Læknablaðið - 15.01.2011, Blaðsíða 48

UMRÆÐUR O G
HEIMILISLÆKN
F R É T T I
A N Á M
R
Sérgrein í vanda
Sigurbjörn
Sveinsson
Heilsugæslulæknir og fyrrum
formaður Ll
sigurbjorn.sveinsson@
mjodd.hg.is
Fyrir nokkrum mánuðum var því slegið upp í fjöl-
miðlum að langtum fleiri umsóknir hefðu borist
um námsstöður í heimilislækningum en hægt
yrði að verða við. Minnir mig að umsóknirnar
hafi verið um 19 en stöðurnar taldar á fingrum
annarrar handar. Þrír karlmenn reyndust vera
í þessum hópi. Umsjónarkennari námsins gaf
fréttamönnum þær skýringar að vaxandi áhugi á
heimilislækningum réði fjölda umsóknanna.
Ég tel að fleiri skýringar séu á þessu umsókna-
munstri en fram komu. Hér er á ferðinni samspil
margra þátta þjóðfélagsþróunar og möguleika til
framhaldsnáms í heimilislækningum.
Eins og flestum er kunnugt má læra til heimilis-
læknis hér heima og ljúka námi sem viðurkennt er
til sérfræðiviðurkenningar. Þetta er sérstakt fyrir
heimilislækningarnar, fátítt í öðrum sérgreinum
og engin sérgrein, sem hefur viðlíka skipulag til
framhaldsmenntunar. Langflestir aðrir læknar
ljúka námi sínu erlendis eins og tíðkast hefur lengi
meðal íslenskra lækna. Hefur það orðið íslenskri
læknisfræði til ómælds styrks. Hygg ég að það sé
óumdeilt í hópi lækna.
í þau 40 ár sem við höfum búið við ítar-
leg stjórnvaldsfyrirmæli í reglugerðum um undir-
búning sérfræðilæknisefna, hefur áhersla verið
lögð á jafnræði sérgreina og að svipaðar kröfur séu
gerðar til menntxmar og námstíma, hvaða sérgrein
sem í hlut á. Ég tel að þessi aðferð hafi meðal
annars orðið til þess að í sérgreinunum er að finna
góðan þverskurð af því fólki sem í öndverðu kaus
að gera lækningar að ævistarfi sínu. Kynbundin,
félagsleg og fjárhagsleg staða ungra lækna hafa
verið víkjandi þættir um val á sérgrein, einkum
vegna þess að fyrirkomulagið við framhaldsnámið
hefur í iitlum mæli gefið kost á því.
Læknafélag fslands hefur allt frá því að Viðar
Hjartarson og félagar lögðu fram greinargerð
um framhaldsmenntun á íslandi á aðalfundi LÍ
á ísafirði 1984, lagt áherslu á framhaldsmenntun
hér heima bæði í þágu námslæknanna sjálfra,
heilbrigðisþjónustunnar og læknasamfélagsins.
Jafnframt hefir LÍ lagt áherslu á að læknar lykju
sémámi sínu við erlenda háskóla, sjúkrahús og
heilsugæslur.
Með þeirri áherslu sem nú er lögð á fulln-
ustu sérnáms í heimilislækningum hér á landi
tel ég að vikið hafi verið frá þessari stefnu til
skaða fyrir heimilislækningarnar. Hægt er að
velja sérnám í heimilislækningum á öðrum for-
sendum en í flestum öðrum greinum. Með því
mun veljast í fagið læknahópur, sem sker sig
úr öðrum sérfræðingum, en það er staða, sem
heimilislækningarnar þurfa síst á að halda á okkar
tímum.
Verði námið hér á landi stytt í það, sem því
var í upphafi ætlað og lokið erlendis, getur sam-
félagið eignast að minnsta kosti helmingi fleiri
sérfræðinga í heimilislækningum fyrir sömu fjár-
hæð.
Það væri skynsamlegt að fá Félagsvísinda-
stofnun HÍ til að leggja mat á þessa stöðu fyrir
heimilislækningarnar og spá fyrir um afleiðing-
amar þegar fram í sækir.
En ef til vill er enginn áhugi á að þeim spum-
ingum verði svarað. Það er alkunna að áhugi
ungra lækna á námi í heimilislækningum hefur
verið daufur til margra ára og að endurnýjun í
stéttinni mun alls ekki mæta þörfum þjóðfélagsins
eins og nú er að koma á daginn. Fyrir nokkrum
árum ákvað stjórn LÍ að leggja fé til rannsóknar
á þessum vanda með því að kanna viðhorf
fjögurra árganga læknanema og ungra lækna
til heimilislækninga með vísindalegri aðferð.
Félagsvísindastofnun hafði tekið að sér þetta
verk og var mér falið sem formanni LI að leita
samstöðu um það við heilbrigðisráðuneytið,
læknadeild og landlæknisembættið. A fundi í
ráðuneytinu með ráðherranum, Jóni Kristjánssyni,
Sigurði Guðmundssyni landlækni og fulltrúa
læknadeildar var það fastmælum bundið að þessir
aðilar stæðu að rannsókninni og kostuðu hana.
Daginn eftir hringdi starfsmaður ráðuneytisins
til mín og tjáði mér að ráðherrann vildi kosta
rannsóknina að fullu og að hún yrði á forræði
ráðuneytisins. Ég þáði þetta boð í barnaskap
mínum því fyrsta hugsunin var sú að hér myndi
LÍ spara, enda ekki loðið um lófana þá frekar en
nú.
Það er skemmst frá því að segja að ekkert
varð úr þessu verkefni, nákvæmlega ekkert.
Ég hef engar efasemdir um góðan vilja Jóns
Kristjánssonar en ég er ekki í nokkrum vafa um
að starfsmenn ráðuneytisins stöðvuðu málið,
hugsanlega vegna þrýstings úr læknadeild.
Það hefði verið fengur í niðurstöðum þessarar
rannsóknar nú þegar margt er fullyrt um heimilis-
læknaskortinn, sem á sér ef til vill misjafna stoð.
48 LÆKNAblaðið 2011/97