Læknablaðið - 15.10.2007, Blaðsíða 7

RITSTJÓRNARGREIN
íslenskur forseti WMA,
Alþjóðafélags lækna
Jón Snædal, læknir og fyrrum varaformaður
Læknafélags Islands, tekur við embætti forseta
Alþjóðafélags lækna, World Medical Association
(WMA), á næstu dögum í Kaupmannahöfn. Það
er sannarlega mikill persónulegur heiður fyrir
Jón og viðurkenning fyrir það starf, sem hann
hefur unnið fyrir WMA og ytra tákn þeirrar virð-
ingar, sem hann nýtur á þeim vettvangi. Einnig er
þetta viðurkenning til annarra íslenskra lækna og
Læknafélags Islands og þeirrar stefnu, sem það
hefur staðið fyrir í Alþjóðafélagi lækna.
Arum saman stóð LI fyrir utan starfið í WMA
þrátt fyrir skilvísi við greiðslu árgjalda til þess. Það
má segja að afskiptaleysið hafi tekið kúvendingu
á einni nóttu með umræðunni um hinn miðlæga
gagnagrunn á heilbrigðissviði 1998. Fljótlega varð
ljóst, að það var margvíslegum vanda undirorpið
að fá málstaðinn í hendur öðrum læknafélög-
um, þegar litið var til WMA um hin siðferðilegu
úrlausnarefni. Vorið 1999 var tekin sú ákvörðun að
senda Tómas Zoéga, lækni, á fund stjórnar WMA
í Santiago í Chile til þess að útskýra sjónarmið
Læknafélags íslands við setningu laga um hinn
miðlæga gagnagrunn og hófst þar með virk þátt-
taka LI við stefnumótun WMA í hvers konar sið-
ferðilegum álitaefnum, sem læknum veraldarinnar
mæta á vettvangi hversdagsins. Þá sögu þekkja
margir og ekki tóm til að rekja hana nánar hér. Jón
Snædal gegndi formennsku í siðamáladeild stjórn-
ar WMA um fjögurra ára skeið.
WMA var stofnað eins og allir vita af læknum,
sem upplifað höfðu hörmungar heimsstyrjald-
arinnar síðari. Fyrst og fremst var þeim ofarlega í
huga ábyrgð lækna á siðlausum tilraunum á mönn-
um, pyntingum og öðrum mannréttindabrotum.
Læknar voru sammála um að bindast samtökum,
sem næðu yfir landamæri og gætu komið í veg
fyrir að slíkir atburðir endurtækju sig. Læknar
meðal þeirra þjóða, sem stríðið hafði komið einna
harðast niður á og voru mitt í hringiðu átakanna,
voru einna áhugasamastir um félagsstofnunina.
Á heimasíðu WMA segir um félagið: The org-
anization was created to ensure the independence
of physicians, and to work for the highest possible
standards ofethical behaviour and care by physici-
ans, at all times. This was particularly important to
physicians after the Second World War, and there-
fore the WMA has always been an independent
confederation of free professional associations.
Funding has been by the annual contributions ofits
members, which has now grown to approximately
80 National Medical Associations.
Þessi markmið félagsins eru vel þekkt um allan
heim. Þau eru virt. Þau enduróma í samþykktum
eins og Genfaryfirlýsingunni og Helsinkiyfirlýsing-
unni og mörgum öðrum samþykktum WMA. Þetta
eru samþykktir sjálfstæðra lækna og læknafélaga,
sem láta sér annt um siðamál og mannréttindi.
Þetta er alkunna og því eru atriði úr þessum yfir-
lýsingum nú að finna í löggjöf margra þjóða, sem
fjallar um réttindi sjúklinga og tilraunir á mönnum
og önnur atriði, sem varða grundvallarmannrétt-
indi. Slíkt hefði aldrei orðið, ef WMA væri ekki
þekkt um víða veröld.fyrir að vera óháð og sjálf-
stætt félag lækna. Stoðir WMA standa í þjóðlegum
aðildarfélögum þess. Þar er uppspretta hugmynda-
fræðinnar. WMA verður aldrei sterkara en keðjan
sem þessi félög mynda. Hlutverk WMA er að fjalla
um siðamál og mannréttindi. í því felst styrkur
þess. Læknar hafa mörg félög önnur til að fjalla
um hagsmuni og pólitík og jafnvel fagleg málefni,
sem tengjast sérstökum sviðum læknisfræðinnar.
Læknar hafa jafnframt þrýstihópa. WMA er ekki
þrýstihópur. Ekki nema vegna siðamála og mann-
réttinda. WMA á að viðhalda þessari stöðu sinni.
Það verður ekki gert með fjárhag óháðum aðild-
arfélögum þess. Það er styrkur WMA að byggja
tilveru sína á ákvörðunum og fjárframlögum að-
ildarfélaganna. Það er verkefni WMA að vinna að
siðamálum lækna og mannréttindum, að pússa og
fægja viðfangsefni sín og samþykktir og færa þau
til nútímans hverju sinni. Fjárhagsleg átónómía
eða tilvera byggð á fjárframlögum utanaðkom-
andi stórfyrirtækja færir hina hugmyndafræðilegu
umræðu og ábyrgð á samþykktum WMA frá að-
ildarfélögunum til þeirra sem fjármagninu veita.
Það yrði óumflýjanlegt. Þar með hættir WMA að
vera rödd lækna veraldarinnar, sem hlustað er á
og er virt.
Við eigum að sætta okkur við það að starfsemi
WMA endurspeglar fjárhag aðildarfélaga þess og
að hún tekur mið af því fé, sem þau eru tilbúin að
leggja því til. Starfsemi WMA á að endurspegla
vilja aðildarfélaganna og þann metnað, sem þau
hafa fyrir hönd WMA.
Jóni Snædal eru færðar árnaðaróskir þegar
hann tekur forsæti í þessu virðulega félagi.
Sigurbjörn
Sveinsson
Höfundur er heimilislæknir og
fráfarandi formaður LI.
Læknablaðið 2007/93 667