Læknablaðið - 15.01.2011, Blaðsíða 46

U M R Æ Ð U R
L Æ K N A B R
O G
É F
F R É T T I R
Faldi forvarnafjársjóðurinn
Eyjólfur
Guðmundsson
Heimilislæknir
eyjolfur. gudmundsson@
gmail.com
íslendingar vilja gjaman nýta sem allra best þær
auðlindir sem landið hefur upp á að bjóða, jafnt
fiskistofna sem orkuauðlindir. Þegar illa árar í
samfélaginu er farið á stúfana í leit að földum
fjársjóðum um leið og niðurskurðarhnífnum er
brugðið á loft. Heilbrigðiskerfið hefur verið tálgað
inn að beini, en þar er þó falinn forvarnafjársjóður
ef grannt er skoðað. Heilbrigðisráðherrum hefur
verið bent á hvar fjársjóðinn er að finna en þeir
hafa ekki áttað sig á verðmætunum, að minnsta
kosti ekki aðhafst.
Samvinna heilbrigðisstarfsfólks sem byggir
á gagnkvæmri virðingu og trausti er undir-
staða skilvirks heilbrigðiskerfis. Við höfum ekki
efni á aðskilnaði áfengismeðferðar SÁÁ og
heilsugæslunnar ef skapast á heildarsýn í for-
vörnum og stuðningi við áfengissjúklinga og
fjölskyldur þeirra. Hérlendis fara um og yfir
2000 sjúklingar í meðferð hjá SÁÁ árlega, en
þær mikilvægu heilbrigðisupplýsingar sem við
það skapast gagnast aðeins meðferðarstarfsfólki
SÁÁ en ekki heilsugæslunni vítt og breitt um
landið. Þrátt fyrir tilraunir heilsugæslunnar á
undanfömum ámm til að efna til samvinnu við
SÁÁ ríkir ennþá sambandsleysi. Heimilislæknar
sinna því áfengis- og vímuefnasjúklingum SÁÁ
án ljósgjafa læknabréfa eins og lögboðið er
(Heilbrigðisreglugerð gr. 6 nr. 227/191 um sjúkra-
skrár og skýrslugerð, það er að segja um skil á
læknabréfum). Áfengismeðferð SÁA á ekki að
starfa og þróast einangruð frá heilsugæslunni því
það er skylda samtakanna að miðla þekkingu og
efla þannig eðlilega framþróun og betri skilning á
vímuefnasjúkdómum innan heilbrigðiskerfisins.
Ótækt er að heimilislæknar séu skildir eftir
í lausu lofti þegar kemur að þessum út-
breidda sjúkdómi og án þess stuðnings sem
ætti að vera eðlilegt og auðvelt að koma á
fót til að bæta starfsaðstöðu þeirra. Gefa þarf
heimilislæknum hlutdeild í þeirri framvindu og
atburðarás sem áfengismeðferð SÁÁ er, þannig
að þekking um fíknsjúkdóma eigi greiðari leið
inn í heilsugæsluna. Læknabréf sjúklinga sem
farið hafa í áfengismeðferð eru jafn nauðsynleg og
önnur læknabréf og ætti ekki að vera undanþegið
skyldum sjúkrahúsa að sjá um útgáfu þeirra - og
raunar óverjandi að sinna ekki þeirri skyldu. Rétt
er að það komi fram að vímuefnadeild Landspítala
(33A) sendir læknabréf til heimilislækna um alla
sína sjúklinga sem hafa heimilislækni.
Eitt af meginverkefnum heilbrigðiskerfisins
er að tryggja sjúklingum með langvinna sjúk-
dóma samfellu í þjónustu. Hér er um að ræða
sameiginlegt hagsmunamál SÁÁ, heilsugæsl-
unnar, sjúklinga og samfélagsins alls. Þeir sem
standa að endurhæfingarmeðferð á Reykjalundi
og í Hveragerði upplýsa heimilislækna um
meðferðarferli sjúklinga og það á ekki síður við
um endurhæfingu vegna vímuefnasjúkdóma.
Læknabréf eru mikilvæg samskiptaleið lækna og
hafa margþættan tilgang sem er fyrst og fremst
faglegur en er einnig mikilvægur hluti af eftirliti
og gæðamati heilbrigðisstofnana. SÁÁ á að
sjálfsögðu að fagna því gæðaeftirliti sem felst í
læknabréfum.
Áfengissýki er fjölskyldusjúkdómur þar sem
mæðir verulega á heimilislæknum að átta
sig á orsakasamhenginu. Ekki verður nógsam-
lega undirstrikað hversu mikilvægt það er að
nálgunin í heilsugæslunni sé markviss, og það
á ekki bara við um fíkilinn sjálfan heldur líka
meðvirka fjölskyldumeðlimi. Meðvirkni er illa
skilgreindur sjúkdómur og greiningin finnst ekki
í sjúkdómaskrám heilsugæslunnar, en engu að
síður er hún gríðarlegt heilbrigðisvandamál sem
kallar á mikla athygli og skilning.
Kostir eðlilegrar og lögboðinnar samvinnu
heilsugæslunnar og SÁÁ eru margvíslegir og má
nefna nokkur mikilvæg atriði. Heilsugæslan fær
betri innsýn í meðferðarferlið þannig að þekking
heimilislækna og annarra heilbrigðisstétta á fíkn-
sjúkdómum eykst sem stuðlar að markvissari
stuðningi við vímuefnasjúklinga og aðstandendur
þeirra. Samspil áfengis og vímuefnasjúkdóma
og algengra líkamlegra og geðrænna sjúkdóma
yrði ljósara, sem sparaði veruleg útgjöld í heil-
brigðisþjónustu. Tvímælalaust drægi einnig úr
ávísunum á lyfseðilsskyld ávanalyf. Kennsla
myndi batna stórum í fíknsjúkdómum í heil-
brigðisgreinum almennt sem hefði meðal annars
örugglega áhrif til að auka áhuga unglækna á
sémámi í fíknsjúkdómum. Skipulag þjónustu við
vímuefnasjúklinga á Islandi yrði þá með þeim
hætti að eftir yrði tekið um víða veröld.
Eflaust finnst mörgum við lestur þessa pistils
að ég sé að bera í bakkafullan lækinn þar sem
ég hef margoft bent á mikilvægi samvinnu
heilsugæslunnar og SÁÁ á undanförnum árum,
en meðan engar úrbætur verða eiga lesendur
Læknablaðsins von á reglulegum greinaskrifum
mínum um þetta efni.
46 LÆKNAblaðið 2011/97