Læknablaðið - 15.10.2007, Blaðsíða 32

UMRÆÐA & FRÉTTIR / VIÐTAL VIÐ FORMANN LÍ
Þrír fyrrverandi formenn
Félags íslenskra heim-
ilislœkna ásaml núver-
andi formanni. Eyjólfur
Haraldsson, Lúðvík
Ólafsson, Sigurbjörn
Sveinsson og Elínborg
Bárðardóttir.
röðum beggja var það viðhorf uppi að um ekkert
væri að semja. Innan nokkurra mánaða ákváðum
við Kári Stefánsson að þetta yrðu bara tveggja
manna samningafundir þar sem við sátum yfir
þessu fram á haustið og ég gekk útfrá því að ekki
yrðu gerðir samningar milli IE og íslenskra heil-
brigðisstofnana fyrr en samkomulag milli LÍ og
ÍE lægi fyrir. Áður en það varð gerði ÍE samning
við FSA og í kjölfarið sleit ég samningaviðræð-
um fyrir hönd LI við IE á grundvelli þess að IE
hefði ekki efnt loforð sitt við okkur. Ég ætla þó
að viðurkenna það að í mínum huga voru þessar
viðræður við ÍE komnar út í ógöngur vegna þess
að niðurstaða þeirra hefði hugsanlega takmarkað
möguleika lækna á að halda minni gagnagrunna og
halda uppi rannsóknavinnu inni á stofnunum eins
og þeir höfðu gert. Ég hafði áhyggjur af því og með
því að slíta viðræðunum taldi ég að ráðrúm gæfist
til að hugsa málið. Pað gekk eftir og vorið eftir
tókum við upp viðræður að nýju sem lauk með
samkomulagi í ágúst 2001 með þeirri grundvall-
arbreytingu á stefnu Islenskrar erfðagreiningar að
það var annars vegar viðurkennt að hægt væri að
þekkja einstaklinga í gagnagrunninum og senda
fyrirskipun inn í grunninn um eyða upplýsingum
um þá að þeirra ósk. Hins vegar að unnið yrði
eftir yfirlýsingu alþjóðasamtaka lækna um gagna-
Sigurbjörn með Sváfni Leví Ólafsson fimmta œttlið sömu fjölskyldu sem hann hefur
stundað frá því á héraðslæknisárum sínum á Búðardal.
692 Læknablaðið 2007/93
grunna sem þá var væntanleg. Þar með töldum við
að komið væri á viðunandi siðferðilegt umhverfi
um gagnagrunninn með því að fólk gæti skipt um
skoðun eftirá og látið þurrka út upplýsingar um sig
úr gagnagrunninum. Þar með varð friður tryggður
sem hefur orðið varanlegur en það er þó kannski
ekki eingöngu vegna þessa samkomulags heldur
vegna þess að gagnagrunnshugmyndin reyndist
ekki sú arðbæra viðskiptahugmynd sem látið var í
veðri vaka að hún myndi verða. Gagnagrunnurinn
er hreinlega ekki til og ef hann er yfirhöfuð enn
á dagskrá þá eru ekki til neinir peningar til að
koma honum á fót. Lögin eru hins vegar ennþá
til staðar þrátt fyrir að hafa fengið á sig hæsta-
réttardóm fyrir að standast ekki stjórnarskrá og
þáverandi heilbrigðisráðherra sagðist ætla að láta
endurskoða lögin. Við sendum þeim ráðherra er-
indi og óskuðum eftir að fá að koma að þeirri end-
urskoðun en úr ráðuneytinu hefur hvorki heyrst
hósti né stuna síðan um þetta. Lögin eru úrelt og
merkingarlaus í dag.”
Gagnagrunnurínn ekki til. Lögin standast ekki
stjórnarskrána. Hvað stendur eftir?
„Afskaplega lítið en umræðan sem þetta
kveikti var sannarlega gagnleg og jók þekkingu
manna og hjálpaði þeim að móta sér skoðanir á
siðferðilegum hliðum læknisfræðinnar. í kjölfar
þessa voru sett lög um lífsýnasöfn sem reyndar
hvíldu í skugga þessarar umræðu og fóru að mínu
mati gölluð í gegnum þingið og vafalítið mun
reynsla manna af gagnagrunnsmálinu koma að
gagni við endurskoðun þeirra laga.”
Sameining sjúkrahúsanna
Annað stóra málið var sameining sjúkrahúsanna í
Reykjavík.
„Svo sannarlega var það og eitt af stóru verk-
efnunum snemma í formannstíð minni var að taka
þátt í að stjórnir læknafélaganna tækju afstöðu til
sameiningarinnar. Það var alveg ljóst hver yrði
niðurstaða stjórnmálamannanna og í ljósi þess að
læknar eru sífellt vændir um að vera í andstöðu
og aldrei pólitískt samstíga við raunveruleikann
fannst mér rétt að láta reyna á það að hvort læknar
gætu verið á sama máli og stjórnmálamennirnir. í
febrúar árið 2000 varð til sameiginleg yfirlýsing
Læknafélags íslands og Læknafélags Reykjavíkur
um sameiningu spítalanna; yfirlýsing sem ég er
mjög stoltur af í dag og hefur verið stefnumót-
andi fyrir afstöðu Læknafélagsins til þessa verk-
efnis. I grundvallaratriðum studdi yfirlýsingin
sameininguna og benti á jákvæðar hliðar hennar,
hvernig hægt væri að hagræða, auka gæðakröfur
og kannski stytta biðlista. Jafnframt var bent á að
sameiningin yrði aldrei raunveruleg nema spít-