Læknablaðið - 15.04.2008, Blaðsíða 52

UMRÆÐUR O G FRÉTTIR
LANGVINNIR SJÚKDÓMAR
Langstærsta verkefni
heilbrigðisþjónustunnar
- segir Runólfur Pálsson formaður Félags
íslenskra lyflækna um langvinna sjúkdóma
Á Læknadögum 2008 var haldið málþing
um meðferð langvinnra sjúkdóma og
stýrði því Runólfur Pálsson yfirlæknir
nýrnalækninga á Landspítala. Runólfur
segir langvinna sjúkdóma og meðferð
þeirra orðið langstærsta verkefni heil-
brigðisþjónustunnar á Islandi eins og
í öðrum vestrænum löndum. Þar þurfi
því að samræma krafta heilsugæsl-
unnar, sjálfstætt starfandi sérfræðinga og
læknisþjónustu á sjúkrahúsunum.
„Meðferð langvinnra sjúkdóma er afar krefjandi
viðfangsefni, bæði hvað snertir kostnað og starfs-
krafta. Þrátt fyrir það hefur skipulag þjónustu við
langveika víða ekki verið tekið nægilega föstum
tökum og sú er raunin hér á landi. Mun einfaldara
er að skipuleggja ýmsa aðra læknisþjónustu, til
dæmis þjónustu skurðlækna vegna minni háttar
sjúkdóma eins og gert hefur verið með góðum
árangri í Orkuhúsinu og víðar. Með öflugri og
skipulegri læknisþjónustu vegna langvinnra sjúk-
dóma verður vonandi unnt að grípa skjótar inn í
þegar bráð versnun á sér stað eða önnur skyndileg
vandamál koma upp og ætti það að létta á bráða-
þjónustu sjúkrahúsanna. Rík samvinna lækna sem
taka þátt í þessu verkefni frá mismunandi hliðum
er lykilatriði og að öllum sé ljóst sitt hlutverk og sú
ábyrgð sem því fylgir," segir Runólfur og bendir
á að læknisþjónusta í samfélaginu grundvall-
ist á þremur meginþáttum. „Það er í fyrsta lagi
heilsugæsla, í öðru lagi starfsemi sjálfstætt starf-
andi sérfræðilækna og í þriðja lagi læknisþjónusta
á sjúkrahúsum."
Hlutverk heilsugæslulækna
„Heilsugæslan ætti að vera virkur aðili að því
verkefni sem eftirlit og meðferð langvinnra
sjúkdóma er. Víða erlendis taka heimilislæknar
Hávar ríkan þátt í þessu starfi með dyggum stuðn-
Sigurjónsson ingi sérfræðilækna. Það hefur ekki gerst hér og
tel ég að nokkrar ástæður liggi að baki. í fyrsta
lagi hafa heilsugæslulæknar haft tilhneigingu
til að aðgreina sig frá öðrum sérfræðilæknum,
sérstaklega lyflæknum, og hafa lagt áherslu á
hugmyndafræði heimilislækninga sem lítur á
einstaklinginn í félagslegu samhengi fremur en
einstök vandamál hans. Það er góðra gjalda vert
en dugar skammt þegar um langvinna sjúkdóma
er að ræða því nálgun lyflækninga á þar best við. I
öðru lagi kvarta heilsugæslulæknar oft um mann-
eklu í sínum röðum. í þriðja lagi hefur verulega
vantað á upplýsingaflæði milli sérfræðilækna og
heilsugæslulækna sem og milli þessara lækna og
sjúkrahúsa.
Sjúklingar þurfa að hafa greitt aðgengi að
heilsugæslulækni og heilsugæslulæknir þarf að
hafa aðgang að ráðgefandi sérfræðilækni. Heilsu-
gæslulæknir sem annast 1500-2000 manns ætti að
vera í lófa lagið að vita um alla sem eru með lang-
vinna sjúkdóma. Þannig geta heilsugæslulæknar
sem starfa saman sett upp kerfisbundna þjónustu
og eftirlit fyrir sjúklinga með algenga sjúkdóma.
Það þarf að virkja heilsugæslulækna til þátttöku í
þessu verkefni og lyflæknar verða að styðja betur
við þá. Enn fremur þarf að hyggja meira að eftirliti
og meðferð langvinnra sjúkdóma í framhaldsnámi
í heimilislækningum því ef læknana skortir burði,
leita sjúklingar annað. Almennt eiga heilsugæslu-
stöðvar að veita víðtækari og skipulegri þjónustu
og forvamarstarf í samvinnu við aðra fagaðila, svo
sem sérfræðilækna sem ég nefndi áður. Skilgreina
þarf hvaða sjúkdómar og á hvaða stigi geta verið í
höndum heilsugæslulæknis og hverjir eiga að vera
hjá sjálfstætt starfandi sérfræðilækni (sjaldgæf-
ari og alvarlegir sjúkdómar) og hverjir hjá sér-
fræðilæknum á göngudeildum Landspítalans.
Sjúklingar sem heilsugæslulæknir annast njóta
yfirleitt ráðgjafar sérfræðilæknis og er því sérlega
mikilvægt að læknamir hafi náið samráð sín á
milli.
Læknisþjónustu við geðsjúka og aldraða þarf
að efla sérstaklega með því að skilgreina vel hlut-
verk og verkefni með kerfisbundnum hætti eins
og ég lýsti áður. Geðlæknar þurfa að hafa gott
samstarf við Heilsugæsluna og sama gildir um
320 LÆKNAblaðiö 2007/93