Læknablaðið - 15.02.2003, Blaðsíða 53

lagsvísindum. Nálgun meðferðar er ekki
bara líkamleg heldur einnig sálfræðileg og
ráðgefandi svo að fagþekkingin er um-
fangsmikil.
CAPP á upphaf sitt bæði í almennum
geðlækningum og í barnalækningum. Þann-
ig getur CAPP-sérfræðingurinn ekki ein-
ungis komist af með kunnáttu og sérþjálfun
geðlæknis fullorðinna. A fyrstu áratugum
CAPP og fram til þessa, hafa verið til sér-
fræðingar með fulla þjáifun í geðlækningum
bæði fullorðinna og barna. I löndum þar
sem sérfræðiviðurkenning í taugalæknis-
fræði er enn hluti af almennum geðlækning-
um, kann að reynast erfitt að uppfylla allar
þær kröfur sem bæði sérnám felur í sér auk
þess að uppfylla skilyrði fyrir viðurkenn-
ingu í barna og unglingageðlækningum.
I ráðleggingum um þjálfun í CAPP sem
eru útgefnar af UEMS CAPP-samtökum,
er talið að fjögur ár í barna- og unglinga-
geðlækningum/sálgreiningu og eitt ár í full-
orðinsgeðlæknisfræði sé lágmark til að
þjálfunarþeginn teljist vera orðinn nógu
hæfur. Mælt er með að minnsta kosti einu
valári í barnalækningum fyrir hinn verðandi
CAPP-sérfræðing. Að sjálfsögðu er gert ráð
fyrir að á árum sínum í læknanámi sem og í
CAPP-þjálfunarnámskrá sinni hafi þjálfun-
arþeginn þegar fengið tækifæri til að viða að
sér þekkingu og reynslu í barnalækningum.
Þjónustuframboð
Barna- og unglingageðlækningar hafa verið
viðurkenndar sem sérgrein í læknisfræði í
um hálfa öld í mörgum Evrópulöndum. Þó
eru enn nokkur lönd þar sem geðheilsu-
þörfum barna er einungis sinnt af geð-
læknum fullorðinna eða öðrum læknum en
barna og unglingageðlæknum, eða þar sem
engin aðskilin full námsbraut býðst í barna-
og unglingageðlækningum. Þetta er ófull-
nægjandi að áliti UEMS-CAPP-sérfræð-
inga. Börn eru um fjórðungur íbúafjöldans í
þróuðum löndum og tegundir geðraskana
sem þau kunna að hrjá og meðferð þeirra er
ekki nákvæmlega eins og hjá fullorðnum.
Fjöldi barna- og unglingageðlækna er
mjög misjafn eftir Iöndum, en þó er hægt að
setja fram nokkrar almennar alhæfingar þar
um:
I lok 20. aldar var fjöldi barna- og ung-
lingageðlækna í Evrópu almennt yfir 9000,
og í ESB- og EFTA- löndunum samanlagt
var talan í kringum 5500. Að meðaltali eru
því sex sérfræðingar á hver 100.000 börn og
unglinga. UEMS-CAPP-sérdeildin telur
þetta ófullnægjandi þótt það fari eftir við-
komandi landi hver æskileg tala sé. Hún fer
eftir því hversu mikill stuðningur kemur á
móti frá öðrum greinum en geðlækningum.
Kennsluhliðar
Vísindalegur grunnur á háskólastigi er til
staðar fyrir þjálfun í barna- og unglingageð-
lækningum og kennslu.
í ESB- og EFTA-löndum eru um 120
prófessorsstöður í barna- og unglingageð-
lækningum við læknadeildir háskóla. Hin
vísindalega CAP-stofnun í Evrópu, Evr-
ópufélagið um barna- og unglingageðlækn-
ingar (The European Society for Child and
Adolescent Psychiatry; ESCAP), var stofn-
uð 1960 og er undanfari þess að stofnuð var
sérdeild barna- og unglingageðlækninga/
sálfræðilækninga (Section Child and Ado-
lescent Psychiatry/Psychotherapy) hjá Evr-
ópusambandi sérfræðilækna (European
Union of Medical Specialists; UEMS
Section CAPP) sem var stofnað 1993.
Það er mikil samvinna milli UEMS
CAPP og ESCP, sem hjálpar til við gerð
góðra greiningarstaðla og við notkun eða
þróun á gagnagrunni fyrir nauðsynlega
kennslu. Aðferðir í barnageðlækningum
eru sannanlega skilvirkar séu þær bornar
saman við aðferðir sem ekki eru sértækar
eða sérfræðilegar og þær halda áfram að
þróast.
SMÁSJÁIN ■
Nýtt félag lækna
Eftir stofnun samtakanna Nordisk
Sclskap om Mcdisinsk Humor
(NSMH) 16. janúar 1999 varð til
Fróndeild NSMH með formanni,
varaformanni og stöðugt stækkandi
hópi félagsmanna. Enginn þeirra sem
skráði sig í samtökin var beittur
nokkurs konar þvingunum til að vera
með. Á aðalfundi NSMH í mars 2002
var lögum samtakanna breytt á þann
veg að þau voru gerð að regnhlífar-
samtökum fyrir sjálfstætt starfandi
félög um lækningahúmor í hverju
norrænu landi fyrir sig með eigin
stjórn, lög og fjárhag. í samræmi við
þessa breytingu var Hið íslenska fé-
lag um lækningahúmor (HÍFL) (sem
gárungarnir hafa nefnt Lœknar án
fýlu, sbr. „Læknar án tóbaks“ og
„Læknar án landamæra") stofnað
þann 31. október 2002 að viðstödd-
um Stein Tyrdal forseta NSMH og
Astrid eiginkonu hans. Stjórn félags-
ins skipa: Bjarni Jónasson (formað-
ur), Pétur Ingvi Pétursson (varafor-
maður) og Jóhann Heiðar Jóhanns-
son (meðstjórnandi).
í 1. grein laga félagsins segir „Hið
íslenska félag um lækningahúntor er
hópefli lækna á Islandi um lækninga-
tengt skop“. Um tilgang félagsins
segir í 2. grein ,,a) að nota kímni inn-
an heilbrigðiskerfisins til þess að laða
fram leikandi og læknandi krafla lífs-
gleðinnar, b) að efla skopskyn til að
bæta samband félagsmanna sín í milli
og við aðra, c) að stuðla að vísinda-
starfsemi unt skop, einkum hvað
varðar þýðingu skops fyrir heilsuna,
d) að nota skop til að bæta heilbrigði
fólks, heilbrigðisfræðslu og meðferð
sjúklinga, e) að nota skop sem leið til
að skilja sjálfan sig betur, bæta sam-
skipti við aðra, auka lífsgleði og koma
í veg fyrir útbruna, f) að eiga ánægju-
stund nteð sjálfum sér eða kollegun-
unt og vinna þannig gegn því að menn
taki sjálfa sig of hátíðlega."
Sérhver læknir sem vinnur með
lækningahúmor getur orðið félagi, en
félagar eru nú 45 talsins. Áhugasöm-
um er bent á að hafa samband við
einhvern stjórnarmanna
bjarnijonas@simnet. is
petur@hak.ak.is
johann hj@landspitali. is
Læknabladið 2003/89 145