Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.05.2003, Blaðsíða 81

Læknablaðið - 15.05.2003, Blaðsíða 81
UMRÆÐA & FRÉTTIR / MINNING mér að að sjálfsögðu langtum framar vegna lífsreynslu, menntunar og starfa enda ég bara áhugamaður, æði pörtóttur í þeim efnum. En margt gat hann útskýrt vel fyrir mér. Eða svona eins vel og hægt er því að á sviði sefans er fátt alveg afgerandi og sennilega margt ókannað ennþá. Ekki töluðum við annars mikið um sjúkdóma beinlínis, hvorki líkamlega né andlega, nema rétt einstaka sinnum. En svo mikið kynntist ég honum þó sem lækni að ég var ekki í vafa um að í sinni stétt var hann gull af manni, natinn og úrræða- góður, bæði við geðlækningar og sem heimilislæknir. Og mér fannst hann taka skynsamlega, sem sé öfga- og fordómalaust, á öllum hlutum. Ekki vantaði já- kvæðnina og alltaf var stutt í húmorinn hjá honum. Hann áleit að vandamál væru til að leysa þau og margir sjúkdómar gætu flokkast undir leysanleg vandamál. Og væru þeir ekki læknanlegir mætti þó langoftast Iaga heilmikið. Sem fullkomnust lækning og hald- bestur bati voru samt aðalmarkmið hans í starfi eins og allra dugandi lækna. Og hann gat verið bæði þreyttur og glaður að loknum löngum vinnudegi þeg- ar honum fannst hann hafa komið vel að liði og sagði stundum bæði í gamni og alvöru við mig eitthvað á þessa leið: „Æ, ég er barasta hálfþreyttur, Steinar minn. Líka búinn að lækna svo ári marga í dag“. Og aðeins eitt til viðbótar um lækninn Þorgeir. Það var latínan. Hann gætti þess og ástundaði það að skrifa og beygja rétt þau læknisfræðilegu heiti og setningar sem hann þurfti á að halda í bréfum og skýrslum. Þeir læknar sem pössuðu svo vel upp á latínuna sína svo síðla á öldinni sem leið hygg ég að hafi verið orðnir sárasjaldgæfir og ætli þeir séu ekki barasta útdauðir nú á dögum? En auðvitað passaði það ekki Þorgeiri að sýna latínunni óvirðingu. Líka að því leyti var hann amicus verus - rara avis (sannur vinur - sjaldgæfur fugl) í bestu merkingu. Góður og sannur húmanisti. Góður og sannur vinur. í senn vin- ur fræðanna og vinur vina sinna. Stundum á kvöldvökunum okkar las ég fyrir hann textabrot og ljóð sem voru í uppáhaldi hjá mér, oftast á frummálinu en stundum í þýðingu. Virtist smekkur okkar fara mjög saman á þessum hraðfleygu stund- um með ívafi lágværrar klassískur og ofurlítillar brjóstbirtu. En um dauðann og hvað tæki við að hon- um loknum ræddum við sjaldan. Eg held að honum hafi ekki hugnast að fara langt út í þá sálma. En allt um það vildi ég að lokum kveðja burtsofnaðan heið- ursmann og aldarvin minn með erindi úr spænskum ljóðaflokki. Efnið tengist því sem okkar allra bíður og er svona: Tólfhögg sló klukkan. Og tólf sinnnum var reku barið í svörðinn. Éghrópaði... Stund mín er komin! Pá svaraði þögnin: Pegar síðasti dropinn í stundaglasinu blikar ogfellur verða augu þín lokuð. Lengi muntu sofa á þessari strönd en vakna á heiðum morgni í bát þínum bundnum við bakkann hinum megin. (Machado, A. - Þýðing undirritaðs.) Astvinum Þorgeirs og kærum kollegum sendi ég innilegar samúðarkveðjur mínar. NuvaRing, leggangahringur, G03AA. Samsetning: Hver skeiðarhringur inni- heldur 11,7 mg af etónógestreli og og 2,7 mg af etinýlestradíóli. Ábending: Getnaðarvörn. Öryggi og verkun hefur verið staðfest hjá konum á aldrinum 18 til 40 ára. Skammtar og lyfjagjöf: Konan getur sjálf komið hringnum fyrir í leggöngum. Þegar hringnum hefur verið komið fyrir skal hann hafður í leggöngum samfellt í 3 vikur. NuvaRing á að fjarlægja eftir 3 vikna notkun á sama vikudegi og ísetning hringsins fór fram. Eftir vikulangt hlé er nýr hringur settur í leggöng. í 3 vikur losna daglega að meðaltali 0,120 mg af etónóge- streli og 0,015 mg af etinýlestradíóli úr hringnum. Frábendingar: Segamyndun eða saga um segamyndun í bláæðum með eða án lungna- blóðreks. Segamyndun eða saga um segamyndun í slagæðum eða fyrirboði um segamyndun. Þekkt tilhneiging til segamyndunar í bláæðum eða slagæðum. með eða án erfðaþátta. Sykursýki með fylgikvillum í æðum. Alvarlegir áhættuþættir, einn eða fleiri, fyrir segamyndun í bláæðum eða slagæðum. Alvarlegur lifrarsjúkdómur eða saga um slíkt hafi niðurstöður úr lifrarprófum ekki orðið eðlilegar aftur. Lifraræxli (góðkynja eða illkynja) eða saga um slíkt. Illkynja hormónaháð æxli í kynfærum eða brjóstum eða grunur um slíkt. Blæðingar frá leggöngum af óþekktum orsökum. Ofnæmi