Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 55

UMRÆÐUR O G FRÉTTIR
LANGVINNIR SJÚKDÓMAR
Hlutverk sjúkrahúsa, einkum Landspítala
„Það er að miklu leyti sjálfgefið hvaða verkefni
sjúkrahúsin sjá um, til dæmis alvarlega bráða
sjúkdóma og slys, og hverju er sinnt utan spítala.
Hins vegar þarf að skilgreina hvaða ferlisjúkling-
um skuli sinnt af læknum Landspítalans og snertir
það fyrst og fremst þjónustu vegna langvinnra
sjúkdóma. Skipulag ferliþjónustu Landspítalans
er vægast sagt tilviljunarkennt og byggist fyrst og
fremst á persónulegu framlagi ákveðinna lækna.
Að mínu mati ætti áherslan á Landspítala að vera á
alvarlega sjúkdóma, sjúklinga með fjölþætt vanda-
mál og svo þá sem búa við mikla færniskerðingu.
Slíkum verkefnum er æskilegt að sinna í tengslum
við sjúkrahús vegna fjölþættra þjónustumögu-
leika og greiðs aðgengis fyrir sjúklinga. Einnig er
göngudeildarþjónusta nauðsynleg vegna kennslu-
hlutverks spítalans. I sumum sérgreinum lækn-
inga, svo sem nýrnalækningum og krabbameins-
lækningum, hefur verið byggð upp umfangsmikil
þjónusta við ferlisjúklinga á Landspítalanum, en í
ýmsum greinum er engin skipuleg þjónusta fyrir
hendi. Ljóst er að sum viðfangsefni, til dæmis al-
varleg líffærabilun, eiga nær undantekningarlaust
eiga heima á Landspítalanum."
Umsjónarlæknir sjúklings
Lykilatriði í hugmyndum Runólfs er að allir sem
glíma við langvinna sjúkdóma og í raun allir
þegnar samfélagsins hafi umsjónarlækni. „í flest-
um tilvikum ætti það að vera heilsugæslulæknir
en það má þó ekki hindra aðgengi að þjónustu
sérfræðilækna þegar hennar er þörf. Heilsugæslan
á að hafa yfirsýn yfir málefni allra einstaklinga
sem njóta þjónustu ákveðinnar stöðvar, sama á við
um sjálfstætt starfandi heimilislækna. Það getur
ekki verið flókið verkefni. Forsenda þess er að
heilsugæslulæknar hafi aðgang að upplýsingum
um sjúklinga sína og stöðu þeirra þegar þeir njóta
þjónustu annarra þátta heilbrigðiskerfisins. Víða
erlendis er þetta í mun betri farvegi en hér og
byggist það á öflugri samvinnu lækna innan og
utan sjúkrahúsa. Á Landspítala þekkist varla að
heilsugæslulæknar vitji langveikra sjúklinga sem
eru í þeirra umsjá. Hér virðist vera veruleg tregða
í þessum samskiptum og úr því verður að bæta.
Umsjón með lyfjameðferð sjúklinga þarf einnig að
bæta. I mörgum tilvikum eru sjúklingar með lang-
vinna sjúkdóma á nokkrum eða jafnvel mörgum
lyfjum. Stundum eru þeir með nokkra sjúkdóma
og eru í eftirliti hjá fleiri en einum lækni. Því miður
er ekki óalgengt að enginn hafi heildaryfirsýn yfir
lyfjameðferðina. Því geta fylgt alvarlegar afleið-
ingar. Þessu verður að breyta. Lyfjagagnagrunnur
landlæknis og TR gæti reynst gagnlegur í þessu
tilliti og rafrænar lyfjaávísanir eru merkt framtak
en ég legg auk þess til að ávallt verði skilgreint
hver sé umsjónarlæknir sjúklings með langvinnan
sjúkdóm. Oft er það heilsugæslulæknir en það
getur verið sérfræðilæknir þegar um alvarlegan
sjúkdóm er að ræða. Hver það er verður að liggja
fyrir og allar ný]ar lyfjaávísanir þyrfti þá að til-
kynna þessum umsjónarlækni. Rafræn kerfi hljóta
að gera þessa skráningu mögulega."
Rafræn sjúkraskrá
Af orðum Runólfs er ljóst að rafræn sjúkraskrá
er grundvallaratriði í heildstæðri læknismeðferð
sjúklinga með langvinna sjúkdóma. Eigi allir
sem koma að meðferðinni að hafa nægilega góða
yfirsýn verður aðgengileg rafræn sjúkraskrá að
vera til staðar.
„Nútímaupplýsingatækni á að sjálfsögðu að
vera grundvallarþáttur í heilbrigðiskerfi okkar,
ekki síður og kannski enn frekar en á ýmsum
öðrum sviðum samfélagsins. Tilkoma rafrænna
sjúkraskrárkerfa er eitt stærsta framfaraskref í
heilbrigðisþjónustu á síðari árum. Allar vestrænar
þjóðir vinna að því göfuga takmarki að koma á
samtengdri rafrænni sjúkraskrá sem allir læknar
verða að tengjast og geta þannig samnýtt heilsu-
farsupplýsingar sjúklinga. Þetta er gríðarlega
umfangsmikið og flókið verkefni fyrir fjölmennar
þjóðir þar sem eru hundruð eða jafnvel þúsundir
sjúkrastofnana sem margar hafa þegar komið sér
upp rafrænni sjúkraskrá. Því miður er víðast hvar
sá vandi fyrir hendi að það er ekki hægt að tengja
saman þessi sjúkraskrárkerfi. Rafræn sjúkraskrá
hefur ekki þróast nægilega hratt hér á landi og því
þarf stórátak að eiga sér stað á því sviði. Því fylgir
óhjákvæmilega kostnaður en hann mun skila sér
til baka vegna hagræðingar sem rafræn sjúkraskrá
mun hafa í för með sér. Því til stuðnings má benda
á að margar vestrænar þjóðir hafa lagt mikla fjár-
muni í uppbyggingu rafrænnar sjúkraskrár. Hér
á landi ætti þetta að vera tiltölulega einfalt, að
minnsta kosti í samanburði við erlendar þjóðir,
þar sem mannfjöldinn er viðráðanlegur og sjúkra-
stofnanirnar þó ekki fleiri en þær eru."
LÆKNAblaðið 2008/94 323