Læknablaðið - 15.12.2010, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
11,9% nauðungarvistaðir á einhverjum tímapunkti
í veikindunum. Nauðungarvistun er ávallt
umdeild aðgerð og ætti einungis að beita henni
ef sjúklingi er lífshætta búin vegna vannæringar
eða sjálfsvígshættu. Hvort þvingunum er beitt
of mikið eða of lítið miðað við önnur lönd, er
erfitt að segja þar sem löggjöfin er ekki sú sama,
en tíðni nauðungarvistana vegna lystarstols
hefur verið lýst frá 4-30% á Vesturlöndum.21 Þeir
sem hafa verið nauðungarvistaðir eru líklegri
en aðrir til að hafa áður verið lagðir inn vegna
lystarstols, sýnt sjálfsskaðandi hegðun og/eða
gert sjálfsvígstilraun. Niðurstöður okkar sýna
hækkandi tíðni sjálfsskaðandi hegðunar milli
tímabila en tíðni sjálfsvígstilrauna var há og hélst
óbreytt. Þessar niðurstöður eru í samræmi við
erlendar rannsóknir sem sýnt hafa tíðnina 13-
68%.22
Styrkur þessarar rannsóknar er áreiðanleiki
sjúkdómsgreininga í sjúklingahópnum. Sá mikli
fjöldi sem útilokaður var úr upphaflega þýðinu
sýnir hversu óáreiðanlegar rannsóknir geta verið
ef þær byggja eingöngu á tölum frá miðlægum
gagnagrunnum. Vegna smæðar íslands var hægt
að gera rannsókn sem náði yfir allar geðdeildir
landsins og fáum við því yfirsýn yfir heila þjóð.
Eðli málsins samkvæmt er því erfitt að finna
samanburðarrannsókn í öðrum löndum. Langur
eftirfylgdartími, að meðaltali tæp tíu ár, (bil fjórir
mánuðir til 25,5 ár) er einnig styrkur og flestar
breytur sem leitað var að höfðu verið skráðar í
sjúkraskrá.
Veikleiki rannsóknarinnar er helst hversu rann-
sóknarhópurinn er lítill (N=84) en það er bein
afleiðing smæðar þjóðarinnar. Hins vegar voru
niðurstöður okkar sambærilegar við hliðstæða
rannsókn frá Danmörku.8 Þó að lifun sjúklinga sé
betri samkvæmt þessari rannsókn en erlendis,6,7
segir það ekki til um hver raunverulegur bati
þeirra var á tímabilinu. Ekki var hægt að skoða
hvort ákveðin fæðingartímabil hefðu áhrif á
nýgengið. Mögulegt er að rannsóknin hafi misst af
sjúklingum með lystarstol sem lagst hafa inn vegna
annarra alvarlegra geðraskana, eins og alvarlegs
þunglyndis, geðrofssjúkdóma eða alvarlegs fíkni-
sjúkdóms. Hafa þá lystarstolseinkenni fallið í
skuggann og ekki verið greind.
Lokaorð
Ljóst er að fáir sjúklingar leggjast inn á geð-
deiidir á íslandi vegna lystarstols, en inn-
lagnir eru langar og endurinnlagnir algengar.
Sjúklingar hafa flókna og margbreytilega sjúk-
dómsmynd þar sem sjálfsvígstilraunir og sjálfs-
skaði eru algeng. Áherslur í framtíðinni
hljóta að vera að bæta þjónustu við sjúklinga
og fjölskyldur þeirra. Mikilvægt er að þróa
fjölbreyttari eftirmeðferðarúrræði með mismun-
andi þarfir sjúklinga í huga. Hugmynd að
eftirfylgdarrannsókn væri að fá sjúklingana í
klínískt viðtal, meta hversu margir hafa náð
fullum bata og hvernig þeir upplifðu innlögn á
geðdeildum.
Frekari faraldsfræðirannsóknir um sjúklinga
með lystarstol vantar hér á landi, sem og að skoða
hvort lystarstol sé að aukast í almennu þýði.