fyrir virku efnunum eða einhverju hjálparefna NuvaRing. Varnaðarorð og varúðar- reglur: Ef eitthvert eftirtalins ástands/áhættuþátta er fyrir hendi skal meta kosti notkunar NuvaRing gegn hugsanlegri áhættu í hverju tilviki fyrir sig. Æðasjúkdómar: Notkun samsettra getnaðarvarnataflna hefur verið tengd aukinni hættu á segamyndun f bláæðum (segamyndun í djúpum bláæðum og lungnablóðreki) og segamyndun í slagæðum og tengdum fylgikvillum. Aðrir sjúkdómar sem hafa verið tengdir æðasjúkdómum eru sykursýki, rauðir úlfar, blóðlýsuþvageitrunarheilkenni (hemolytic uraemic syndrome), langvinnur bólgusjúkdómur I þörmum (t.d. Crohns sjúkdómur eða sáraristil- bólga). Aukin tíðni mígrenikasta svo og ef þau verða verri getur verið fyrir- boði heilablóðfalls.Æx//; Aukinni hætta er á krabbameini í leghálsi hjá konum við langtímanotkun samsettra getnaðarvarnataflna og örlítið aukin hætta á greiningu brjóstakrabbameins. Einstaka sinnum hefur verið greint frá góðkynja lifraræxlum og enn sjaldnar illkynja lifraræxlum hjá þeim sem nota samsettar getnaðarvarnatöflur. Aörir sjúkdómar: Konur með hátt þríglýseríð í blóði eða fjölskyldusögu um slíkt geta verið í aukinni hættu á að fá brisbólgu þegar þær nota hormónagetnaðarvörn. Þótt greint hafa verið frá lítils háttar blóðþrýstingshækkun hjá mörgum konum, sem nota hormónagetnaðarvörn, hefur ekki verið sýntfram á samhengi milli notkunar hormónagetnaðarvarnar og háþrýstings sem hefur klíníska þýðingu. Bráðar eða langvinnar truflanir á lifrarstarfsemi geta gert það að verkum að nauðsynlegt reyndist að hætta notkun NuvaRing þar til lifrargildin eru komin í eðlilegt horf. Fylgjast þarf vel með sykursýkissjúklingum meðan á notkun NuvaRing stendur, einkum á fyrstu mánuðum notkunar. Versnun á Crohns sjúkdómi og sáraristilbólgu hefur sést í tengslum við notkun hormónagetnaðarvarna. Þungunarfrekna (chloasma gravidarum) hefur stöku sinnum orðið vart, einkum hjá konum með sögu um slíkt á meðgöngu. Legsig, blöðrusig og/eða endaþarmssig, alvarleg eða langvinn hægðategða geta gert notkun NuvaRing erfiða eða ómögulega. Milliverkanir: Lyf sem hvetja frymisagnarensím (microsomal enzymes) geta leitt til aukinnar úthreinsunar kynhormóna (t.d. fenýtóín, fenóbarbital, prímidón, karbamazepín, rífampicín og hugsanlega einnig oxkarbazepín, tópíramat, felbamat, ritónavír, gríseófúlvín og vörur sem innihalda Jóhannesarjurt). Dregið getur úr hringrás östrógens um lifur og þarma þegar ákveðin sýklalyf eru gefin samtímis og getur það leitt til lækkunar á þéttni etinýlestradíóls (t.d. penicillín, tetracýklín). Milliverkanir hormónagetnaðarvarnalyfja og annarra lyfja geta leitt til milliblæðinga og/eða að getnaðarvörn bregðist. Meðganga og brjóstagjöf: NuvaRing á ekki að nota á meðgöngu. Aukaverkanir: Algengar: Þrymlabólur, höfuðverkur og mígreni, geðlægð, tilfinningalegt ójafnvægi, minnkuð kynhvöt, kviðverkir, ógleði, þyngdaraukning, kviðverkir (tengdir kynfærum), verkur í brjóstum, auka- verkanir tengdar lyfjaforminu, tíðaþrautir, útferð, óþægindi í leggöngum og leggangaþroti. Kynfæri karla: Aukaverkanir tengdar lyfjaforminu (t.d. óþægindi við samfarir). Ofskömmtun: Ekki hefur verið greint frá alvarlegum skaðlegum verkunum við ofskömmtun hormónagetnaðarvarna. Einkenni sem geta komið fram í þeim tilvikum eru ógleði, uppköst og smávægilegar blæðingar frá leggöngum hjá ungum stúlkum. Útlit: NuvaRing er sveigjan- legur, gegnsær hringur, 54 mm i þvermál og með 4 mm þversniði. Pakkningar og verð: 1. nóv. 2002, 1 hringur: 1.916 kr, 3 hringir: 4.644 kr. Afgreiðslutilhögun: Lyfið er lyfseðilsskylt. Greiðslufyrirkomulag: Ekki greitt af TR. Sérlyfjaskrártextinn er verulega styttur. Texta í fullri lengd er hægt að nálgast á heimasíðu Lyfjastofnunar eða hjá PharmaNor hf, Hörgatúni 2, 212 Garðabæ. Umboð á íslandi: PharmaNor hf • Hörgatúni 2 • 212 Garðabæ • Sími 535 7000 • Fax: 535 7188 • Tölvupóstfang: oroanon@Dharmanor.is Heimildir: 1. Timmer CJ, Mulders TMT. Pharmacokinetics of Etonogestrel and Ethinylestradiol Released from a Combined Contraceptive Vaginal Ring. Clin. Pharmacokinet 2000;39:233-242. 2. Roumen FJME, Apter D, Mulders TMT, Dieben TOM. Efficacy, tole- rability and acceptability of a novel contraceptive vaginal ring rele- asing etonogestrel and ethinyl estradiol. Hum. Reprod. 2001;16:469-475. Læknablaðið 2003/89 453
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.