Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 20

FRÆÐIGREINAR
FYRIRBURAR
Mynd 1. Samband fæðingarþyngdar og vökvagjafar.
R!=-0,33; p=0,008
*Vökvamagn sem gefið var aö meðaltali á sólarhring fyrstu 10 dagana eftirþeð-
ingu.
anna er þunn sem veldur því að vökvatap um
húð getur verið mikið og valdið óeðlilega miklu
þyngdartapi og of hárri þéttni natríums í sermi (2,
3). Jafnframt veldur vanþroski nýma þeirra því að
veruleg hætta er á truflun á vökva- og rafkleyfa-
jafnvægi, einkum of lágri þéttni natríums eða of
hárri þéttni kalíums í sermi (1, 7, 8). Því er mik-
ilvægt að fylgjast vel með vökvabúskap og þéttni
rafkleyfa í sermi fyrirbura á fyrstu dögunum eftir
fæðingu.
Erlendar rannsóknir hafa sýnt að allt að
þriðjungur fyrirbura mælist með of lágan styrk
natríums í sermi fyrstu vikuna eftir fæðingu og
allt að tveir þriðju á annarri viku (8, 9). Of lág
þéttni natríums í sermi fyrirbura (hyponatremia)
hefur verið skilgreind sem þéttni <135 mmól/L
(1). Meðal helstu ástæðna þessa vandamáls eru
of mikil gjöf af vökvalausnum sem innihalda lítið
magn af natríum og mikið tap natríums með þvagi
vegna vanþroska nýrna (1).
Yfirleitt virðast fyrirburar þola vel tímabundna
lækkun á þéttni natríums í sermi, en hins vegar
getur hröð lækkun á þéttni natríums í sermi ung-
barna orsakað heilabjúg og krampa (10). Jafnframt
getur lág þéttni natríums dregið úr vexti ungbama
(11-13), verið hugsanlegur áhættuþáttur fyrir
heyrnarskerðingu (14-16) og þroskafrávikum hjá
fyrirburum (17,18).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að varpa
ljósi á orsakir lágrar þéttni natríums í sermi fyrir-
bura á vökudeild Barnaspítala Hringsins. Einkum
var kannað hvort skýringa væri að leita í of lít-
illi gjöf á natríum, of mikilli vökvagjöf eða hvort
vandamálið væri vegna vanþroska barnanna.
Tilfelli og aðferðir
Rannsóknin er afturskyggn, lýsandi tilfellarann-
sókn. Frmdnir voru 20 fyrirburar sem fæddir voru
Mynd 2. Samband þyngdartaps og vökvagjafar.
R2=0,70; p<0,001
*Vökvamagn sem gefið var að meðaltali á sólarhringfyrstu 10 dagana
eftir fæðingu.
fyrir 30 vikna meðgöngu með fæðingarþyngd
<1250g og lögðust inn á vökudeild Barnaspítala
Hringsins frá janúar 1999 til janúar 2000. Börn með
fæðingargalla eða fósturbjúg (hydrops foetalis)
voru útilokuð frá rannsókninni. Jafnframt voru
þau böm þar sem skráning á vökva- og saltbúskap
var ábótavant ekki höfð með í rannsókninni.
Klínískra upplýsinga fyrir rannsóknina var
aflað úr sjúkraskrám barnanna. Skráðar voru upp-
lýsingar um daglega þyngd þeirra, vökvainntöku,
þvagútskilnað og eðlisþyngd þvags fyrstu 10 dag-
ana eftir fæðingu. Skráð var það magn natríums
sem börnunum var gefið og þéttni þess í sermi.
Við útreikninga var miðað við að fyrsti sólarhring-
ur teldist fyrsti heili sólarhringurinn eftir fæðingu
bamsins. Reiknað var út magn natríums sem börn-
in fengu í æð með sykurlausnum, næringarlausn-
um og þeim saltvatnslausnum sem notaðar voru
til að skola æðaleggi eftir sýnatöku (flush) og við
lyfjagjafir. Við útreikning á magni natríums sem
börnin fengu í þurrmjólkurblöndum og næring-
ardufti, sem blandað var saman við brjóstamjólk-
ina, var notað það magn natríums í mjólkinni og
duftinu sem viðkomandi framleiðandi gaf upp.
Gert var ráð fyrir að natríuminnihald þeirrar
brjóstamjólkur sem bömin fengu væri 11 mmól/L
(19). Þegar fleiri en ein mæling á þéttni natríums
í sermi bams var gerð á sama sólarhringnum var
skráð sú mæling sem gerð var að morgni viðkom-
andi dags, þar sem á þeim tíma eru blóðrannsókn-
ir oftast gerðar á bömum á vökudeild.
Tölfræðiútreikningar voru gerðir með forritinu
JMP (JMP 6.0.0 (Academic), SAS Institute Inc. Cary,
NC). Fylgni milli breyta var fundin með aðhvarfs-
greiningu (simple linear regression). Fylgnistuðull
Pearsons var notaður fyrir normalt dreifðar breyt-
ur, en fylgnistuðull Spearmans fyrir þær breytur
sem ekki voru normalt dreifðar. Niðurstöður eru
gefnar upp sem meðaltal ± staðalfrávik eða mið-
288 LÆKNAblaðið 2008/94