Morgunblaðið - 02.11.2013, Blaðsíða 60

60 LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 2013
É
g hafði, má segja, verið meira eða
minna á Morgunblaðinu frá því að
faðir minn kom inn á blaðið 1956,“
segir Björn. „Þá kynntist ég blaðinu
og daglegum rekstri þess. Ég varð
sendill og vann á flestum deildum blaðsins,
meira að segja í prentsmiðjunni þar sem ég tók
á móti blöðum úr prentvélinni á laugardags-
kvöldum og seldi sunnudagsblaðið út um lúgu á
Morgunblaðshúsinu í Aðalstræti. Þá var oft
handagangur í öskjunni. Ég kynntist því öllum
rekstri blaðsins þegar ég var á skólaaldri, aldr-
ei sló ég þó á blývélarnar.“
Björn var ungur að árum þegar þetta var.
Bjarni Benediktsson, faðir hans, var ritstjóri
Morgunblaðsins á árunum 1956 til 1959. „Í
kosningabaráttunni 1967 skrifaði ég Staksteina
og þótti föður mínum ekki sérstaklega mikið til
þess koma, taldi að ýmsir teldu hann hafa putt-
ana í því sem ég væri að gera og færu kosning-
arnar illa lægi hann undir meira ámæli en ella
vegna úrslitanna - viðreisnarstjórnin hélt sem
betur fer velli.“
Eftir að Björn lauk prófi í lögfræði var hann
útgáfustjóri hjá Almenna bókafélaginu í þrjú ár
og fréttastjóri í erlendum fréttum á Vísi árið
1974. Leið Björns lá síðan aftur á Morgunblaðið
árið 1979 eftir fimm ár í forsætisráðuneytinu
þar sem hann var fyrst deildarstjóri og síðan
skrifstofustjóri.
Leiðtogafundur og heimsókn páfa
„Ég réðst sem blaðamaður á Morgunblaðið
1979 og var þar til 1991 sem fastur starfs-
maður,“ segir Björn. „Ég sinnti mest erlendum
málum og stjórnmálum. Fyrsta stóra verk-
efnið, sem ég tók að mér, var vegna borg-
arstjórnarkosninganna árið 1982 þegar Davíð
Oddsson var kosinn borgarstjóri. Síðan man ég
sérstaklega eftir tveimur stórum verkefnum,
sem voru á mínu borði. Það var fundur Reagans
og Gorbatsjovs 1986 og koma Jóhannesar Páls
II. páfa hingað 1989. Þetta voru sérverkefni,
sem mér voru falin fyrir utan mín daglegu störf
sem blaðamaður.“
Björn rifjar upp að þegar hann var á Morg-
unblaðinu hafi skrifstofur þess verið í Að-
alstræti, í „centrum“.
„Menn héldu að pólitíska fréttamennskan
myndi hverfa þegar blaðið flutti í Kringluna,“
segir hann og hlær. „Úr Aðalstrætinu var stutt
að fara út í þinghús, en ekki síður stutt fyrir
þingmenn að koma til blaðsins og komu þeir
oft. Á þessum árum frá því að ég kynntist
blaðinu sem sendill þangað til ég hætti var stöð-
ugur uppgangur og vöxtur. Spurningin var allt-
af hvernig blaðið ætti að stækka og vaxa.“
Björn segir að í forsætisráðuneytinu hafi
hann verið embættismaður, sem sá um að koma
í framkvæmd ákvörðunum annarra, en blaða-
mennskan hafi meira snúist um að fylgjast
með, en einnig að hafa áhrif.
„Við fjölluðum ítarlega um utanríkismálin og
dvöl varnarliðsins var þar ofarlega á blaði, ör-
yggis- og varnarmál voru mitt sérsvið,“ segir
hann. „Morgunblaðið var mjög virkur þátttak-
andi í kalda stríðinu og skipti þar máli sem ger-
andi. Flest sem við skrifuðum olli deilum og var
mikið til umræðu þannig að maður sat ekki
endilega hjá sem áhorfandi. Menn lögðu sitt til
málanna. Þetta voru spennandi örlagatímar.
Ég skrifaði um öryggis- og varnarmál, hermál
og kjarnorkumál, bæði tæknilega og pólitískt.
Á þessu hafði ég mikinn áhuga og þurfti ekki að
kvarta undan því að hafa ekki nóg af verðugum
verkefnum. Síðan ákvað ég að fara beint í póli-
tíkina og það var nýr kapítuli.“
Björn segir að sér sé hin tæknilega þróun,
sem varð á þessu tímabili, sérstaklega minn-
isstæð. „Níundi áratugurinn var mjög merki-
legur þegar hugað er að blaðamennsku og
blaðaútgáfu hér á landi,“ segir Björn. „Tölvu-
byltingin gekk í garð. Menn færðu sig úr blýinu
í tölvurnar og það er eftirminnilegt að hafa tek-
ið þátt í þeirri breytingu. Á þessum tíma fóru
menn líka að nota tölvur til fjarskipta og maður
gat setið heima hjá sér, lesið efni blaðsins í
tölvu áður en það birtist og gert athugasemdir.
Um leið fóru fréttir að berast að utan í gegnum
tölvu. Við gerðum samning við Daily Telegraph
og tókum efni úr blaðinu áður en það birtist þar
og gátum birt það samtímis í Morgunblaðinu.“
Björn segir að þarna hafi orðið bylting á allri
miðlun, hvort sem um var að ræða fréttir eða
ljósmyndir.
„Þeir, sem starfa við erlend fréttaskrif núna,
geta ekki ímyndað sér þá byltingu, sem varð á
þessum árum. Ég man eftir því að þegar ég
kom fyrst á Morgunblaðið lásu menn svokall-
aða strimla. Fréttir frá fréttastofunni NTB í
Noregi komu á strimlum og menn þurftu að
kunna hálfgert leyniletur til að geta lesið text-
Morgunblaðið/Eggert
Þetta voru spennandi örlagatímar
Viðtal Karl Blöndal | kbl@mbl.is
Björn Bjarnason starfaði í tólf ár á Morgunblaðinu, fyrst sem blaðamaður og síðan aðstoðarritstjóri. Úr blaða-
mennsku lá leiðin í pólitík og hann gegndi bæði embætti menntmálaráðherra og dómsmálaráðherra. En blaða-
mennskan er ekki langt undan og nú skrifar hann meðal annars um málefni Evrópusambandsins á Evrópuvaktinni.
Björn Bjarnason stýrði erlendum fréttum um árabil þegar hann var aðstoðarritstjóri á Morg-
unblaðinu: „Þegar maður fer hins vegar yfir atburði í huganum, hvað hafi verið merkilegt og
hvað ómerkilegt, má almennt séð segja að Morgunblaðið hafi verið með meginstraumana
rétta. Moggalygin svonefnda reyndist sannleikur.“