Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 34

FRÆÐIGREINAR
LUNGNAKRABBAMEIN
Tafla IV. TNM stigun lungnakrabbameins (afekki-smáfrumugerð). Byggt á Mountain (38)
og Myrdal (50).
TNM Descriptors
Tis Carcinoma in situ
T1 Tumor <3 cm, no invasion of main bronchus
T2 Tumor >3 cm, involves main bronchus >2 cm distal to carina. Invades visceral pleura. Atelectasis or pneumonitis of lobe
T3 Invades: chest wall, diaphragm, mediastinal pleura, parietal pericardium. Involves main bronchus <2 cm from carina.
T4 Invades: mediastinum, heart, great vessels, trachea, oesophagus, vertebral body, carina. Malignant pleural/pericardial effusion or sattellite tumor within ipsilateral lung.
N0 No regional lymph node metastasis
N1 Ipsilateral peribronchial/hilar or intrapulmonary lymph node metastasis
N2 Ipsilateral mediastinal or subcarinal lymph node metastases
N3 Contralateral mediastinal, hilar or scalene or supraclavicular lymph node metastasis.

Stage grouping: TNM subset
0 TisNOMO
IA T1N0M0
IB T2N0M0
IIA TINIMO
IIB T2N1M0
T3N0M0
111A T3N1M0
T1N2M0
T2N2M0
T3N2M0
IIIB Any T, N3, MO
T4, any N, MO
IV Any T, any N, M1
og JS. Af 31.567 einstaklingum sem skimaðir voru
fannst lungnakrabbamein hjá 484, eða 1,5%. Af
þessum hópi voru 412 með sjúkdóm á stigi I, eða
85%, og voru 10 ára lífshorfur þeirra sem fóru
í skurðaðgerð 92% en heildar 10 ára lífshorfur
þeirra sem greindust með lungnakrabbamein í
skimunarhópnum voru 80% (44).
Bandaríska krabbameinsstofnunin og fleiri
alþjóðasamtök hafa enn ekki mælt með skim-
un þótt sterkar vísbendingar séu um gagnsemi
Tafla V. TNM-stigun og iífshorfur sjúklinga með
lungnakrabbamein af ekki-smáfrumugerð (38).
Lífshorfur (%)
Stig 1-árs 5-ára
IA 94 67
IB 87 57
IIA 89 55
IIB 73 39
IIIA 64 23
IIIB 32 5
IV 20 1
hennar (45). Þar ræður sennilega mestu reynsla
af eldri rannsóknum en þær sýndu aukinn fjölda
tilfella á lægri stigum án þess að dánartíðni eða
að hlutfall sjúklinga með meinvörp lækkaði (40,
41). Slembirannsóknir eru hins vegar hafnar bæði
vestanhafs og austan og niðurstaðna að vænta á
næstu árum.
Stigun
Stigun lungnakrabbameins ræðst af vefjagerð.
Við smáfrumukrabbamein er um tvö stig að ræða,
takmarkaðan (limited disease) og útbreiddan
sjúkdóm (extensive disease) (31). í takmörkuðum
sjúkdómi er krabbameinið bundið við lungað
og brjósthol æxlismegin, auk miðmætiseitla og
eitla ofan við viðbein er fellur í eitt geislasvæði.
Utbreiddur sjúkdómur er þó mun algengari en
þar eru fjarmeinvörp oftast til staðar, til dæmis í
beinmerg, lifur, heila og lungum (46). Stigun er
mikilvægasti forspárþáttur lífshorfa hjá þessum
sjúklingum, en almennt líkamlegt ástand sjúklings
og aðrir þættir eins og hækkun á LDH í sermi hafa
þar einnig áhrif (47). Einnig hafa rannsóknir sýnt
að konur svari betur meðferð en karlar og hafi því
betri lífshorfur (48).
Lungnakrabbamein af ekki-smáfrumugerð er
stigað samkvæmt TNM-stigunarkerfi Alþjóða
heilbrigðisstofnunarinnar (38). Lagt er mat á stærð
(T) æxlisins, útbreiðslu þess í eitla (N) og önnur
líffæri (M). í töflu IV eru sýndir fjórir stigunar-
flokkar TNM-kerfisins. Þessar upplýsingar eru
síðan notaðar til að spá fyrir um horfur sjúklinga
og ákvarða meðferð. Stigun er jafnframt sterkasti
forspárþáttur lífshorfa fyrir þessa sjúklinga (49).
Tafla V sýnir fimm ára lífshorfur eftir TNM-
stigum (38, 49). Aðrir mikilvægir forspárþættir
eru stærð æxlisins (38, 51, 52), frumugerð (53),
innvöxtur í æðar og sogæðar (54), en einnig aldur
og ýmis klínísk atriði, svo sem almennt ástand
sjúklings, þyngdartap og starfsgeta (55).
Rannsóknir til greiningar og stigunar
Nákvæm greining er nauðsynleg til þess að unnt
sé að taka ákvörðun um viðeigandi meðferð.
Greiningar-stigunarrannsóknir eru fjölmargar og
eru þær helstu sýndar í flæðiriti á mynd 7.
Þessum rannsóknum má skipta í tvennt,
myndrannsóknir (sjá áður) og rannsóknir til vefja-
og/eða frumugreiningar en þær krefjast yfirleitt
inngrips. TS af brjóstholi og efri hluta kviðar er
grunnrannsókn stigunar og er oft gerð um leið og
rannsókn sem framkvæmd er til þess að staðfesta
að æxli sé til staðar. Næmi TS við mat á ífarandi
vexti í miðmæti er talið 40-84% og sértækni 57-
302 LÆKNAblaðið 2008/94