Læknablaðið - 15.12.2010, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Tafla III. Geðlyfjameðferð í fyrstu legu lystarstolssjúklinga á geðdeild, borín saman milli
timabila.
Lyf Fyrra tímabil (1983-1995) N (%) Seinna tímabil* (1996-2008) N (%) p-gildi
Þunglyndislyf 6 (23,1) 37 (64,9) 0,001
Sefandi lyf 2 (7,7) 20 (35,1) 0,008
Róandi lyf 5(19,2) 7(12,3) 0,503
Andhistamín 3(11,5) 4 (7,0) 0,672
‘Upplýsingar vantaði um einn einstakling.
hann hafi verið nauðungarvistaður (r=0,324,
p=0,003). Að sama skapi var fylgni milli annarrar
sjálfsskaðandi hegðunar og nauðungarvistunar
(rs=0,226, p=0,045). Meðalfjöldi innlagna á hvern
sjúkling sem var nauðungarvistaður var 7,9 en
1,7 fyrir þá sem aldrei voru nauðungarvistaðir
(p=0,032).
Þyngdaraukning í innlögn
Meðallíkamsþyngd í fyrstu innlögn jókst mark-
tækt (p<0,01) frá innlögn til útskriftar, en
sjúklingar þyngdust að meðaltali um 5,9 kg í
innlögninni. Meðal líkamsþyngdarstuðull við
fyrstu innlögn var svipaður milli tímabila, 15,9
á fyrra og 15,5 á seinna. Líkamsþyngdarstuðull
við útskrift var að meðaltali aðeins hærri á seinna
(17,8) en á fyrra tímabili (16,8), en náði ekki
marktækni. Dreifing líkamsþyngdarstuðuls við
fyrstu innlögn yfir allt tímabilið var 11,9-22,2 kg/
m2, en jókst að meðaltali frá innlögn til útskriftar
úr 15,3 í 17,5 kg/m2 (p<0,01). Enginn tölfræðilegur
munur var á þyngdaraukningu sjúklinga á BUGL
milli fyrra og síðara tímabils. Sama átti við um
sjúklinga á fullorðinsgeðdeildum.
Neikvæð fylgni var milli líkamsþyngdarstuðuls
við fyrstu innlögn og tímalengdar innlagnarinnar
(r=-0,219, p=0,048), það er því lægri sem þyngdar-
stuðull var við innlögn, því lengri var lega
sjúklinganna á geðdeild.
Marktæk aukning varð á meðferð með þung-
lyndislyfjum (p<0,01) og geðrofslyfjum (p<0,01)
frá fyrra tímabili til seinna, en meðferð með
andhistamínum og róandi lyfjum minnkaði lítil-
lega (tafla III).
Sjálfsskaðandi hegðun
og sjálfsvígstilraunir
Tuttugu og fimm sjúklingar (29,8%) gerðu eina
eða fleiri sjálfsvígstilraunir á öllu tímabilinu.
Þrjátíu og þrír sjúklingar (39,3%) sýndu einu sinni
eða oftar sjálfsskaðandi hegðun sem taldist ekki til
sjálfsvígstilraunar.
Sjálfsvígstilraun var skilgreind sem verknaður
af ásettu ráði sem leitt hefði getað til dauða ef
inngrip hefði ekki komið til (til dæmis lyfjainntaka,
djúpur blæðandi skurður eða skurður á hættulegu
svæði eins og hálsi).
Sjálfsskaðandi hegðun var skilgreind sem
mirtni háttar sjálfsáverkar þar sem nánast var
útilokað að viðkomandi hefði látist (til dæmis
yfirborðslegar rispur, að lemja höfðinu í vegg eða
klípa sig og klóra).
Sextán þeirra 25 sem reyndu sjálfsvíg
höfðu einnig sögu um sjálfsskaðandi hegðun
á rannsóknartímabilinu. Átján þeirra 33 sem
stunduðu sjálfsskaðandi hegðun höfðu einnig
sögu um sjálfsvígstilraun. Hlutfallslega fleiri
sýndu sjálfsskaðandi hegðun á seinna tímabilinu,
en það náði ekki marktækni.
Flestir sem leituðu á slysa- og bráðamóttöku
vegna sjálfsvígstilraunar höfðu tekið inn ofskammt
lyfja (n=16). Fimm sjúklingar leituðu til slysa- og
bráðamóttöku vegna skurða í sjálfsvígstilgangi.
Umræða
Rannsóknin sýnir að nýgengi innlagna vegna
lystarstols á geðdeildum á íslandi hækkaði
marktækt milli tímabilartna 1983-1995 og 1996-
2008. Línulegur stígandi greindist á nýgengi inn-
lagna yfir allt tímabilið. Hjá konum varð tæplega
tvöföldun á nýgengi. Aukninguna má rekja til
fleiri innlagna á BUGL, en nýgengið hélst svipað á
fullorðinsgeðdeildum.
Dánartíðni var hærri hjá konum með lystarstol
en í stöðluðu þjóðarþýði fyrir aldur, kyn og
eftirfylgdartíma. Hins vegar var dánartíðnin
lág, 2,5% (samræmt dánarhlutfall 6,25),
miðað við langan eftirfylgdartíma þar sem
aðrar erlendar rannsóknir hafa sýnt dánar-
tíðni á bilinu 5-9%.6'7 Ástæða lægri dánartíðni
hér á landi gæti verið gott aðgengi að íslensku
heilbrigðiskerfi og góð þjónusta. Félagslegur
stuðningur og náin tengsl innan fjölskyldna
gætu einnig verið verndandi þættir. Konurnar
sem létust í þessari rannsókn létust ekki af
völdum vannæringar og höfðu ýmsa af þeim
áhættuþáttum sem vitað er að valda verri horfum
lystarstolssjúklinga (tafla IV).
Eina hliðstæða rannsóknin8 sem fannst var
gerð í Danmörku á árunum 1973-1987 þar sem
aukningu á nýgengi innlagna var einnig lýst.
Nýgengi yfir allt tímabilið var það sama í dönsku
rannsókninni og í þessari rannsókn. Nýgengi
karla á öllu tímabilinu í íslensku rannsókninni
var undir 1,0/100.000 á ári, í samræmi við það
sem hefur áður verið birt.3-8 Danska rannsóknin
er byggð á miðlægum gagnagrunni, án þess að
farið sé yfir sjúkraskrár til að sannreyna réttmæti
750 LÆKNAblaðið 2010/96