Læknablaðið - 15.12.2010, Blaðsíða 36

U M R Æ Ð U R
FRUMHERJI
O G
í
F R É T T I R
BARNALÆKNINGUM
„Maður lærði að svara Aðstoðarlæknarnir höfðu komið beint úr námi
fyrir sig á dekkinu á og fengU fátt annað að gera en að lagfæra kviðslit
Cuðmundu°8 aðrar minni aðgerðir. Ég fann mig ekki alveg í
þessu og talaði við yfirlækninn Gustav Petterson
og sagðist ekki geta staðið í þessu. Ég væri búinn
að stunda skurðlækningar í fimm ár og væri
með viðurkennd sérfræðiréttindi. Hann sagði
bara einfaldlega: þú mátt gera hvað sem þú vilt.
Petterson var einn fremsti hjartaskurðlæknir í
heimi á þeim tíma og ég aðstoðaði hann við flestar
hjartaaðgerðir meðan ég var þarna."
Guðmundur rekur sögu barnaskurðlækninga
í stuttu máli og rifjar upp að flestar aðgerðir á
börnum hafi í upphafi verið bæklunaraðgerðir
af ýmsu tagi og barnaskurðdeildir hafi orðið
til við ýmsa spítala um aldamótin 1900. „Þama
voru menn aðallega að fást við útlimaaðgerðir
en lítið um að farið væri inn í kviðarhol eða
brjósthol. Barnaskurðlækningar eru frábrugðnar
almennum skurðlækningum á fullorðnu fólki
að ýmsu leyti; í fyrsta lagi er bamslíkaminn svo
miklu smærri en fyrst og fremst er um að ræða alls
kyns meðfædda sjúkdóma og kvilla sem einkenna
barnsaldurinn, sérstaklega nýbura, og margt af
því er meðfætt og getur - ef ekki er læknað eða
lagfært - leitt barnið til dauða. Um er að ræða
fjölmarga meðfædda galla í útlimum, höfði,
meltingarfærum, taugakerfi, lungum og hjarta,
einnig meðfædd lýti ýmiss konar. Ymsir aðrir
sjúkdómar sem ekki krefjast aðgerðar en tilheyra
þó handlæknisfræðinni fylgja nýburum. Það sem
skiptir þó ekki minna máli er meðferð hinna smáu
sjúklinga eftir aðgerð, sem er mjög sérstök og
frábrugðin meðferð fullorðinna sjúklinga."
Úrelt fyrirkomulag
Guðmundur kveðst hafa vanist því fyrirkomulagi
frá upphafi á barnasjúkrahúsinu í Gautaborg að
barnaskurðlæknarnir fylgdu sjúklingum sínum
eftir allt til útskriftar. „Börnin lágu áfram á
handlækningadeildinni eftir aðgerð og voru undir
eftirliti okkar skurðlæknanna. Ef við þurftum á
lyflæknum að halda voru þeir til staðar. Þá var
þama líka mjög góð gjörgæsludeild og henni
stjórnaði yfirlæknir svæfingartna hjá okkur. Þetta
var eiginlega fyrsta gjörgæsludeildin fyrir börn
sem stofnuð var í Svíþjóð. Þetta fyrirkomulag gaf
mjög góða raun og varð aldrei tilefni til neinna
árekstra. Þarna var ég í tvö ár og undi hag mínum
vel, en sumarið 1967 flutti ég heim til íslands ásamt
fyrri konu minni Erlu Jónsdóttur og sonum. Eftir
það kom ég ekki til Svíþjóðar nema til skemmri
dvalar, en ég leysti oft af í sumarleyfum mínum á
handlækningadeildum sjúkrahúsa í Svíþjóð."
Ekki var um fasta stöðu að ræða fyrir
Guðmund í upphafi, heldur var hann ráðinn í
afleysingastöðu, en fljótlega var hann ráðinn í
fasta stöðu sérfræðings á handlækningadeild
Landspítalans. „Þeirri stöðu gegndi ég til ársins
1975 er ég var skipaður yfirlæknir á bamadeild
Landspítalans. Ég var síðan í þeirri stöðu í 25 ár,
allt þar til ég hætti vegna aldurs árið 2000."
Það voru viðbrigði fyrir Guðmund að hefja
störf á Landspítalanum eftir sjö ár í Svíþjóð
og hann nefnir sérstaklega hversu aðskilin
barnadeildin var frá handlækningadeildinni.
„Fyrirkomulagið var þannig að eftir aðgerð á
handlækningadeildinni var barnið flutt yfir á
barnadeild og þá var meðferðin algerlega úr
mínum höndum. Þetta hafði þróast svona frá því
barnadeildin var stofnuð 1957 og var kannski
besta niðurstaðan miðað við aðstæður þá, en
þróunin í meðferð bama eftir aðgerð hafði orðið
hröð og þetta var í rauninni orðið mjög úrelt
fyrirkomulag. Ég hafði nú í byrjun góðar vonir um
að þessu mætti breyta en mætti mikilli andstöðu
yfirmanna bamadeildarinnar og satt að segja var
772 LÆKNAblaðið 2010/96