Læknablaðið - 15.01.2003, Blaðsíða 65

UMRÆÐA & FRÉTTIR / H E I L B R I G Ð I S M Á L Á K O S N I N G A V E T R I
húsi við að vísa sjúklingum á stofuna sína úti í bæ. Þar
dunda þeir sér við að venja þá undir sig og nota þá til
að hafa fé af skattgreiðendum. Þurfið þið ekki að
breyta þessari ímynd?
„Jú, það er rétt að sérfræðilæknar eru ekki vel
kynntir enda hafa margir lagst á þær árar að styrkja
þessa ímynd og sumir af annarlegum hvötum. Ein-
hvern veginn er það þó svo að sjúklingar sækja meir
og meir í þessa þjónustu. Væntanlega ekki vegna þess
að hún sé ómöguleg! Staðreyndin er hins vegar sú að
sérfræðilæknisþjónustan er ódýr og framleiðnin mun
meiri en gert var ráð fyrir í upphafi. Skýrsla Ríkisend-
urskoðunar frá því í sumar staðfestir að þetta kerfi sé
mjög gott. Ymsir agnúar hafa komið í ljós á því en á
þeim hefur verið tekið. Það er unnið skipulega að því
að setja undir alla leka sem óhjákvæmilega myndast í
svona samningum.
Varðandi það að við séum að venja undir okkur
sjúklinga þá er staðreyndin sú að sjúklingar leita yfir-
leitt til ákveðinna lækna með góðan orðstír en ekki
stofnana. Þeir telja sig vera sjúkratryggða og frjálsa
að því að velja sér heimilislækni, annan sérfræðing
eða stofnun til að stunda sig. Eina undantekningin
frá þessu er fársjúkt fólk sem kemur á bráðamóttöku
spítalanna. Þetta er mikilvægt atriði sem ekki má
gleyma. Flestir sjúklingar sem eru á biðlistum
sjúkrahúsanna koma þangað eftir að hafa farið til
læknis á stofu. Þar er frummóttaka þar sem
sjúkdómsgreiningin fer fram. Síðan vísar læknirinn
sjúklingnum til ákveðinnar meðferðar á sjúkrahúsi og
að henni lokinni annast læknirinn eftirmeðferð. Þetta
er skilvirk aðferð og ekkert við hana að athuga. Þvert
á móti öfundast margir kollegar frá öðrum löndum
yfir þessu góða og framleiðnihvetjandi kerfi. Ekki
síst þar sem þunglamalegar miðstýrðar móttökur eru
til staðar eins og ég kynntist til dæmis í Skandinavíu.
Það kerfi er ekkert til að sækjast eftir, hvorki fyrir
lækna né sjúklinga.
Varðandi hitt að við séum í fullu starfi á sjúkrahús-
inu og jafnframt í rekstri úti í bæ þá ber að hafa það í
huga að vinna lækna er ekki dagvinna frá 8-16. Þeir
standa sólarhringsvaktir og vinna sér inn frí sem þeir
geta nýtt til að stunda stofurekstur samhliða. Þetta er
heilbrigt kerfi þótt ýmsum stofnanavæddum einstak-
lingum finnist að allir eigi að vinna frá 8-16 og á sömu
þúfunni. En með þeim hugsunarhætti náum við aldrei
viðunandi framleiðni. íslenskt heilbrigðiskerfi hefur
það séreinkenni að byggjast á heilsugæslu sem starfar
í náinni samvinnu við sérfræðinga og sjúkrastofnanir
þar sem sjúklingar hafa valfrelsi um meðferðarstað.
Það er varasamt að bregða fæti fyrir þetta kerfi og
með öllu ástæðulaust.“
Umræðan þarf að vera upplýst
- Hvernig finnst þér íslensk umræða um heilbrigðis-
mál vera?
„Hún einkennist dálítið af upphlaupum og póli- Stefán E. Matthíasson á
tískum dylgjum. Það þarf að ræða betur um stað- 11- hœð íFossvoginum.
reyndir, tölur og viðhorf fólks. Til dæmis vantar alveg
að svara þeirri spurningu hver réttur hins sjúkra-
tryggða sé í raun. Aður fyrr voru menn í sjúkrasam-
Iögum og greiddu sín gjöld til þeirra. Þau voru lögð
niður og í staðinn útdeila stjórnmálamenn fjármun-
um. En hver er réttur sjúklingsins? Má hann velja
þann sem hann óskar eftir að annist sig eða á eitt-
hvert miðstýrt apparat að ákveða fyrir hann hver á að
gera það, hvenær og hvernig? Þetta er lögfræðilegt
álitamál sem taka þarf á en ég held að réttur sjúk-
lingsins sé mjög ríkur í löggjöf og stjórnarskrá, að
hann eigi skilyrðislausan rétt á meðferð og að velja
hvar hún sé veitt.
Oft er sagt að heilbrigðiskerfið sé óseðjandi og
þurfi sífellt meira fé. Þetta er að nokkru leyti rétt en
við getum ýmsu ráðið um það hversu dýrt það er. Þar
ræður mestu að við stuðlum að framleiðni samhliða
góðri læknisfræði en göngum ekki á rétt sjúklingsins
til að velja og vera sinn eigin herra.
Umræðan um heilbrigðismál verður að vera upp-
lýst, án fordóma og fara fram undir þeim formerkjum
að við stuðlum að betra og hagkvæmara kerfi þar
sem við fáum meira fyrir krónurnar en áður. Verði
umræðan á þessum nótum getur það orðið okkur til
góðs að heilbrigðismál verði kosningamál. Mér er
það hins vegar til efs að sumir sem taka þátt í umræð-
unni hafi þetta að leiðarljósi og ef þeir ráða för væri
óskandi að kosningarnar snerust um eitthvað ann-
að,“ sagði Stefán E. Matthíasson að lokum.
Læknablaðið 2003/89 65
L