Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 7

RITSTJÓRNARGREINAR
Viðbragðsáætlun Landspítala
Brynjólfur
Mogensen
brynmog@landspitali. is
Höfundur er læknir á slysa- og
bráðasviði, dósent við HÍ í
bráðalækningum.
Landspítali hefur í fyrsta skipti lagt fram heild-
stæða og samþætta viðbragðsáætlun sem tekur til
eitrana, farsótta, geislavár, hópslysa og rýmingar
vegna bruna til þess að geta tekist á við ófyrirséða
atburði þar sem lífi og limum fólks er stofnað í
hættu. Eldri viðbragðsáætlanir fjölluðu eingöngu
um hópslys. Viðbragðsáætlunin tekur mið af þeim
miklu breytingum sem hafa orðið á undanförnum
áratug á Islandi og í samfélagi þjóðanna.
Flestir eru sammála um að viðbragðsáætl-
anir þurfi að vera heildstæðar en þó með áherslu-
breytingum, til dæmis vegna eitrana, farsótta
og geislavár. Þá er unnið eftir gátlistum sem líta
svipað út óháð atburði en gefa samt góða yfirsýn
yfir viðbragðsstigin til þess að auðvelda starfs-
fólki Landspítala starfið þegar að mikið liggur við.
Viðbragðsstig áætlunar eru fjögur: undirbúnings-
stig, viðbúnaðarstig, virkjunarstig og neyðarstig.
A undirbúningsstigi er gert ráð fyrir þekkingaröfl-
un nefnda og ráðgjafa. Þá verður tíminn notaður
á undirbúningsstigi til að fræða og æfa starfsfólk
spítalans. Gert er ráð fyrir reglubundnum almenn-
um æfingum á tveggja ára fresti en að auki bera
sviðin ábyrgð á því að þau og einstaka einingar æfi
oftar. Það er reynsla allra sem koma að viðbragðs-
áætlunum að það er sama hversu gott skipulagið
er ef starfsfólkið er ekki frætt og æft virkar ekkert
skipulag þegar til kastanna kemur. Þegar atburður
á sér stað er hægt að setja spítalann á þrjú starfs-
stig. 1) Viðbúnaðarstig þar sem fáir eru tilkall-
aðir en treyst að mestu á þekkingu og reynslu
þess starfsfólks sem er í vinnu á hverjum tíma. 2)
Virkjunarstig þar sem mikill fjöldi starfsmanna er
kallaður út allt eftir eðli atburðar, og 3) neyðarstig
þar sem nauðsynlegt er að virkja Landspítala að
fullu en samt verður að gera ráð fyrir starfsfólki á
vaktir næsta sólarhringinn.
Viðbragðsáætlun Landspítala er rammaáætl-
un og er gert ráð fyrir að hvert svið ásamt ein-
ingum riti ítarlegri gátlista fyrir sína starfsemi.
Viðbragðsáætlun er byggð þannig upp að dagleg
starfsemi Landspítala raskist sem minnst. Þá er
gert ráð fyrir að starfsmenn mæti á daglegar starfs-
stöðvar og sinni sömu störfum og venjulega nema
kveðið sé á um annað í útkalli. Greiningarsveitir
geta farið með skömmum fyrirvara hvert á
land sem er ef þess er óskað. Viðbragðsáætlun
Landspítala er í stöðugri endurskoðun og verður
netútgáfa áætlunarinnar uppfærð eftir því sem
þurfa þykir en prentútgáfan á tveggja ára fresti.
Viðbragðsáætlim Landspítala er samtvinnuð
almannavarnakerfi landsins. Mjög góð tengsl eru
við Neyðarlínuna, 112 og Samhæfingarstöðina í
Skógarhlíð. Það er gert ráð fyrir því að greiningar-
sveitir ásamt ráðgjöfum og kennurum Landspítala
taki þátt í að undirbúa æfingar og taka þátt í
þeim. Gert er ráð fyrir nánu og víðtæku sam-
starfi við sóttvamalækni í tengslum við farsóttir.
Sóttvarnalæknir getur líka kallað til greining-
arsveit frá Landspítala telji hann þörf á því. í stað
þess að Landspítali eigi afmengunarbúnað fyrir
eitranir og geislavá hefur verið gert samkomulag
við Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins um að það
komi með fullkominn búnað ef slíkir atburðir eiga
sér stað. Þá eins og á upphafsstigum farsóttar er
þörf á mikilli öryggisgæslu sem verður í nánu
samstarfi við Lögreglu höfuðborgarsvæðisins.
Samhliða nýrri viðbragðsáætlun Landspítala
hefur verið unnið að nýju bráðaflokkunarkerfi
landsmanna til þess að auðvelda bráðaflokkun
slasaðra og veikra. Nýtt bráðaflokkunarkerfi
á að gefa skilvirkari upplýsingar um mikinn
fjölda slasaðra og veikra frá viðbragðsaðilum
til Samhæfingarstöðvar og heilbrigðisstofnana.
Bráðaflokkunarkerfið hefur verið prófað á und-
anförnum árum og verður innleitt nú á vormán-
uðum með fræðslu og æfingum viðbragðsaðila.
Einnig er stefnt að því að bráðaflokkunarkerfið
verði í daglegri notkun lögreglu, slökkviliða og
björgunarsveita þótt um fáa slasaða eða veika sé
að ræða til þess að auðvelda móttöku sjúklinga á
bráðamóttökum.
ítarefni
Hodgetts TJ, McWay-Jones K. Major Incident Medical
Management and Support, The Practical Approach. Advanced
Life Support Group, BMJ Books 4th Edition 2000.
Charley S, McWay-Jones K. Major Incident Medical Management
and Support, The Practical Approach in the Hospital. Advanced
Life Support Group, BMJ Books, 2005.
LÆKNAblaðið 2008/94 275