Læknablaðið - 15.01.2011, Blaðsíða 7

Engilbert
Sigurðsson
engilbs@landspitali. is
Höfundur er geölæknir,
dósent í geðlæknisfræði við
Háskóla íslands
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Læknablaðsins
<
Human nature and
the development of
scientific journals
Consultant Psychiatrist,
Associate Professor of
Psychiatry, University of
lceland
Editor-in-Chief of the
lcelandic Medical Journal
RITSTJÓRNARGREIN
Eðli manna og þróun
fræðitímarita
Saga síðustu ára kennir okkur að spádómsgáfa
heyrir til undantekninga. Mér er því hollast að
reyna ekki að spá fyrir um hvernig Læknablaðið
muni líta út á 100 ára afmæli útgáfu þess árið 2015.
Sagan sýnir einnig að afstaða manna til krefjandi
úrlausnarefna mótast meira af þeirri stöðu sem
þeir eru í en yfirlýstum viðhorfum eða viðmiðum.
Með öðrum orðum, við erum öll mannleg, lituð
af tilfinningum, háð fjármagni, valdi, áliti eða
atkvæðum. Menn sjá því oft styttra fram fyrir
tærnar á sér en þeir gera sér grein fyrir. Þetta á
líklega ekki síður við um lækna og rannsakendur
en bankamenn eða stjórnmálamenn. Fagleg um-
gjörð og traust ritrýni eru því forsenda útgáfu
fræðiblaðs í fámenni íslands. Ég hef átt þess kost
að sitja í ritstjóm blaðsins síðastliðin fimm ár
og séð það dafna og styrkjast fræðilega á þeim
tíma. I þessum leiðara mun ég lýsa í fáum orðum
mati mínu á stöðu blaðsins og stefnu minni sem
nýskipaður ritstjóri og ábyrgðarmaður blaðsins.
Skráning blaðsins á Medline árið 2005 og á ISI
Web of Science og Scopus árið 2009 gaf tóninn um
hvert stefna ber með fræðihluta blaðsins. Lækna-
blaðið varð loks fullgilt vísindarit og metið með
sama hætti til rannsóknarstiga og fjárveitinga í
reiknilíkani Háskóla íslands og sambærileg erlend
tímarit. Stefnan er að tryggja að þessi skráning
haldist. Samhliða þróun verkferla innan blaðsins
og útgáfu vísindarits sem íslenskir læknar geta
flett stoltir, þarf stöðugt að huga að tengslum
við lækna og aðra lesendur á öllum aldri og
kynningu blaðsins fyrir læknanemum. Nýlega
var farið að birta enska útgáfu valinna greina í
vefútgáfu blaðsins, en íslenskur texti birtist þá
á prenti. Dæmi um þetta er grein Björns Loga
Þórarinssonar og meðhöfunda í þessu tölublaði.
Slík birting er að mínu mati einkar góður kostur
fyrir lækna í framhaldsnámi erlendis. Ég vil einnig
nota tækifærið og þakka ræktarsemi eldri lækna
við blaðið, en hún birtist ekki síst í innsendum
greinum tengdum sögu læknisfræðinnar og reglu-
legum pistlum öldungadeildar.
Breytingar verða á skipan ritstjórnar um þessi
áramót. Annar tveggja nýrra félaga í ritstjórn er
Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir lyflæknir. Hún hefur
umsjón með kandídötum á Landspítala og sér um
greinafundi deildarlækna á spítalanum. Þórdís
Jóna er því í góðum tengslum við flesta kandídata
og marga deildarlækna, en mikilvægt er að styðja
þá og hvetja til skrifa í blaðið. Einnig tekur sæti í
ritstjórninni Gylfi Óskarsson barnalæknir. Skipan
hans endurspeglar þá staðreynd að hlutur barna-
og nýburalækninga reyndist meiri en hlutur
annarra sérgreina í nýlegu yfirliti um birtar
fræðigreinar sérgreina í Læknablaðinu á árunum
2004 til 2008.1
Um leið og ég býð Þórdísi Jónu og Gylfa
velkomin í ritstjórnina þakka ég Jóhannesi
Björnssyni, fráfarandi ritstjóra, vel unnin störf í
þágu blaðsins. Ber þar hæst ómetanlegt framlag
hans til skráningar blaðsins í helstu gagnagrunna.
A fundi ritstjórna norrænu læknablaðanna sem
haldinn var í Borgarfirði síðastliðið vor kom
sterk staða Læknablaðsins skýrt fram. Þrátt fyrir
að blaðið hafi aðeins á að skipa 2,5 stöðugildum,
hefur það náð árangri sem finnska læknablaðið
hefur til dæmis stefnt að um árabil en ekki náð:
skráningu á Medline og ISI Web of Science.
Munurinn í starfsliði er samt tífaldur eða meiri,
þar sem hin norrænu læknablöðin eru hvert með
25 til 40 stöðugildi. Sum hafa að auki sérstakan
vefritstjóra. Við læknar getum því verið stolt af
því hve mikið við fáum fyrir lítið með útgáfu
Læknablaðsins og þakklát starfsfólki og læknum
sem leggja hönd á plóg án endurgjalds með ritrýni
og skrifum í blaðið. Líkt og hér á landi vegur
prentútgáfan þyngst í tekjuöflun hinna norrænu
blaðanna. Frekari þróun vefútgáfu Læknablaðsins
er og verður áfram til skoðunar. Framþróun
hennar er háð auknum framlögum okkar sjálfra
eða öðrum auglýsingum en lyfjaauglýsingum, þar
sem óheimilt er að birta lyfjaauglýsingar í opnum
vefaðgangi.
Læknablaðið býður Thor Aspelund tölfræðing,
dósent við Háskóla íslands, velkominn sem ný-
skipaðan tölfræðiráðgjafa blaðsins. Með aukinni
sérhæfingu og þróun tölfræðiprófa er afar mikil-
vægt að geta leitað slíkrar ráðgjafar í völdum
tilvikum. Annar og enn merkari áfangi í sögulegu
samhengi kann þó að vera að konur eru nú í fyrsta
sinn jafnmargar og karlar í ritstjórn blaðsins. Það
er eðlileg þróun í ljósi þess að fleiri konur en karlar
stunda nám við læknadeild. Að endingu óska ég
lesendum nær og fjær farsæls komandi árs og hvet
alla lækna til að sækja símenntun og hitta kollega
á Læknadögum 2011. Maður er manns gaman.
1. Guðbjartsson T, Sigurðsson E. Hverjir skrifa í Læknablaðið?
Yfirlit yfir fræðigreinar síðustu fimm ár. Læknablaðið 2009;
95: 683-6.
LÆKNAblaðið 2011/97 7