Morgunblaðið - 02.11.2013, Blaðsíða 84

84 LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 2013
Næsta vor verða þrjátíu ár liðin frá þvíég hóf störf sem blaðamaður á Morg-unblaðinu. Segja má að þetta hafi
verið fyrsta alvöru starfið sem ég tók mér
fyrir hendur og ég hefði vel getað hugsað
mér að gera blaðamennsku að ævistarfi.
Næstu árin skrifaði ég af og til í blaðið en
kom síðan til starfa í stuttan tíma árið 1997
inní Kringlu. Á þeim tíma var Morgunblaðið
kraftmeira og öflugra en nokkru sinni.
Núna þegar ég lít til baka, einkum til rit-
stjórnarinnar í Aðalstræti, minnist ég ver-
aldar sem var. Þrátt fyrir að blaðið væri fyr-
ir nokkru búið að sprengja af sér húsnæðið
var mikill sjarmi yfir þeim vinnustað. Aðal-
strætið var þá hjarta Reykjavíkur og mið-
borgin var ennþá miðborg með allar helstu
stofnanir, fyrirtæki, verslun og veitingastaði í
næsta nágrenni. Tölvutæknin var rétt að
hefja innreið sína og ekki margar tölvur á
ritstjórninni, enda vélritaði ég fyrsta frétta-
viðtalið sem ég tók og raunar mörg þeirra
fyrsta sumarið. Á þessum tíma hafði blaðið
að mestu hætt að vera flokksblað og sótti
fram með öflugum hópi yngri og eldri blaða-
manna.
En þetta er ekki veröld sem var einungis
af þessum ástæðum.
Fyrsta starfsdaginn minn kom það í hlut
Magnúsar Finnssonar fréttastjóra að kynna
fyrir mér starfsfólk og helstu deildir blaðs-
ins. Mér er minnisstæð umræða sem átti sér
stað í layout-deildinni þar sem ég var leidd í
allan sannleika um breytingarnar sem höfðu
orðið á útliti blaðsins. Sérstaklega var mér
bent á stærð blaðsins, mig minnir að það hafi
minnkað um einn sentimetra – eða hafði það
stækkað? Eitthvað hafði letrinu líka verið
breytt. Ég hafði auðvitað ekki tekið eftir
þessum fínlegu en mikilvægu breytingum.
Þetta var einmitt kjarni málsins: Morg-
unblaðið tæki breytingum hægt og örugglega
þannig að lesendur tækju raunverulega ekki
eftir þeim frá degi til dags. Þannig væri
Morgunblaðið í stöðugri þróun í takt við
samfélagið en það væri Morgunblaðið sem
stjórnaði ferðinni. Og Morgunblaðið var ótví-
rætt í fararbroddi á þessum árum. Þetta var
ekki tími stökkbreytinga og ekki heldur
neinn staður fyrir byltingar.
Þess vegna er þetta veröld sem var – ver-
öld sem kemur líklega aldrei aftur.
Mogginn ræður ekki lengur ferðinni held-
ur þarf rétt eins og aðrir fjölmiðlar að bregð-
ast við, ekki aðeins stórstígum tækni-
framförum heldur síkviku samfélagi, svo ekki
sé minnst á harða samkeppni úr öllum átt-
um.
Þrátt fyrir þetta hefur Morgunblaðið náð
hundrað ára aldri. Blaðið, sem hefur lagt sig
fram um að segja fréttir af nánast öllum
þeim Íslendingum sem náð hafa tíræðisaldri,
hefur sjálft náð þessum merka áfanga. Líkt
og aðrir í þessum sporum hefur Morg-
unblaðið afrekað margt á langri ævi, það hef-
ur komið fjölmörgum til manns og lifað
glæsileg blómaskeið. Það hefur einnig gert
sín mistök og núna er framtíðin óviss líkt og
hjá flestum sem ná þessum aldri.
Þó að ég hafi í raun ekki starfað mjög
lengi á Morgunblaðinu hafði starfið og fólkið
sem ég kynntist þar mjög mótandi áhrif á
mig. Þar eignaðist ég góða vini. Á þessum
tímamótum minnist ég samstarfsins við
Morgunblaðið með hlýju.
Vissulega virðast blómaskeiðin að baki en
samt er aldrei að vita nema það besta sé
ennþá eftir.
Veröld sem var
Salvör Nordal
stundakennari við Háskóla Íslands og
forstöðumaður Siðfræðistofnunar
Morgunblaðið/Kristinn
„Blaðið, sem hefur lagt sig fram um að segja fréttir af nánast öllum þeim Íslendingum sem
náð hafa tíræðisaldri, hefur sjálft náð þessum merka áfanga,“ skrifar Salvör Nordal.
Síðan ég las einstaklega skemmtilegaendurminningabók Vilhjálms Finsen,ritstjóra og sendiherra, Alltaf á heim-
leið, hefur mér ætíð þótt viss ljómi yfir stofn-
un Morgunblaðsins. Hvernig þessi föð-
urlausi, ungi og djarfi maður stóð að verki
við að gera hugsjón sína að veruleika. Sótti
ráð til reynds aðalritstjóra á dönsku stór-
blaði, vann við blaðamennsku og fór um
heiminn sem loftskeytamaður á stórskipum,
til að auka við þekkingu sína og reynslu –
búa í haginn fyrir að allt mætti lánast sem
best.
