Morgunblaðið - 02.11.2013, Blaðsíða 62

62 LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 2013
Ó
lafur K. Magnússon var mikill blaðamaður,“ skrifaði Matthías Johannes-
sen ritstjóri í nóvember árið 1997, í minningarorðum um höfuðljósmynd-
ara blaðsins í hálfa öld. Hann sagði Ólaf hafa verið einn af máttarstólpum
Morgunblaðsins; einstakan fréttaljósmyndara. „Sumar myndir hans
einnig listilega teknar, en umfram allt fréttamyndir. Verða ekki teknar
aftur á hverju sem gengur. Þær lýsa því sem var að gerast og Ólafur var alltaf á réttum
stað á réttum tíma.“
Ólafur K. (1926-1997) var fyrstur Íslendinga til að læra fréttaljósmyndun og gera
hana að ævistarfi. Óhætt er að kalla hann föður íslenskrar blaðaljósmyndunar. Hann
hélt árið 1944 til New York og nam þar ljósmyndun í eitt ár. Að því búnu lá leiðin til
Hollywood þar sem hann nam kvikmyndun hjá Paramount Pictures. Það var Morgun-
blaðinu og lesendum þess mikið gæfuspor þegar Ólafur réðst eftir heimkomuna að
blaðinu árið 1947. Hann var þá eini fastráðni ljósmyndari ritstjórnarinnar og sinnti
þessu annasama starfi í 49 ár, eða þar til hann lét af störfum fyrir aldurs sakir árið 1996,
49 árum síðar. Á þessum langa tíma Ólafs hjá blaðinu tók útgáfa þess gríðarmiklum
breytingum og starfsfólki fjölgaði, einnig á ljósmyndadeild þess. Þar var Ólafur ungum
lærisveinum mikilvæg og merk fyrirmynd; einstakur fréttaljósmyndari og skrásetjari
íslensks mannlífs. Það var ekki að ástæðulausu að hann var iðulega kallaður „ljósmynd-
ari þjóðarinnar“.
Afar merkilegt myndasafn Ólafs er varðveitt á Morgunblaðinu og er það óviðjafnan-
leg heimild um viðburði og íslenskt þjóðlíf á seinni hluta tuttugustu aldar. Ólafur var, eins og fréttaljósmyndurum ber, ætíð með-
vitaður um að hann var í senn að skrásetja viðburði fyrir lesendur morgundagsins og að skrá Íslandssöguna. Og hann bjó yfir
hæfileikum sem gera myndasafn hans einstakt; frábæru auga og skilningi á aðalatriðum þess sem var að eiga sér stað.
Ólafur sinnti allrahanda ljósmyndun á sínum langa ferli á blaðinu, en ekki er síst merkileg skrásetning hans á þeim sviðum
sem hann var áhugasamastur um en það voru stjórnmálalífið, menningin og flugsagan.
Ragnar Axelsson, Rax, var einn lærisveina Ólafs. „Hann er einn mesti fréttamaður sem þessi þjóð hefur átt,“ segir hann.
Kjarval og Bjarni Benediktsson
Bjarni Benediktsson forsætisráðherra hugðist afhenda Jóhannesi Kjarval fálka-
orðuna við athöfn í ráðherrabústaðnum. Þegar á reyndi hafnaði Kjarval orðunni
og er myndin tekin þá. Löngu seinna tók hann við henni í kyrrþey.
Tómas Guðmundsson
Ljósmyndarinn fylgist með Tómasi Guðmundssyni þegar
stytta af borgarskáldinu er afhjúpuð í Austurstræti.
Hringur af Hans Hedtoft
Bjarghring af skipinu Hans Hedtoft rak hjá Magnúsi Haf-
liðasyni á Hrauni 7. október 1959. Níu mánuðum áður
sigldi skipið á ísjaka og sökk suður af Hvarfi í jómfrúferð-
inni. 95 fórust. Hringurinn var fyrsti rekinn sem fannst.
Ljósmyndari þjóðarinnar
Ólafur K. Magnússon var fyrstur Íslendinga til að gera fréttaljósmyndun að
ævistarfi og starfaði við Morgunblaðið í 49 ár. Myndasafn hans er einstakt.
Wislok strandar
Pólski togarinn Wislok strandaði á Landeyjasandi 27. febrúar 1964. Á fréttamynd Ólafs K. má sjá
hvar björgunarmenn búa sig undir að grípa í bátsmann skipsins, þar sem hann er dreginn í land og
tekst að halda tösku með skipsskjölunum upp úr sjónum.
Rokk í Reykjavík
Einhvern tímann á sjötta áratugnum var Ólafur meðal
gesta á rokktónleikum í Austurbæjarbíói og tók þá þessa
einstæðu stemningsmynd, þar sem dansarar þyrlast eftir
ganginum og gestir fylgjast hæstánægðir með.
Síld á Siglufirði
Á fyrri hluta sjötta áratugarins var Ólafur K. á Siglufirði, að
taka myndir af síldarsöltun. Þá tók hann þessa mynd af
glaðbeittum stúlkum að gæða sér á pylsum í hléi milli sölt-
unartarna. Fjöldi atvinnulífsmynda er í safni Ólafs.
Ólafur K. Magnússon með Speed-
Graphic-myndavél sína árið 1953.