Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 37

FRÆÐIGREINAR
LUNGNAKRABBAMEIN
þó lág við miðmætisspeglun, eða undir 0,1% (77).
Leit að meinvörpum er mikilvægur hluti af
stigun. TS rannsókn af heila er gerð ef einkenni
benda til slíkra meinvarpa og hjá sjúklingum á
stigi IIIA og IIIB (78). Fyrir utan bein eru lifur
og nýrnahettur (mynd 14) líklegustu staðir fyrir
meinvörp. Fyrirferðir í nýrnahettum eru algeng-
ar (10-20% sjúklinga) og eru þetta oft góðkynja
fyrirferðir (78). Nánari skoðun á stækkuðum
nýrnahettum er því stundum nauðsynleg og geta
TS og segulómun oft sagt til um hvort um góð-
kynja fyrirferð sé að ræða. Nýlega hefur verið sýnt
fram á gagnsemi JS við leit að fjarmeinvörpum
(79). Sértæki og nákvæmni JS við mat á mein-
vörpum í beinum er talið betra en við beinaskann,
en næmi er sennilega heldur síðra (80). Beinaskann
er þó kjörrannsókn þar sem JS er ekki fyrir hendi
(78). Brjóstholsspeglun getur komið til greina þar
sem sterkur grunur leikur á meinvörpum í fleiðru,
til dæmis ef smásjárskoðun á fleiðruvökva er nei-
kvæð og æxli ekki sjáanleg á TS (78).
Skurðmeðferð
Skurðaðgerð er helsta meðferðin til lækninga á
lungnakrabbameinum og á einungis við þegar fjar-
meinvörp eru ekki til staðar, það er hjá sjúklingum
á stigi I og II og í völdum tilvikum á stigi IIIA (81,
82). Talið er að aðeins 10-15% allra sjúklinga með
lungnakrabbamein læknist með skurðaðgerð (83)
en meirihluti sjúklinga er ekki rannsakaður með
tilliti til skurðaðgerðar vegna fjarmeinvarpa eða
ífarandi vaxtar í miðmæti (T4-æxli). í Evrópu
hefur hlutfall sjúklinga með lungnakrabbamein
sem gengst undir skurðaðgerð verið í kringum
10-20% (84). Á síðustu árum hefur þetta hlutfall
hækkað og nálgast óðum 25-30%, líkt og þekkist í
Bandaríkjunum (85).
Hefðbundin skurðaðgerð við lungnakrabba-
meini er blaðnám þar sem lungnalappinn er
fjarlægður í heild sinni ásamt eitlum í kring (82).
í sömu aðgerð er reynt að fjarlægja eða taka sýni
úr miðmætiseitlum, það er miðmætiseitlum sömu
megin og lungnaæxlið (eitilsvæði 4, 10, 11 og
stundum 5,7 og 9) (86,87). Þetta er gert til stigunar
og eykur óverulega fylgikvilla við aðgerð (87).
Fleygskurður (wedge resection) og geira-
skurður (segmentectomy) eru síðri kostir en blað-
nám við lungnakrabbameini (81, 82). Ástæðan er
þrefalt hærri tíðni endurtekins krabbameins eftir
fyrrnefndu aðgerðirnar (88). Skýringuna á þessu
er sennilega að finna í eitlum miðsvæðis í lung-
nalappanum (Nl-eitlar) en þeir eru fjarlægðir við
blaðnám og geta í allt að 15% tilfella innihaldið
meinvörp (75,82). Fleygskurður kemur hins vegar
til greina hjá sjúklingum sem ekki þola blaðnám,
Mynd 13. Miömætisspeglun.
til dæmis ef lungnastarfsemi er verulega skert
(82). Þegar æxlin eru staðsett miðsvæðis í lunganu
eða æxlið teygir sig á milli blaða getur þurft að
fjarlægja allt lungað, eða hjá 10-15% sjúklinga (89).
Lungnabrottnám (pulmectomy) er stór aðgerð og
sjúklingar eru lengur að jafna sig en eftir blaðnám
(89). Samanborið við blaðnám eru fylgikvillar
fátíðari eftir fleygskurð og um það bil helmingi
algengari eftir lungnabrottnám (89, 90). Sama á
við um skurðdauða (dánir <30 daga frá aðgerð)
sem er yfirleitt á bilinu 1,2-4% eftir blaðnám og
3,2-12% eftir lungnabrottnám (90). Erma-blaðnám
(sleeve-lobectomy) er í völdum tilvikum hægt að
framkvæma við miðlæg æxli í efri blöðum lungna
og komast þannig hjá lungnabrottnámi (91). Þá er
auk hefðbundins blaðnáms fjarlægður bútur úr
meginberkju og berkjuendarnir saumaðir saman.
Fleygskurð, blað- og jafnvel lungnabrottnám
Mynd 12. TS afbrjóstholi
sem sýnir stækkaða eitla í
miðmæti (ör) sem við mið-
mætisspeglun reyndust vera
meinvörpfrá lungnakrabba-
meini í vinstra lunga.
Mynd 14. Tölvusneiðmynd
afkvið sem sýnir meinvarp í
hægri nýrnahettu (ör).
LÆKNAblaðið 2008/94 305