Læknablaðið - 15.02.2003, Blaðsíða 47

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNADAGAR 2003
Álitshnekkir lækna
Vilhelmína Haraldsdóttir fjallaði um efnið af sjónar-
hóli sjúkrahúslækna en þar er ekki síður þörf á að
hafa eftirlit með lyfjagjöf og lyfjaneyslu sjúklinga.
Hún kvartaði undan skorti á rannsóknum á þessu
sviði hér á landi og vitnaði í bandarískar rannsóknir
sem sýna að fjórar milljónir manna þar í landi ofnota
lyfseðilsskyld lyf. Mest er ofnotkunin á verkjalyfjum.
Þeir sem ofnota lyf eru á öllum aldri og af báðum
kynjum, vandinn er hlutfallslega meiri hjá eldra fólki
en aukningin mest meðal þeirra yngri. Þcim fjölgar
sem leita á bráðamóttökur vegna ofnotkunar lyfseð-
ilsskyldra lyfja.
Vilhelmína lýsti eftirlitskerfinu sem hér er við lýði
og sagði það heldur þunglamalegt, það væri eiginlega
réttara að kalla það vesen en eftirlit. Hún sagði að ef
það ætti að virka þyrfti það að vera rafrænt, fljótvirkt
og öruggt. Þá lýsti hún eftir breytingum og sagði hér
sárlega vanta rafræna sjúkraskrá.
Einar Axelsson læknir á Vogi greindi frá því að
árlega væru komur á Vog 2400 talsins. Þar eiga í hlut
1800 einstaklingar og af þeim eiga um 400 í vanda
með læknadóp. Sérstaka athygli vekti að 30 ópíum-
fíklar væru í viðhaldsmeðferð en samt er ekkert her-
óín í umferð á götunni. Þessi fíklar fá sitt dóp fyrst og
fremst hjá læknum í formi verkjalyfja.
Einar hvatti lækna til þess að vera á varðbergi
gagnvart fíklum. Nauðsynlegt væri að halda uppi
virkara eftirliti með læknum og hann vitnaði til leið-
beininga frá bandarískum vímuefnalæknum um
hættumerki sem greina mætti hjá læknum sem ættu í
vanda. Hann hvatti lækna til þess að líta til hver með
öðrum, að öðrum kosti kæmi það í hlut réttarkerfis-
ins að sinna eftirlitinu og slíkt væri stéttinni til álits-
hnekkis.
Tvenns konar sjúklingar
Margrét Georgsdóttir var fulltrúi heimilislækna sem
oftast er rætt um þegar læknadóp ber á góma. Hún
sagði stöðu heilsugæslulækna vera þá að skipta mætti
sjúklingum þeirra í tvo hópa. Annars vegar eru þeir
sem eru skráðir hjá viðkomandi lækni. Þar eru sam-
skipti yfirleitt góð, læknir þekkir sjúklinginn og hefur
allar upplýsingar um hann í sjúkraskrá. Öðru máli
gegnir um þá sjúklinga sem læknirinn sinnir þegar
hann gegnir afleysingum eða er á vakt. Þá þekkir
hann ekki og hefur litlar sem engar upplýsingar um
þá, verður iðulega að reiða sig á þeirra eigin upp-
lýsingar um fyrri meðferð og lyfjagjöf.
Margrét skipti þeim sem leita eftir fíknilyfjum frá
læknum í tvo hópa, annars vegar eru það fíklamir
sjálfir og hins vegar þeir sem selja lyf en þeim síðar-
nefndu hefur fjölgað verulega á undanförnum árum.
Hún nefndi dæmi um sölumann sem upp komst um
árið 2001 en sá hafði á sjöttu milljón króna í ársveltu
af því að selja fíklum contalgin sem hann fékk hjá
læknum. Á hálfu ári hafði hann sótt 29 lyfjaafgreiðsl- Fylgst með afathygli á
ur til 14 lækna, þar af hafði fastur heimilislæknir Lœknadögum.
mannsins afgreitt hann átta sinnum á 25 daga fresti
og látið hann í hvert sinn fá 50 töflur, 30 mg. Læknir-
inn hélt að hann væri sá eini sem stundaði manninn
en á sama tíma var hann skráður hjá þremur eða fjór-
um öðrum heimilislæknum og leitaði eftir lyfjaaf-
greiðslum á svæðinu frá Borgarnesi til Grindavíkur.
Margrét sagði fleiri ámóta sögur og hélt því fram
að allt of mikið læknadóp væri í umferð hér á landi.
Það væri íslenskri læknastétt til skammar. Hún lagði
til að læknar tækju upp þann sið að vísa allri meðferð
ávanabindandi lyfja til fasts heimilislæknis, meðferð-
arlæknis eða geðdeildar. Þegar læknir fær til sín sjúk-
ling sem hann þekkir ekki og meðferðarlæknir er
vant við látinn á heimilislæknirinn einungis að skrifa
út lyf til eins eða tveggja daga. Hann á ekki að taka
að sér meðferðina heldur bjarga málum í stuttan tíma
og senda viðkomandi læknum upplýsingar um út-
gefna lyfseðla.
Ýmis fleiri heilræði hafði Margrét á takteinum
sem of langt mál yrði að rekja hér en lokorð hennar
voru þessi: „Læknar, hugsið til sjúklinganna eins og
til barna ykkar eða foreldra. Gerið sömu kröfur til
ykkar í lyfjagjöf sjúklinganna og þið viljið að gildi
fyrir fjölskyldumeðlimi ykkar. Við viljum ekki að
aðrir læknar geri börn okkar að fíklum og venji þau á
vímugjafa eða læknadóp.“
Er búið að sprauta hann?
Síðasti málshefjandi á þessu fróðlega málþingi var
Haukur Valdimarsson aðstoðarlandlæknir og fjallaði
hann um hlutverk embættisins í eftirliti með lyfjaávís-
unum lækna. Hann sagði það erfiðleikum bundið að
túlka tölur um lyfjaávísanir lækna. Þeir sem ávísuðu
mestu af verkjalyfjum væru ekki endilega að útvega
fíklum læknadóp heldur væri eins líklegt að þeir væru
með erfiða krabbameinssjúklinga í meðferð.
Hann tók undir með þeim sem höfðu kvartað und-
an lélegu upplýsingastreymi um lyfjaávísanir og greindi
Læknablaðið 2003/89 139