Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR
SÝKLALYFJ ANOTKUN
inleikar hennar og hæfileikar til að mynda ónæmi
og viðhalda því og í þriðja lagi er það sjúkling-
urinn sjálfur og næmi hans fyrir sýkingum.
I nýlegri skýrslu um sýklalyfjanotkun og sýkla-
lyfjaónæmi á íslandi 2006 (36) eru settar fram
upplýsingar um skiptingu þessarar notkunar
eftir sérgreinum lækninga. Þar má sjá að notkun
kínólóna er hvað mest hjá þvagfæralæknum. Ætla
má að í mörgum tilvikum þvagfærasýkinga mætti
nota sýklalyf með þrengra verkunarsvið og minni
áhrif á eðlilegu örveruflóruna. Nægir að nefna
lyfið mesillínam sem hefur hlutfallslega lítil áhrif
á þarmaflóruna og er samkvæmt okkar niðurstöð-
um álíka oft virkt á E. coli og kínólónin. Það er auk
þess þekkt að nokkuð er um að fólk fái með sér
kínólón í ferðalög til sólarlanda og taki þau gagn-
rýnislaust og á rangan hátt við magaónotum og
niðurgangi. Þannig virðist hægt að minnka tals-
vert notkun kínólóna án þess að það komi niður
á sjúklingum.
í grein í Læknablaðinu 1989 lýsti Karl G.
Kristinsson áhyggjum sýklafræðinga og smit-
sjúkdómalækna af því að kínólón, þá nýskráð,
yrðu ofnotuð hér á landi. Þar er eindregið mælt
með að lyfin séu eingöngu notuð utan sjúkrahúsa
að undangenginni ræktun og þá aðeins við með-
höndlun tiltekinna sýkinga, svo sem meðhöndlun
fjölónæmra baktería, P. aeruginosa og hugsanlega
Salmonella og lekanda (37). Því miður sýnir þessi
rannsókn að þróunin hefur orðið önnur. Líklegt
er að með því að draga úr notkun sýklalyfja
megi hægja á eða snúa við þeirri þróun sem nú
er í gangi. Það er því bæði fagleg og siðferðileg
skylda lækna að draga úr ónauðsynlegri notkun
kínólóna, enda sýnir þróunin annars staðar í heim-
inum að þessi mikilvægi sýklalyfjaflokkur kunni
annars að tapast.
Mikilvægt er að fylgjast áfram vel með notkun
flúórókínólóna til að tryggja viðeigandi notkun
þar sem það er líklega besta ráðið sem tiltækt er til
að sporna við frekari aukningu ónæmis.
Heimildir
1. Carson C, Naber KG. Role of fluoroquinolones in the
treatment of serious bacterial urinary tract infections. Drugs
2004; 64:1359-73.
2. Hooper DC. Clinical applications of quinolones. Biochim
Biophys Acta 1998; 1400: 45-61.
3. Owens RC Jr, Ambrose PG. Clinical use of the
fluoroquinolones. Med Clin North Am 2000; 84:1447-69.
4. Peacock JE, Herrington DA, Wade JC, et al. Ciprofloxacin
plus piperacillin compared with tobramycin plus piperacillin
as empirical therapy in febrile neutropenic patients. A
randomized, double-blind trial. Ann Intem Med 2002; 137:
77-87.
5. McCoy SI, Zell ER, Besser RE. Antimicrobial prescribing for
otitis extema in children. Pediatr Infect Dis J 2004; 23:181-3.
6. Scheld WM. Maintaining fluoroquinolone class efficacy:
review of influencing factors. Emerg Infect Dis 2003; 9:1-9.
7. Steinman MA, Gonzales R, Linder JA, Landefeld CS.
Changing use of antibiotics in community-based outpatient
practice, 1991-1999. Ann Intem Med 2003; 138: 525-33.
8. Gasink LB, Fishman NO, Weiner MG, Nachamkin I, Bilker
WB, Lautenbach E. Fluoroquinolone-resistant Pseudomonas
aeruginosa: assessment of risk factors and clinical impact.
Am J Med 2006; 119: 526 el9-25.
9. Ray GT, Baxter R, DeLorenze GN. Hospital-level rates
of fluoroquinolone use and the risk of hospital-acquired
infection with ciprofloxacin-nonsusceptible Pseudomonas
aeruginosa. Clin Infect Dis 2005; 41: 441-9.
