Læknablaðið - 15.01.2011, Blaðsíða 15

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
(86/324) að barn sitt hefði fæðuofnæmi10 og
rannsókn frá Isle of Wight í Englandi á börnum
á fyrsta ári sýndi að 7,2% (65/900) foreldra taldi
barn sitt hafa fæðuofnæmi.11 Lægra hlutfall í
okkar rannsókn gæti verið vegna þess að við
komu til rannsóknarlæknis voru einkenni flokkuð
samkvæmt lýsingu frá móður sem hugsanlegt
fæðuofnæmi, exem, einkenni frá meltingarvegi,
einkenni frá öndunarvegi eða ofsakláði. Fæðu-
ofnæmi gat legið að baki einkennum frá húð,
meltingar- og öndunarvegi en var ekki flokkað
sem slíkt nema sterkur grunur væri um að
einkenni versnuðu við að borða viðkomandi fæðu.
Rannsóknin sýnir að 7,90% barna á fyrsta
ári eru með exem samkvæmt sjúkrasögu og
líkamsskoðun. Spumingar sem fjalla um astma
og astmaeinkenni benda til að algengi astma
sé 8,80%. Flest barnanna höfðu haft hvæsandi
öndun eða píphljóð í brjósti (88,98%) og verið á
bæði berkjuvíkkandi lyfi og innöndunarsterum
(84,74%). Okkur gæti hafa yfirsést átta börn með
þessari aðferð þar sem mæður sögðu bam sitt hafa
verið með einkenni astma, fengið berkjuvíkkandi
lyf og innöndunarstera en neituðu astmagreiningu
samkvæmt lækni. Ekki eru til eldri tölur um
algengi astma og exems á fyrsta ári hjá íslenskum
börnum en tölur eru til fyrir 18-23 mánaða börn.12
Sú rannsókn sýndi 31% (56/179) algengi exems
og 19% algengi astma (34/179). Rannsókn okkar
sýnir lægra algengi en algengi ofnæmissjúkdóma
er að aukast fyrstu ár ævinnar og gæti það skýrt
þennan mun.13
Tvö börn með staðfest fæðuofnæmi, fyrir mjólk
sem olli niðurgangi og fyrir eggjum sem gerðu
exem verra, voru ekki næm samkvæmt húðprófi
eða IgE í sermi. Ástæðan fyrir því gæti verið óþol
eða annars konar ofnæmissvar, til dæmis af týpu
IV.
Næming barna fyrir fæðu var 3,27% (44/1341).
Rannsókn okkar er framskyggn tilfellaviðmiðuð
ferilrannsókn sem þýðir að börn sem ekki
fengu einkenni fæðuofnæmis eða voru valin í
viðmiðunarhóp voru ekki skimuð með ofnæmis-
húðprófum eða sértæku IgE. f slíkri rannsókn er
næming bama og jafnvel fæðuofnæmi hugsanlega
vanmetið þar sem ekki hafa öll böm fengið þá
fæðu sem þau eru næm fyrir. Ekkert viðmið-
unarbarn var með jákvætt IgE innan við 12 mánaða
aldur sem styrkir niðurstöður okkar. Engar fyrri
rannsóknir hafa skoðað næmi á fyrsta aldursári
íslenskra bama en rannsókn frá Isle of Wight11 frá
árinu 2006 sýndi að næming barna á fyrsta ári fyrir
helstu mótefnavökum í fæðu var 2,2% (17/763),
sem er nokkru lægra en okkar niðurstöður. Þessi
rannsókn notaðist við sambærileg greiningarpróf
og okkar rannsókn. í þeirri rannsókn var algengi
Tafla IV. Marktæk fylgni milli áhættuþátta og staðfestra ofnæmissjúkdóma.
Áhættuþáttur Næming Jákvætt IgE í sermi Jákvætt húðpróf Astmi Exem Ofnæmis- kvef
Móðir fékk meðgöngueitrun p=0,002; OR=3,42
Barn fékk lýsi daglega eða oft í viku p=0,005; OR=0,42 p=0,010; OR=0,46 p=0,025; OR=0,39 P=0,002; OR=2,12
Móðir reykti á meðgöngu p=0,021; OR=0,22
Báðir foreldar eiga sér sögu um ofnæmi p<0,001; OR=2,12 p=0,004; OR=1,90
Móðir á sér sögu um ofnæmi p=0,001; OR=1,99
Faðir á sér sögu um ofnæmi p=0,024; OR=1,58
Taflan sýnir áhættuþætti þar sem fylgni fannst við ofnæmissjúkdóma hjá barni. Fylltir reitir merkja að þar
voru ómarktækar niðurstöður. Ekki fannst fylgni milli þessara áhættuþátta og ofnæmissjúkdóma hjá barni ef
foreldrar höfðu ekki ofnæmissjúkdóma.
staðfests fæðuofnæmis 1,5% (15/969) og er það
einnig lægra en okkar rannsókn gaf (1,86%).
Rannsókn á 18 mánaða gömlum íslenskum
börnum notaði svipaðar aðferðir við ofnæmis-
greiningu og notaðar voru í rannsókn okkar10
en mældi ekki sértækt IgE í blóði. Sú rannsókn
sýndi að 2% barna voru með staðfest fæðuofnæmi
(7/324). Er það mjög sambærilegt við okkar
niðurstöður og munurinn gæti skýrst af aldursmun
barnanna.
Ef við berum okkar niðurstöður um næmingu
saman við rannsókn frá árinu 1992, þá sýndi sú
rannsókn að 39% 18-23 mánaða íslenskra barna
voru næm fyrir einhverjum ofnæmisvaka.14 Þetta
er allnokkru hærra gildi en rannsókn okkar sýnir
en benda má á þrennt í því sambandi. I fyrsta lagi
voru ekki mældir sömu mótefnavakar þar sem
í fyrri rannsókninni var mælt sértækt IgE fyrir
mjólk, eggjum, fiski, ketti, ryki og grasi. í öðru
lagi miðar sú rannsókn jákvæðar mælingar á IgE
í sermi við >0,23 kUA/1 en okkar rannsókn miðar
við IgE magn >0,35 kUA/1. í þriðja lagi er okkar
úrtak yngri börn. Ef skoðaður er fjöldi barna með
jákvætt ofnæmispróf fyrir hverja fæðutegund, eftir
Mynd 2. Einkenni
barna sem voru með
staðfest fæðuofmemi.
Myndin sýnir
einkenni sem
foreldrar barna með
staðfest fæðuofnæmi
greindu frá þegar
þau komu í skoðun til
rannsóknarlæknis.
Exem Ofsakláói Meltingaivegs-
elnkenni
LÆKNAblaðið 2011/97 15