Morgunblaðið þótti alla tíð ómissandi á
mínu bernskuheimili. Faðir minn, Egill
Kristjánsson, var aldrei í essinu sínu, nema
vera meðal þeirra fyrstu til að frétta ef eitt-
hvað markvert gerðist. Helst þurfti hann að
vita það á undan öðrum og naut þess þá að
geta sagt vinum sínum. Það má því nærri
geta að uppi varð fótur og fit á heimilinu,
þegar Mogginn fór að hverfa úr forstofu fjöl-
býlishússins á Baldursgötu 36, þar sem sá er
bar blaðið út var vanur að henda því inn. Við
þessu var óðara brugðist. Faðir minn dreif
sig á fætur fyrir allar aldir og beið hnupl-
arans þolinmóður bak við útidyrahurðina. Til
vonar og vara tók hann nýja Moggann um
leið og hann kom, en setti gamlan á gólfið við
dyrnar í staðinn! Og ég hefði ekki viljað vera
í sporum unga mannsins sem eftir alldrjúga
bið var þrifið kröftuglega um úlnliðinn á,
þegar hann seildist inn um dyragættina í
blaðið. Aðgerðin lukkaðist sem sagt full-
komlega og Mogginn var áfram hnökralaust
lesinn með morgunkaffinu á heimilinu.
Skemmtileg eftirmál þessa atviks urðu
áratugum síðar. Faðir minn var staddur á
vinsælu veitingahúsi í bænum á góðri stund.
Þá vatt sér að honum maður og kvaðst vera
sá sem hefði hnuplað frá honum Morg-
unblaðinu um árið. Vildi hann þakka honum
fyrir að hafa tekið í lurginn á sér, því hver
vissi nema það hefði forðað sér frá því að
lenda lengra út á þessari braut.
Það var venja foreldra minna að verja
sumarleyfum að mestu á æskuslóðum föður
míns í Hliði á Vatnsleysuströnd. Þar þurfti
stundum að bíða Moggans lengur en föður
mínum líkaði. Því bar aldeilis vel í veiði, þeg-
ar Kristján bróðir minn, síðar lengi flugstjóri
og formaður Félags íslenskra atvinnuflug-
manna (FÍA), var að byrja feril sinn í fluginu
og kenndi um tíma hjá Flugskólanum Þyt.
Gat hann þá kastað Mogganum, stundum
glænýjum, niður til föður okkar. Það mun
hafa verið fyrsti flugpóstur á Vatnsleysu-
strönd!
Tengslin við Morgunblaðið urðu ennþá
nánari, þegar þannig atvikaðist fyrir til-
stuðlan Matthíasar Johannessen að ég varð
þar blaðamaður í nokkur ár meðfram laga-
námi. Á vetrum skrifaði ég þingfréttir og ut-
an þess mest erlendar fréttir en sinnti þó
jafnframt, lengur eða skemur, nánast öllu
sem vinna þarf á ritstjórn dagblaðs.
Um þingfréttirnar er það að segja, að þótt
Morgunblaðið teldist nánast flokksblað Sjálf-
stæðisflokksins hafði Bjarni Benediktsson
haft forgöngu um það sem ritstjóri, að í þing-
fréttunum skyldi sagt hlutlægt frá ræðum
manna hvar í flokki sem þeir stæðu. Þetta
mæltist vel fyrir og jók virðingu blaðsins,
þótt áfram væri tekist kröftuglega á við póli-
tíska andstæðinga í leiðurum og Reykjavík-
urbréfum sem Bjarni skrifaði af mikilli list.
Réttsýni og sanngirni Bjarna var við brugð-
ið. Hann lagði einnig mikið upp úr vönduðum
skrifum og öllum frágangi blaðsins, svo að
sagt var að hann læsi það stundum frá upp-
hafi til enda. Man ég hann aldrei þyngri á
brún en eitt sinn á reglubundnum fundi með
blaðamönnunum við upphaf vinnudags, þeg-
ar óvenjumargir hnökrar voru á blaði dags-
ins. Fór hann í gegnum þá hvern af öðrum og
brýndi fyrir mönnum vandaðri vinnubrögð.
Þetta aðhald skilaði sínu. Hefðu margir fjöl-
miðlar landsins nú gagn af að njóta slíks.
Í starfi mínu við blaðamennsku fékk ég
meiri og betri innsýn í þjóðlífið og erlenda
viðburði, og hitti að máli fleira fólk sem læra
mátti af, en ég get ímyndað mér að önnur
störf bjóði upp á, þótt ekki dygði stundum al-
veg til að slökkva fréttaþorsta föður míns
sem vikið var að í upphafi! Kynnin og sam-
starfið við það mannkostafólk sem lagðist á
eitt um að gera Morgunblaðið að góðu og eft-
irsóttu blaði voru einnig ómetanleg. Af öllu
eftirminnilegu frá þessum ferli gæti vissu-
lega orðið löng saga og hefur margt af því
komið mér að góðu gagni í þeim störfum sem
ég síðar sneri mér að.
Þegar Mogganum var hnuplað
Ólafur Egilsson
fyrrverandi sendiherra
Morgunblaðið/Sverrir
Ólafur Egilsson rifjar upp að Bjarni Benediktsson hafi lagt áherslu á vönduð vinnubrögð:
„Man ég hann aldrei þyngri á brún en eitt sinn á reglubundnum fundi með blaðamönnunum
við upphaf vinnudags, þegar óvenjumargir hnökrar voru á blaði dagsins.“