinn á Morgunblaðinu gat verið
langur á þessum árum, ekki síst fyrir þá sem
gengu vaktir, eins og Elín gerði stundum
þrisvar í viku. Þá hófst dagurinn á hádegi með
sameiginlegum fundi
blaðamanna, ljósmyndara og ritstjóra. Ekki
var haldið heim fyrr en blaðið var komið í
prentun í kringum miðnætti. Þegar stórfréttir
voru í vinnslu þurfti að vinna fram á nótt.
Braut í blað
Með ákveðni sinni og ósérhlífni ruddi Elín
Pálmadóttir nýjar brautir fyrir kynsystur sín-
ar í blaðamannastétt. Í blaðamennskunni
sjálfri bryddaði hún upp á nýjungum með
vandaðri umfjöllun um ýmis vanrækt viðfangs-
efni fjölmiðla. Í 20 ár hélt hún til dæmis uppi
kynningu á rannsóknum íslenskra fræðimanna
á sviði náttúruvísinda sem fjölmiðlar höfðu tal-
ið að væri of flókið efni fyrir almenning. Hún
sýndi að hægt var að skrifa um þessi efni á
mannamáli. Reyndar skrifaði hún ekki bara
um efnið heldur var samferðakona helstu vís-
indamanna þjóðarinnar þegar umbrot áttu sér
stað í íslenskri náttúru, jafnan fyrst á vettvang
eldgosa og annarra hamfara, og voru það oft
háskaferðir.
Komið víða við
Margir muna eflaust eftir pistlum Elínar í
sunnudagsblaðinu sem birtust undir heitinu
Gárur. Þar fjallaði hún um allt á milli himins
og jarðar, jós úr brunni lífsreynslu og þekk-
ingar sem ekki var aðeins bundin við fjölbreytt
störf í blaðamennsku. Ung hafði Elín starfað
fyrir Sameinuðu þjóðirnar í New York sem þá
voru nýstofnaðar. Einnig var hún í nokkur ár
ritari við sendiráð Íslands í París og sá um
vörusýningu í Brussel.
Árið 1967 fékk hún leyfi frá störfum á Morg-
unblaðinu til að vera framkvæmdastjóri ís-
lensku deildarinnar á Heimssýningunni í
Montreal í Kanada. Eru þá ótalin félagsstörf
hennar á Íslandi meðfram blaðamennsku, en
Elín sat m.a. í borgarstjórn Reykjavíkur og
fjölda nefnda á vegum ríkis og borgar.
Frömuður í umhverfismálum
Elín skrifaði mikið um umhverfismál í Morg-
unblaðið. Í störfum sínum utan blaðsins var
hún í hópi frumkvöðla að stofnun Blá-
fjallafólkvangs og Reykjanesfólkvangs. Fyrir
skrif sín og framlag til þessara mála hlaut hún
árið 2004 sérstaka viðurkenningu allra helstu
félagasamtaka á sviði umverfismála og nátt-
úruverndar.
„Ég hafði aldrei tíma til að hugsa um það að
vera hrædd. Það var alltaf svo mikið að gera,“
segir Elín þegar hún er spurð hvort hún hafi
ekki stundum verið smeyk þegar hún var
stödd í miðri atburðarás styrjaldar eða nátt-
úruhamfara. En hurð hefur skollið nærri hæl-
um. Í Bosníu lenti hún til dæmis í skothríð.
Segist ekkert hafa skilið í því þegar þrifið var í
hana og henni ýtt í skyndi inn í bíl norsku frið-
argæslunnar. „Hver ætti svo sem að fara að
skjóta á mig?“ segir Elín. „Þannig hugsum við
Íslendingar í sakleysi okkar.“
Góðar minningar
Elín segist eiga mjög góðar minningar frá
Morgunblaðsárunum. Efst í huga hennar er
gott andrúmsloft á ritstjórninni og samheldni
og vinátta blaðamannanna. Það er ekki hægt
að ganga að því vísu að þannig sé það á vinnu-
stöðum. „Ég var heppin og er þakklát fyrir
það,“ segir hún.
Morgunblaðið/Ómar
Jafnan fyrst á vettvang
Viðtal Guðmundur Magnússon | gudmundur@mbl.is
Elín Pálmadóttir er frumkvöðull í íslenskri blaðamennsku. Á Morgunblaðinu krafðist hún að fást við það sama og
karlarnir og segist ekki hafa haft tíma til að vera smeyk þegar hún var á vettvangi hamfara og styrjalda.
Morgunblaðið/Ól. K.M.
Elín Pálmadóttir með tveimur ritstjórum Morg-
unblaðsins, Bjarna Benediktssyni og Sigurði
Bjarnasyni. Myndin er tekin vorið 1960.
Elín Pálmadóttir í Bosníu 1994 þar sem hún
lenti í skothríð og var í skyndi ýtt inn í bíl
norsku friðargæslunnar.
„Það tíðkaðist enn á þessum
tíma að konur væru látnar fá
öðruvísi verkefni en karlar,“
segir Elín Pálmadóttir og
bætir við að það hafi ekki
komið til greina af sinni hálfu.