Þakkir fá læknaritarar geðdeildar Landspítala
og barna- og unglingageðdeildar.
Heimildir
1. Currin L, Schmidt U, Treasure J, Jick H. Time trends in eating
disorder incidence. Br J Psychiatry 2005; 186:132-5.
2. Hoek HW. Incidence, prevalence and mortality of anorexia
nervosa and other eating disorders. Curr Opin Psychiatry
2006; 19: 389-94.
3. Hoek HW, van Hoeken D. Review of the prevalence and
incidence of eating disorders. Int J Eat Disord 2003; 34: 383-
96.
4. Klein DA, Walsh BT. Eating disorders: clinical features and
pathophysiology. Physiol Behav 2004; 81: 359-74.
5. The ICD-10 Classification of Mental and Behavioral
Disorders: Diagnostic Criteria for Research. World Health
Organisation, Geneva 1993.
6. Steinhausen HC. The outcome of anorexia nervosa in the
20th century. Am J Psychiatry 2002; 15:1284-93.
7. Emborg C. Mortality and causes of death in eating disorders
in Denmark 1970-1993: a case register study. Int J Eat Disord
1999; 25: 243-51.
8. Nielsen S. The Epidemiology of Anorexia-Nervosa in
Denmark from 1973 to 1987 - a Nationwide Register Study of
Psychiatric Admission. Acta Psychiatr Scand 1990; 81:507-14.
9. Thorsteinsdottir G, Ulfarsdottir L. Eating disorders in college
students in Iceland. Eur J Psychiatr 2008; 22:107-15.
10. Stefánsson JG, Líndal E. Algengi geðraskana á Stór-
Reykjavíkursvæðinu. Læknablaðið 2009; 95: 559-64.
11. Ahlbom A. Biostatistik för epidemiologer. Appendix
med övningsopgifter och lösningar av Lars Alfredsson.
Studentlitteratur, Lund 1990.
12. Ahlbom A, Norell S. Grundema i Epidemiologi.
Studentlitteratur, Lund 1987.
13. Hagstofa íslands. Mannfjöldi eftir kyni og aldri 1841-2009.
hagstofa.is/ apríl 2009.
14. Milos G, Spindler A, Schnyder U, Martz J, Hoek HW, Willi J.
Incidence of severe anorexia nervosa in Switzerland: 40 years
of development. Int J Eat Disord 2004; 36:118-9.
15. Godart NT, Flament MF, Lecrubier Y, Jeammet P. Anxiety
disorders in anorexia nervosa and bulimia nervosa:
co-morbidity and chronology of appearance. Eur Psychiatry
2000; 15: 38-45.
16. Root TL, Pinheiro AP, Thornton L, et al. Substance Use
Disorders in Women with Anorexia Nervosa. Int J Eat Disord
2010; 43:14-21.
17. Kahn C, Pike KM. In search of predictors of dropout from
inpatient treatment for anorexia nerv7osa. Int J Eat Disord
2001; 30: 237-44.
18. Strik Lievers L, Curt F, Wallier J, et al. Predictive factors of
length of inpatient treatment in anorexia nervosa. Eur Child
Adolesc Psychiatry 2009; 18: 75-84.
19. McKnight RF, Park RJ. Atypical antipsychotics and anorexia
nervosa: a review. Eur Eat Disord Rev; 18:10-21.
20. Camey T, Tait D, Richardson A, Touyz S. Why (and when)
clinicians compel treatment of anorexia nervosa patients. Eur
Eat Disord Rev 2008; 16:199-206.
21. Santonastaso P. Compulsory treatment in anorexia nervosa.
It J Psychopathology 2009: 205-9.
22. Skarderud F, Sommerfeldt B. [Self-harm and eating
disorders]. Tldsskr Nor Laegeforen 2009; 129: 877-81.
23. Keel PK, Dorer DJ, Eddy KT, Franko D, Charatan DL, Herzog
DB. Predictors of mortality in eating disorders. Arch Gen
Psychiatry 2003; 60:179-83.
752 LÆKNAblaðið 2010/96