Morgunblaðið - 11.04.2014, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Eftir rúmt árverðurkosið til
breska þingsins og
mun ýmislegt
koma til með að
verða á oddinum í kosninga-
baráttunni. Skoðanakannanir
hafa mestallt kjörtímabilið
bent til þess að samsteypu-
stjórn Íhaldsflokksins og
frjálslyndra demókrata muni
ekki lifa kosningarnar af.
Jafnframt hefur Verka-
mannaflokkurinn notið tölu-
verðs fylgis í skoðanakönn-
unum síðustu fjögur árin, en
er nú farinn að dala nokkuð.
Munar nú bara einu prósentu-
stigi á Verkamannaflokknum
og Íhaldsflokknum, svo allt er
í járnum.
Það sem ræður mestu um að
nú er minni munur á flokk-
unum en áður er sú staðreynd
að efnahagslíf Breta hefur ver-
ið að rétta úr kútnum furðu-
skjótt eftir að Íslandsvinurinn
Gordon Brown kom því á kald-
an klaka.
Fjármálaráðherrann,
George Osborne, er þrátt fyrir
þetta langt í frá vinsælasti
stjórnmálamaður Bretlands.
Raunar vermir hann oftast
botnsætið í vinsældamæl-
ingum en hann hefur ekki látið
það á sig fá, heldur haldið sínu
striki. Bölsýnisspár Milibands,
flokksleiðtoga Verkamanna-
flokksins, hafa á hinn bóginn
reynst rangar og hann sýpur
nú seyðið af því.
Eitt af skýrari loforðum
Verkamannaflokksins snýst
um skatta á hátekjufólk. Mili-
band talar digurbarkalega um
að ríkt fólk hafi efni á því að
borga hærri skatta og hefur
málflutningur
hans fengið nokk-
urn hljómgrunn
eins og títt er þeg-
ar alið er á öfund
gagnvart öðrum.
Stefnir hann því á það að efsta
skattþrepið muni taka 52% af
tekjum hátekjumannanna og
segir reiknivélin gamla að þá
muni tekjur ríkisins aukast
svo og svo mikið.
Gallinn við þá reiknivél er
hins vegar að hún er skakkt
forrituð. Eitt af því fyrsta sem
Osborne gerði í embætti var að
lækka skatta á hátekjufólk
niður í um það bil 30%. Nú
uppsker hann eins og hann
sáði því að samkvæmt síðustu
tölum hafa breskir há-
tekjumenn aldrei greitt meira
í skatt en nú, þrátt fyrir að
minna sé tekið hlutfallslega af
tekjum þeirra en áður. Og það
eru ekki bara auðmenn og há-
tekjumenn sem hafa notið góðs
af skattalækkunum í Bretlandi
heldur atvinnulífið og almenn-
ingur allur.
Vilji menn samanburð er
síðan hægt að fara yfir Erm-
arsundið, þar sem fyrirtæki
þurfa að greiða 75% af launum
sínum til hátekjufólks í skatt,
með þeim árangri helstum að
þekktustu leikarar Frakk-
lands sækja nú um lögheimili
erlendis.
Þessi reynsla, að skatt-
heimta aukist með lægri
skattprósentu, hefur margoft
áður komið fram víða um heim.
Þrátt fyrir það munu Mili-
bandar heimsins seint láta sér
segjast. Besta leiðin er hins
vegar skýr, þó að hún virðist
þversagnakennd við fyrstu
sýn.
Breskir auðmenn
hafa aldrei borgað
meira í skatt}
Besta leiðin er skýr
Um þessarmundir eru
tuttugu ár liðin frá
upphafi þjóð-
armorðsins í Rú-
anda. Á einungis
eitt hundrað dög-
um var hátt í ein milljón manna
drepin á hrottalegan hátt. Á
meðan þessu fór fram héldu
ríki heimsins að sér höndum þó
að öllum mætti vera ljóst hvað
um væri að ræða.
Þegar friðargæslulið Sam-
einuðu þjóðanna, undir forystu
Frakka, kom loksins til lands-
ins reyndist það vanmáttugt til
þess að skakka leikinn. Aðrar
þjóðir, eins og Bandaríkin og
Bretland, gerðu enn minna.
Bill Clinton, þáverandi Banda-
ríkjaforseti, hefur nokkrum
sinnum beðist afsökunar og
sagt viðbrögð ríkisstjórnar
sinnar við harmleiknum í Rú-
anda vera ein stærstu mistökin
á ferli sínum. Enn
þann dag í dag er
deilt um það hverju
hin löku viðbrögð
sættu, og hefur
ekki enn gróið um
heilt á milli Rú-
andamanna og Frakka.
Þegar menn horfast í augu
við myrkustu hliðar eðlis síns
er þeim tamt að segja „aldrei
aftur“, að aldrei aftur skuli við-
líka hörmungar eiga sér stað.
