Læknablaðið - 15.02.2003, Blaðsíða 29

FRÆÐIGREINAR / LAUNEISTAAÐGERÐIR
Number of patients
10 -i
9- ----
8-
7-
6-
5-
II
^ Age at diagnosis
“1 Age at operarion
Age in years
Figure 2. The age at diagnosis and at operation in diffe-
rent time periods. (1:1970-1975,11:1976-1981, III: 1982-
1987, IV: 1988-1993.)
Meðalaldur við greiningu var 3,0 ár (staðalfrávik
3,8 ár) og við aðgerð 7,5 ár (staðalfrávik 4,4 ár). I
töflu I má sjá nánari sundurliðun á milli tímabila.
Upplýsingar um aldur við greiningu vantaði hjá 85
sjúklinum (14,3%). Tæplega helmingur sjúklinga (n=
277, 46,7%) fengu greininguna launeista strax á
fyrsta ári og 45 sjúklingar (7,6%) ekki fyrr en eftir 10
ára aldur. Meðalaldur við greiningu lækkaði úr 3,7
árum á tímabilum I—II í 2,3 ár á tímabilum III-IV
(p<0,05) (mynd 2). Meðalaldur við aðgerð lækkaði
sömuleiðis úr 8,3 árum í 6,6 ár á sama tímabili
(p<0,05). Einungis 32 sjúklingar (5,4%) fóru í aðgerð
fyrir eða við tveggja ára aldur. Átta sjúklingar (1,3%)
gengust undir aðgerð eftir 18 ára aldur.
Alls höfðu 487 drengir launeista öðrum megin
(82,1%), marktækt fleiri hægra megin eða 299 (61,4%)
samanborið við 188 vinstra megin (38,6%) (p<0,05).
Launeista greindist beggja vegna hjá 106 drengjum
(17,9%) og er því um 699 launeistu að ræða í rann-
sóknarhóp.
Eistað var staðsett í náragangi í 350 tilvikum
(50%), í kviðarholi í 73 tilvikum (11%) og 236 eistu
voru utan leiðar (34%). Hjá níu sjúklingum (1%)
fannst ekkert eista og ekki var getið um staðsetningu
í 31 tilviki (4%).
Eistað/eistun voru færð niður hjá 575 drengjum og
var aðgerðin framkvæmd með sambærilegum hætti
allt tímabilið. Eistað var fríað með æðum og sæðis-
leiðara og síðan saumað fast í pung utan dartos-
vöðva (Dartos pouch orchiopexy) (13). Stundum
þurfti að færa eistu staðsett í kviðarholi niður í pung í
tveimur aðskildum aðgerðum. Ekki var notast við
kviðarholsspeglun við launeistaaðgerðir á þessu tíma-
bili. Hjá 11 sjúklingum varð að fjarlægja eistað, oftast
vegna eistarýrnunar (n=5). I sjö tilvikum vantaði upp-
lýsingar um tegund aðgerðar.
Fylgikvillar við aðgerð sáust hjá 29 sjúklingum
Table II. Surgical complications.
Number of patients
Hematoma 16
Wound infections 5
Abscess 2
Pneumonia 1
Bleeding 1
Suture-granuloma 1
Orchitis 1
Epididymitis 1
Chronic wound pain 1
Total 29
Table III. Other congenital anomalies and diseases.
Number of patients
Inguinal hernia 307
Genito-urinary tract anomalies 73
Musculoskeletal diseases 38
Gastrointestinal tract anomalies 21
Central nervous system diseases 19
Congenital heart diseases 11
Various syndromes 8
Other diseases and congenital anomalies 73
Total 550
(4,9%) og voru blóðgúll (2,7%) og skurðsýking
(1,2%) algengastir (tafla II).
Meirihluti drengjanna (n=307,52%) reyndist auk
launeista hafa nárakviðslit, ýmist sömu megin
(n=247) eða hinum megin við launeistað (n=17).
Einnig voru 23 drengir með launeista beggja vegna
en nárakviðslit aðeins öðru megin og 20 höfðu laun-
eista öðru megin en nárakviðslit beggja vegna.
Aðrir kvillar voru sjaldgæfari og eru helstu flokk-
arnir sýndir í töflu III. Prettán sjúklingar voru með
inndræg eistu (retractile) hinum megin (2,2%), 22
höfðu vatnshaul (hydrocele) (3,7%), 11 greindust
með neðanrás (hypospadias) (1,9%) og 27 sjúklingar
greindust með aðra galla á þvag- og kynfærum
(4,6%). Þrjátíu og átta drengir (6,4%) voru með
ýmsa stoðkerfisgalla og 11 (1,9%) reyndust einnig
hafa meðfædda hjartagalla. Átján drengir (3%)
gengust einnig undir aðgerð vegna naflakviðslits.
Af 593 sjúklingum fóru 15 í enduraðgerð (2,5%), 0-
13 árum eftir aðgerð (meðaltal 3,6 ár, miðgildi 2,0 ár).
Hjá sex sjúklingum var ástæðu enduraðgerðar ekki
getið en þrír fóru í enduraðgerð vegna rýmunar á eista
og var eistað fjarlægt hjá tveimur þeirra. Einn sjúkling-
ur greindist með launeista að nýju sömu megin en hjá
þremur sjúklingum var enduraðgerð gerð þar sem
eistað reyndist fast í örvef. Einn sjúklingur fór í endur-
aðgerð vegna þrálátra verkja á aðgerðarsvæði og hjá
öðrum fannst eistað ekki við þreifingu fjórum árum
eftir aðgerð og því framkvæmd ný aðgerð.
Frá 1. janúar 1955 til 31. desember 2000 greindust
Læknablaðið 2003/89 121