10. Viray M, Linkin D, Maslow JN, et al. Longitudinal trends in
antimicrobial susceptibilities across long-term-care facilities:
emergence of fluoroquinolone resistance. Infect Control
Hosp Epidemio 2005; 26: 56-62.
11. EARSS Annual Report 2005: The European Antimicrobial
Resistance Surveillance System (EARSS); 2006.
12. Sýklafræðideild Landspítala. Sýklalyfjanæmi 1999-2006.
www4.landspitali.is/lsh_ytri.nsf/pages/sykla_0056
13. Performance Standards for Antimicrobial Disk Susceptibility
Tests; Approved Standard. Clinical and Laboratory
Standards Institute document M2-A9 ninth ed: Clinical and
Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite
1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA; 2006.
14. Kahlmeter G. Prevalence and antimicrobial susceptibility of
pathogens in uncomplicated cystitis in Europe. The ECO.
SENS study. Int J Antimicrob Agents 2003; 22 Suppl 2: 49-
52.
15. Goossens H, Ferech M, Vander Stichele R, Elseviers M.
Outpatient antibiotic use in Europe and association with
resistance: a cross-national database study. Lancet 2005; 365:
579-87.
16. Turiel E, Martin-Esteban A, Bordin G, Rodriguez AR.
Stability of fluoroquinolone antibiotics in river water
samples and in octadecyl silica solid-phase extraction
cartridges. Anal Bioanal Chem 2004; 380:123-8.
17. Carratala J, Femandez-Sevilla A, Tubau F, Callis M, Gudiol
F. Emergence of quinolone-resistant Escherichia coli
bacteremia in neutropenic patients with cancer who have
received prophylactic norfloxacin. Clin Infect Dis 1995; 20:
557-60; discussion 61-3.
18. Cheong HJ, Yoo CW, Sohn JW, Kim WJ, Kim MJ, Park SC.
Bacteremia due to quinolone-resistant Escherichia coli in a
teaching hospital in South Korea. Clin Infect Dis 2001; 33:
48-53.
19. Ena J, Amador C, Martinez C, Ortiz de la Tabla V. Risk
factors for acquisition of urinary tract infections caused by
ciprofloxacin resistant Escherichia coli. J Urol 1995; 153:117-
20.
20. Garau J, Xercavins M, Rodriguez-Carballeira M, et
al. Emergence and dissemination of quinolone-resistant
Escherichia coli in the community. Antimicrob Agents
Chemother 1999; 43: 2736-41.
21. Gimber EA, Shields MD, Canawati HN, et al. Bacteriuria
with Escherichia coli resistant to ciprofloxacin in patients
with spinal-cord injury. Infect Control Hosp Epidemiol 1998;
19: 85-6.
22. McDonald LC, Chen FJ, Lo HJ, et al. Emergence of
reduced susceptibility and resistance to fluoroquinolones
in Escherichia coli in Taiwan and contributions of distinct
selective pressures. Antimicrob Agents Chemother 2001; 45:
3084-91.
23. Ortiz J, Vila MC, Soriano G, et al. Infections caused by
Escherichia coli resistant to norfloxacin in hospitalized
cirrhotic patients. Hepatology 1999; 29:1064-9.
24. Paterson DL, Mulazimoglu L, Casellas JM, et al.
Epidemiology of ciprofloxacin resistance and its relationship
to extended-spectrum beta-lactamase production in
Klebsiella pneumoniae isolates causing bacteremia. Clin
Infect Dis 2000; 30: 473-8.
25. Pena C, Albareda JM, Pallares R, Pujol M, Tubau F, Ariza
J. Relationship between quinolone use and emergence of
ciprofloxacin-resistant Escherichia coli in bloodstream
infections. Antimicrob Agents Chemother 1995; 39: 520-4.
26. Lepelletier D, Caroff N, Reynaud A, Richet H. Escherichia
coli: epidemiology and analysis of risk factors for infections
caused by resistant strains. Clin Infect Dis 1999; 29: 548-52.
27. Bolon MK, Wright SB, Gold HS, Carmeli Y. The magnitude of
the association between fluoroquinolone use and quinolone-
284 LÆKNAblaðið 2008/94