En hversu einlægar sem slíkar
óskir verða mun alltaf á end-
anum koma til annars harm-
leiks. Helsti lærdómurinn sem
hægt er að draga af þessum
voðaverkum nú, tuttugu árum
síðar, er sá að þegar atburðir af
þessu tagi gerast er það á
ábyrgð allrar heimsbyggð-
arinnar að koma í veg fyrir enn
frekari hörmungar. Fjölda-
morðunum í Rúanda má því
aldrei gleyma.
Heimurinn horfði
um langa hríð að-
gerðarlaus upp á
fjöldamorðin}
Þeim má aldrei gleyma
H
ermt er að til standi að stofna
nýjan stjórnmálaflokk hlynnt-
an inngöngu í Evrópusam-
bandið sem eigi að vera stað-
settur hægra megin við miðju.
Með öðrum orðum er ætlunin að splundra enn
frekar þeim minnihluta kjósenda í landinu
sem eru hlynntir því að ganga sambandinu á
hönd. Ef alvara er að baki slíku framboði er
varla annað hægt en að óska forsvarsmönnum
þess, hverjir sem þeir annars eru, góðs gengis
við það. Líklega verður staðan þá eftir næstu
þingkosningar sú að því fylgi verður dreift á
þrjá smáflokka í staðinn fyrir tvo eins og
raunin er í dag. Að því gefnu vitanlega að nýja
framboðið fái hugsanlega talsvert fylgi.
En það er vitanlega hið bezta mál ef harðir
stuðningsmenn inngöngu í Evrópusambandið
með flokksskírteini í Sjálfstæðisflokknum ætla loksins
að láta verða af því að stofna eigin flokk. Nógu oft hafa
þeir hótað því á landsfundum yrði stefna flokksins í Evr-
ópumálum ekki mótuð samkvæmt þeirra vilja í stað
meirihluta flokksmanna. Margir þeirra hafa hvort eð er
væntanlega greitt Samfylkingunni atkvæði sitt á und-
anförnum árum.
Þess utan er öllum vitanlega frjálst að reyna að setja á
laggirnar nýja stjórnmálaflokka telji þeir sig ekki eiga
heima í þeim sem fyrir eru.
Talsvert hefur þó verið reynt til þess að koma til móts
við umrædda einstaklinga á síðustu landsfundum Sjálf-
stæðisflokksins en það hefur hins vegar engu skilað öðru
en sífelldum kröfum um enn meira. Eins og
við mátti búast.
Sama gerðist á sínum tíma innan Fram-
sóknarflokksins þar sem stefna flokksins var
sífellt færð nær því að styðja inngöngu í Evr-
ópusambandið til þess að friða fámennan en
háværan hóp harðra Evrópusambandssinna
þar á bæ. Sú friðkaupastefna endaði með því
að ákveðið var að opna á umsókn í þá veru í
byrjun árs 2009. Síðar var hins vegar tekið í
taumana.
Framganga umræddra einstaklinga innan
Sjálfstæðisflokksins kemur annars ekki á
óvart. Markmið þeirra er að koma Íslandi inn
í Evrópusambandið og eðlilega linna þeir
ekki látum fyrr en það tekst. Ef þeir væru
áhugasamir um málamiðlanir ættu þeir að
vera hæstánægðir með EES-samninginn sem
þeir vilja meina að þýði 70-90% veru í sambandinu.
Nokkuð sem að vísu er fjarri raunveruleikanum en þeir
virðast trúa því. Fyrir vikið er vitaskuld útilokað að
reyna að semja við þá um eitt eða neitt í þessu sambandi.
Í öllu falli er það fullreynt nú og rúmlega það.
En hvað sem því líður verður fróðlegt að sjá hvort
þessi nýi hægriflokkur lítur dagsins ljós. Hitt er svo ann-
að mál að vandséð er hversu hægrisinnaður flokkur gæti
talizt með það meginmarkmið að loka Ísland inni í gam-
aldags tollabandalagi í ætt við íslenzka landbún-
aðarkerfið. Nokkuð sem hvorki getur talizt mjög í anda
frjálslyndis né alþjóðahyggju. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Fullreynd friðkaupastefna
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Fimmtán sýslumannsembættum er
gert að afhenda upplýsingar um kjör
löglærðra fulltrúa hjá embættunum.
Úrskurðarnefnd um upplýsingamál
barst kæra í mars 2013 frá þremur
einstaklingum sem kærðu afgreiðslu
sýslumannsembætta á beiðnum um
að fá afhentar upplýsingar um kjör-
in. Þeir höfðu fengið töflu yfir föst
launakjör fulltrúa hjá sýslumanns-
embættum utan Reykjavíkur, en á
þeirri töflu komu hvorki fram nöfn
umræddra fulltrúa né hjá hvaða
sýslumannsembættum þeir starfa.
Kærendur höfðu óskað eftir
ráðningarsamningum, fastlauna-
samningum umræddra starfsmanna
og öðrum gögnum um föst launa-
kjör.
