Læknablaðið - 15.05.2003, Blaðsíða 71

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HEILKENNI ALVARLEGRAR BRÁÐRAR LUNGNABÓLGU
linga fær hroll, vöðva- og höfuðverk og veikindatil-
finningu. Niðurgangur og hálssærindi geta fylgt þess-
um einkennum. Sjúkdómurinn veldur í flestum til-
fellum lungnabólgu sem lýsir sér í staðbundnum,
lóbar- eða miðvefsþéttingum á lungnamynd. Lungna-
breytingarnar geta verið hvar sem er í lungum en þó
oftast í þeim neðanverðum báðum megin. Lungna-
bólgan getur líkst hvort heldur sem er bakteríu- eða
veirulungnabólgu sem getur þróast yfir í ARDS
(Acute Respiratory Distress Syndrome). Súrefnis-
mettun er minnkuð í flestum tilfellum. Hvítblóð-
kornafæð, sérstaklega lymfópenía, blóðflögufæð
ásamt hækkun á CK (Creatin kinase), LDH (Lactic
acid dehyrogenase), ASAT (Aspartate amino-
transferase) og ALAT (Alanine aminotratran-
ferase) mælist í blóði margra. Talið er að í allt að 10-
20% tilvika þurfi að grípa til öndunarvéla og dánar-
tíðnin er talin um 5%. Þótt ýmis lyf hafi verið reynd
er viðeigandi sértæk meðferð á þessu stigi ókunn.
Meðgöngutími sjúkdómsins er venjulega tveir til
sjö dagar en getur orðið 10 dagar.
Flestir sjúklingarnir sem hafa greinst eru á aldrin-
um 25-70 ára. Nokkur börn (<15 ára) hafa greinst
með HABL.
Umræða
A þessari stundu heldur HABL áfram að breiðast út
til allra heimshluta, ekki með ógnarhraða líkt og in-
flúensa, heldur hægt og bítandi. Þótt enn sé margt á
huldu um sjúkdóminn koma sýkingavarnir og al-
mennar sóttvarnarráðstafanir sem felast í einangrun,
sóttkví og rakning smitleiða að gagni við að hefta út-
breiðslu sjúkdómsins.
Greiningarpróf eru væntanleg en þau eru ýmsum
takmörkunum háð (15). ELISA próf geta fundið
mótefni gegn kórónaveirunni en þó ekki fyrr en eftir
20 daga frá upphafi einkenna. IFA próf geta fundið
mótefni 10 dögum eftir að einkenni koma fram en
prófin krefjast veiruræktunar í frumum. PCR próf
sem fram hafa komið til að finna veiruna koma að
gagni í upphafi sýkingar en gefa oft falskt neikvæð
svör. Enn sem komið er byggist tilkynning um
HABL á klínísku mati, sögu um tengsl við smitaða
eða ferðalög til svæða þar sem sjúkdómurinn hefur
náð útbreiðslu.
Eftir að WHO gaf út þann 15. mars 2003 bráða-
viðvörun til allra alþjóðlegra ferðamanna, heilbrigð-
isstarfsmanna og heilbrigðisyfirvalda um HABL og
aukna vöktun gegn sjúkdómnum hafa aðgerðir hér á
landi hafa beinst að því að upplýsa ahnenning, stjóm-
völd og heilbrigðisstarfsmenn um sjúkdóminn. Á
heimasíðu Landlæknisembættisins www.landlaeknir.
is em slíkar upplýsinga birtar reglulega. Mælst hefur
verið til þess að skipulegum hópferðum til útsettra
svæða verði frestað um sinn. í samræmi við tilmæli
WHO hefur verið varað við óþarfa ferðum til út-
Heildarfjöldi
settra svæða í Kína og Toronto í Kanada. Yfirvöld á
Keflavíkurflugvelli, flugumferðarstjóm og flugfélög
hafa fengið upplýsingar um viðbrögð við hugsanlegu
HABL tilviki. Heilbrigðisstarfsmönnum og sjúkra-
flutningsmönnum hafa verið gefnar upplýsingar og á
Landspítala hefur smitsjúkdóma- og sýkingavarna-
deild undirbúið viðbrögð við sjúkdómnum. Allir far-
þegar sem koma með flugi til landsins og hafa dvalið
á útsettum svæðum (Kína, þar með talið Hong Kong
og Guangdonghérað, Singapore, Víet Nam og Tor-
onto í Kanada) eru beðnir um að fylgjast sérstaklega
með heilsunni.
Heilbrigðisráðherra gaf út reglugerð þess efnis að
HABL skyldi vera tilkynningaskyldur sjúkdómur á
íslandi í samræmi við sóttvarnalög nr. 18 / 1997 (sjá
tilkynningu).
Á undanförnum misserum hefur WHO unnið að
endurskoðun alþjóðlegra heilbrigðisreglna (Interna-
tional Health Regulations) sem skulu vera rammi
vöktunar og tilkynninga um alvarlega sjúkdóma sem
ógna heimsbyggðinni og nýst geta sem tæki til að
stemma stigu við útbreiðslu slíkra sjúkdóma. Við-
brögðin við HABL sóttinni vísa veginn um þau við-
brögð sem grípa þarf til þegar ný og áður óþekkt ógn
steðjar að, svo sem alheimsfaraldur inflúensu eða at-
burðir af völdum sýkla- og eiturefnavopna.
Erfitt er að svara því með hvaða hætti HABL far-
aldurinn mun þróast enda mörgum spurningum
ósvarað. Eru margir sem smitast einkennalausir? Eru
margir einkennalausir smitberar? Getur veiran lifað í
umhverfinu? Geta dýr verið smitberar? Tekst að búa
til bóluefni? Er von á sértækri lyfjameðferð? Allt
bendir tii þess að faraldurinn sé rétt að hefjast og
mikill fjöldi manna eigi eftir að sýkjast. Á meðan
ekkert bóluefni finnst er helsta vonin að flestir sem
sýkjast séu einkennalausir, myndi mótefni og stuðli
Fjöldi sjúklinga með
HABL og fjöldi látinna
sem lilkynnir hafa verið til
WHO.
Læknablaðið 2003/89 443