Læknablaðið - 15.02.2003, Blaðsíða 44

UMRÆÐA & FRÉTTIR / A F SJÓNARHÓLI STJÓRNAR LÍ
Ný staða hjá heimilislæknum
Þórir B.
Kolbeinsson
Höfundur er formaður Félags
íslenskra heimilislækna og
situr í stjórn Læknafélags
íslands.
Sjónarmið þau er fram koma í
pistlunum Af sjónarhóli
stjórnar eru höfundar hverju
sinni og ber ekki að taka sem
samþykktir stjórnar LÍ.
Þegar heimilislæknar horfa um öxl til nýliðins árs
verður þeim ljóst að það ár einkenndist af baráttu
fyrir réttindum og tilveru stéttarinnar. Þessi barátta
heimilislækna hefur staðið lengi en náði vissu há-
marki á árinu í kjölfar þess sem heilsugæslulæknar
upplifðu sem aðför að kjörum sínum þegar reynt var
að taka af þeim vottorðagreiðslur. Þær vottorðadeil-
ur leystust eftir hörð viðbrögð lækna en höfðu þá
misboðið mörgum læknum og tveir stórir hópar
lækna gripu meðal annars til uppsagna. Skyndilega
varð auðveldara að ná eyrum ráðamanna og útskýra
vandamál stéttarinnar en árangur viðræðna og skiln-
ingur ráðuneytismanna virtist lítill.
Kröfur heimilislækna voru einfaldar að okkar
mati; sambærileg launa- og starfskjör við aðra sér-
fræðinga. Valkostir um starf á heilsugæslustöðvum en
einnig sem sjálfstætt starfandi heimilislæknar með
sambærilega gjaldskrársamninga og sérfræðilæknar í
stofurekstri hafa. Þessa sögu hef ég reyndar rakið í
fyrri pistlum en hér skal getið þess sem gerst hefur
síðan og horft til framtíðar.
Tveir þýðingarmiklir áfangar náðust í haust. Þann
15. október kom úrskurður um launakjör heilsugæslu-
lækna frá kjaranefnd og 27. nóvember gaf heilbrigð-
isráðherra út viljayfirlýsingu í þremur liðum.
Úrskurður kjaranefndar er mjög þýðingarmikill
fyrir heilsugæslulækna þó ekki uppfyllti hann allar
væntingar og kjarabætur hafi komið misjafnlega nið-
ur á mismunandi hópa. í fyrsta sinn voru fengar þýð-
ingarmiklar samanburðartengingar við launakjör
annarra sérfræðilækna. Þetta voru í fyrsta lagi að
fastalaun sérfræðinga í heimilislæknastétt voru ákveð-
in hin sömu og sérfræðinga á sjúkrahúsum. I öðru lagi
var gjaldskráreining tengd sérfræðieiningaverði, þó
ekki kæmi skýrt fram hvernig, og í þriðja lagi voru
gæsluvaktagreiðslur í héruðum tengdar vaktgreiðsl-
um sérfræðilækna á sjúkrahúsum þó ekki yrðu þær
sambærilegar. Þessar þrjár tengingar eru gífurlega
þýðingarmiklar fyrir samningsstöðu heilsugæslulækna
í framtíðinni og skapa forsendur til að yfirgefa það
fyrirkomulag að kjaranefnd úrskurði um launakjör
heilsugæslulækna. Ég er sannfærður um að þessar
þýðingarmiklu úrbætur fengust aðeins í kjölfar þeirr-
ar baráttu sem heimilislæknar hafa háð.
A haustdögum varð töluverð umræða um málefni
heilsugæslunnar á Alþingi og í samfélaginu en ljóst
varð að stjómarflokkarnir lögðust alfarið gegn hug-
myndum heimilislækna um sjálfstæðan stofurekstur
sem byggðist á ríkjandi gjaldskrárkerfi sérgreina-
lækna en virtust þó opna á aðra möguleika fyrir slík-
um stofurekstri. Þannig virtist stefna í harðnandi
átök því fyrsta nóvember tóku gildi uppsagnir
heilsugæslulækna á Suðurnesjum og fyrsta desember
var yfirvofandi útganga heilsugæslulækna í Hafnar-
firði. Félag íslenskra heimilislækna (FIH) mótaði
nýjar tillögur um úrbætur fyrir heimilislækna og
lagði fyrir heilbrigðisráðherra og í framhaldi af því
gaf hann út viljayfirlýsingu þann 27. nóvember í
þremur liðum. Af hálfu FÍH var talið að þessi
yfirlýsing skapaði þær forsendur að rétt væri að
vinna eftir henni.
í kjölfar þessa ákváðu uppsagnarhópar að fresta
aðgerðum. Því miður tóku við farsakennd viðbrögð á
Suðurnesjum. Heilsugæslulæknar þar höfðu alltaf
verið hvattir til að draga uppsagnir til baka af heima-
mönnum og stór borgarafundur í nóvember sam-
þykkti að beina þeim tilmælum til læknanna að leita
sátta og koma aftur til starfa. Þegar hins vegar lækn-
arnir sóttu allir aftur um stöður sínar mætti þeim
kuldaleg afstaða stjórnanda Heilbrigðisstofnunar
Suðurnesja og þeim var tjáð að ekki stæði til að ráða
þá alla og launakjör sem í boði væru yrðu lakari. Rétt
er að horfa til þess að fýrir nokkrum árum ríkti alvar-
legur heilsugæslulæknaskortur á Suðurnesjum og þá
var um helmingur þeirra lækna sem störfuðu þar
beinlínis sóttur út fyrir landsteinana með vilyrðum
um góð launakjör. Árangurinn varð full mönnun og
kröftugt uppbyggingarstarf heilsugæslunnar, kennslu
nema og fræðastarfs, en hefur nú verið rústað af
skammsýni ráðamanna. Auðvitað réðu lögmál mark-
aðarins og í þeim læknaskorti sem ríkir hafa lækn-
arnir allir ráðið sig annað en eftir situr almenningur
með ófylltar þarfir og óánægju eins og sjá má í fjöl-
miðlum. Því miður virðist hróplegt ósamræmi í fram-
komu yfirvalda í þessu máli og yfirlýsinga um áherslu
á heilsugæslu.
En nánar varðandi yfirlýsingu ráðherra. í fyrsta
lagi segir að ráðherra undirbúi að heilsugæslulæknar
fari undan kjaranefnd ef stjóm FÍH óski þess. Stjórn-
in hefur þegar kannað hug heilsugæslulækna og fé-
laga FÍH. Níutíu og átta vildu fara undan kjaranefnd
og 25 vildu vera áfram. Stjómin hefur undirbúið
beiðni um að fara undan nefndinni og ætti að geta
orðið af því á þessu vorþingi. Við tekur samninga-
nefnd LÍ.
í öðru lagi er gert ráð fyrir að skipulag þjónustu
heimilislækna geti verið í formi heilsugæslustöðva og
hins vegar í formi sjálfstætt starfandi heimilislækna.
A heilsugæslustöðvum verði unnið að úrbótum kjara-
samnings fyrir heilsugæslulækna þegar búið er að
fara undan kjaranefnd. Hugmyndir FÍH eru í þá veru
að læknar geti valið um að vera á fastalaunum en einn-
ig að hægt sé að vera á allt að 100% gjaldskrárgreiðsl-
um.
136 Læknablaðið 2003/89