Úrskurðarnefndin úrskurðaði
kærendunum í hag 1. apríl síðastlið-
inn og þurfa fimmtán sýslumanns-
embætti að afhenda allar upplýs-
ingar um launakjörin. Umbeðnar
upplýsingar höfðu borist frá nokkr-
um embættum auk þess sem lög-
lærðir fulltrúar starfa ekki hjá öllum
sýslumannsembættum.
Í samræmi við úrskurðinn
þurfa sýslumannsembættin sem
kærð voru að afhenda kærendum
upplýsingar um nöfn löglærðra
starfsmanna embættanna og föst
launakjör hvers og eins þeirra hjá
viðkomandi sýslumannsembætti.
„Úrskurðarnefndin bendir á að til
fastra launakjara, í skilningi 3. tölul.
2. mgr. 7. gr. upplýsingalaga, teljast
föst yfirvinna, bílastyrkir, húsaleigu-
styrkir og önnur þess háttar hlunn-
indi,“ segir í úrskurðinum sem má
lesa á vef nefndarinnar; www. ur-
sk.forsaetisraduneyti.is.
Réttur almennings
Úrskurðurinn byggist á upplýs-
ingalögum nr. 140/2012 en skýrt er í
þeim að réttur til aðgangs nái til
gagna sem geymi upplýsingar um
allar fastar greiðslur sem starfsmað-
urinn eigi rétt á. Beiðni kærenda um
aðgang að gögnum var reist á 1.
mgr. 5. gr. laganna en þar er kveðið
á um rétt almennings til aðgangs að
gögnum.
Flestir sýslumannanna sem
kæran náði til tóku sig saman og var
Sýslumannafélagi Íslands falið að
svara erindi kærenda í einu lagi,
segir í úrskurðinum. Félagið hafnaði
að afhenda kærendum ráðningar-
samninga með vísun í 6. gr. upplýs-
ingalaganna þar sem segir að gögn
sem tengjast málefnum starfsmanna
séu undanþegin upplýsingarétti.
Þegar hafi verið veittar upplýsingar
um föst launakjör. Þá kemur fram í
úrskurðinum að í 2. mgr. 7.gr. upp-
lýsingalaganna sé að finna undan-
tekningar frá þeirri meginreglu sem
fram kemur í 1. mgr. lagagrein-
arinnar. Þau rök búa þar að baki að
rétt sé að veita starfsmanni ákveðið
öryggi í starfi og varðveita trúnað í
vinnusambandinu sem ella væri
hætta á að brysti ef veittur yrði að-
gangur að gögnum í slíkum málum.
Af þessu leiðir enn fremur að op-
inberir aðilar ættu síður möguleika á
því að laða til sín og halda hjá sér
hæfu starfsfólki, segir í úrskurð-
inum.
„Réttur almennings til aðgangs
að upplýsingum um föst launakjör í
skilningi 3. tölul. 2. mgr. 7. gr. upp-
lýsingalaga verður ekki takmark-
aður með þeim hætti að ekki sé skylt
samkvæmt ákvæðinu að greina frá
því hver föst launakjör tiltekins
nafngreinds starfsmanns séu. Því
var Sýslumannafélagi Íslands ekki
heimilt að leyna nöfnum þeirra
starfsmanna sem hinar umbeðnu
upplýsingar lutu að,“ segir í niður-
stöðu úrskurðarnefndar um upplýs-
ingamál.
Gert að afhenda upp-
lýsingar um launakjör
Morgunblaðið/Ómar
Úrskurður Fimmtán sýslumannsembætti þurfa að gefa allt upp um launa-
kjör löglærðra fulltrúa. Á myndinni er húsnæði sýslumannsins í Reykjavík.
Úrskurðurinn veltir upp þeirri
spurningu hvort slíkt aðgengi
almennings að launum op-
inberra starfsmanna skerði
möguleika ríkisstofnana á að fá
gott fólk til starfa.
Andrés Jónsson, almanna-
tengill og eigandi fyrirtækisins
Góðra ráða, sem sér um starfs-
ferilsráðgjöf og stjórnendaleit,
sagði í frétt á mbl.is í vikunni að
gegnsæi kæmi í veg fyrir að rík-
ið gæti keppt um besta fólkið.
Það sæist best á því að margt
mjög hæft starfsfólk veigrar sér
við að sækja um opinber störf
þar sem listi yfir umsækjendur
er birtur, af ótta við að missa
núverandi starf ef ekki verður
af ráðningu. Þá dragi núverandi
kerfi úr hreyfingu starfsfólks og
leiði til þess að ríkið fái ekki
jafn hæfa einstaklinga.
„Gegnsæi kemur í veg fyrir að
ríkið geti keppt um besta fólk-
ið,“ sagði Andrés í viðtali á
mbl.is.
Laun ríkis-
starfsmanna
GOTT GEGNSÆI?