Læknablaðið - 15.01.2003, Blaðsíða 17

FRÆÐIGREINAR / ALGENGI GEÐLYFJANOTKUNAR
stoðar vegna áfengisvanda verður munurinn milli kynja
að því er varðar geðdeyfðarlyf einnig marktækur (kon-
ur/karlar; líkindahlutfall = 1,78; p<0,001). Ársalgengi
gefur þó ófullkomna mynd af heildamotkun. Til frek-
ari skýringar verður að athuga hversu lengi fólk notaði
lyfin, 65% þeirra sem höfðu notað geðdeyfðarlyf gerðu
það í sex mánuði eða lengur, 44% þeirra sem notuðu
kvíðalyf og 28% þeirra sem notuðu svefnlyf.
í töflu III er algengi skipt eftir því hve lengi fólk
sagðist hafa notað lyfin. Sé gert ráð fyrir að þeir sem
Table 1. Number and percentages (within brackets) of participants reporting use of antidepressants, anxiolytics, and/or hypnotics some time during the past year.
Anxiolytics (%) No anxiolytics(%) Total (%)
Antidepressants 38 (1.6) 86 (3.6) 124 (5.2)
Antidepr. and hypnotics 41 (1.7) 32 (1.3) 73 (3.0)
Hypnotics 39 (1.6) 194 (8.1) 233 (9.7)
Neither 45 (1.9) 1927 (80.2) 1972 (82.1)
Total 163 (6.8) 2239 (93.2) 2402 (100.0)
Table II. One year prevalence (per cent) of psychopharmaca use by sex.
Psychopharmaca Male (n/N) Female (n/N) Total (n/N) X* P
Antidepressants 7.2 (84/1160) 9.3 (117/1261) 8.3 (201/2421) 3.2 0.07
Anxiolytics 5.8 (67/1156) 7.9 (99/1256) 6.9 (166/2412) 4.09 0.04
Hypnotics 12.0 (139/1158 ) 13.9 (175/1261) 13.0 (314/2419) 1.88 0.17
Any of above 17.4 (201/1152) 21.9 (274/1250) 19.8 (475/2402) 7.59 0.006
tóku lyfin hafi tekið einn skilgreindan dagskammt á
dag meðan á lyfjatöku stóð í meðaltíma hvers tímabils
má fá lauslegan samanburð við opinberar sölutölur
lyfjanna. Notkun geðdeyfðarlyfja svarar þá til 5,34
dagskammta á 100 íbúa en það er 54,3% af sölutölum
(fyrir 15 ára og eldri) og notkun svefnlyfja svarar til
4,52 dagskammta eða 61,7%, en notkun kvíðalyfja er
nokkurn veginn í samræmi við sölutölur.
Ársalgengi notkunar geðdeyfðarlyfja virðist svip-
að í öllum aldursflokkum (mynd 1). Helmingur yngsta
aldurshópsins segist hafa notað geðdeyfðarlyf í minna
en þrjá mánuði á móti fimmtungi þeirra sem eru 25
ára og eldri (kí-kvaðrat = 56,7, df=l, p<0,0001). Hins
vegar hefur tæpur fimmtungur (18%) þeirra yngstu
notað geðdeyfðarlyf allt árið á móti rúmum helmingi
(55%) þeirra eldri. Algengi langtímanotkunar fer vax-
andi með hækkandi aldri fram yfir sextugt (kí-kvaðr-
at fyrir leitni = 12,16 df=5, p=0,033). Algengi skamm-
tímanotkunar er hins vegar svipað í öllum aldurs-
flokkum, ef frá er skilinn sá yngsti, sbr. mynd 1.
Table III. One year prevalence (per cent) of psychopharmaca use by length of use.
Months Antidepressants Anxiolytics Hypnotics Any
12 months 4.0 2.1 2.4 6.1
6-11 months 1.1 0.9 1.0 2.1
3-5 months 0.9 1.1 1.2 2.0
<3 months 2.1 2.8 7.7 9.3
Total 8.1 6.9 12.3 19.5
(Estimated use in defined daily doses (DDD)/day/100 (18-75 years) versus sales in DDD/day/100 (15
years +) 5.3/9.8; 3.6/3.9; 4.5/7.3)
Ársalgengi kvíðalyfjanotkunar eykst ómarktækt
með hækkandi aldri (kí-kvaðrat fyrir leitni = 10,03, df
=5, p=0,07 ), er lægst um fimmtugsaldur en hæst um
sextugsaldur. Langtímanotkun virðist sjaldgæf í yngsta
aldurshópnum, en algengust í elstu aldurshópunum;
munurinn er þó ekki marktækur (kí-kvaðrat fyrir
leitni = 7,26, df =5, p=0,20). Skammtímanotkun (<3
mánuðir) virðist nokkuð svipuð á öllum aldri, þó
einna mest hjá þeim yngstu og elstu.
Fig. 1. One year
prevalence of
antidepressant use by
length ofuse and age.
Læknablaðið 2003/89 17