Læknablaðið - 15.01.2011, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Tafla III. Hugsanlegir áhættuþættir.
Hugsanlegur áhættuþáttur Samtals fjöldi Börn með fæðuofnæmi samkvæmt þoiprófi
N % (N/1341) n % (n/25)
Fæðing barns með valkeisara eða bráðakeisara 170 12,68% 5 20%
Barn: sýklalyf á fyrstu vikunni 85 6,33% 2 8%
Barn: súrefni meðan á sjúkrahúsdvöl stóð 129 9,62% 3 12%
Móðir: sýklalyf í fæðingunni 135 10,07% 4 16%
Móðir: sýklalyf eftir fæðinguna 80 5,97% 1 4%
Móðir: sýklalyf á meðgöngu 312 23,27% 5 20%
Barn: ábót í sjúkrahúsdvöl 413 30,80% 8 32%
Móðir: á sér sögu um ofnæmi* 656 48,91 % 12 48%
Faðir: á sér sögu um ofnæmi* 521 38,85% 14 56%
Foreldrar eiga sér sögu um ofnæmi* 255 19,02% 7 28%
Móðir: meðgöngueitrun 75 5,59% 1 4%
Móðir: háþrýstingur á meðgöngu 141 10,52% 3 12%
Móðir: meðgöngusykursýki 34 2,54% 1 4%
Móðir: þvagfærasýking á meðgöngu 138 10,29% 0 0%
Móðir: kvef/hiti á meðgöngu 420 31,32% 0 0%
Báðir foreldrar með háskólagráðu 424 31,62% 11 44%
Móðir reykti á meðgöngu 103 7,68% 0 0%
Móðir: óbeinar reykingar á meðgöngu 84 6,26% 1 4%
Barn: óbeinar reykingar 437 32,59% 8 32%
Gæludýr á heimilinu 376 28,04% 9 36%
Móðir: lýsi að staðaldri á meðgöngu 495 37,14% 8 32%
Móðir: lýsi að staðaldri þegar hún var með barn á brjósti 401 29,90% 7 28%
Barn: lýsi daglega eða oft í viku 937 69,87% 14 56%
Taflan sýnir fjölda og hlutfall barna meö hvern þátt sem athugað var hvort heföi í för meö sér aukna áhættu
á fæðuofnæmi og einnig hversu mörg börn meö staðfest fæöuofnæmi höföu tiltekinn áhættuþátt.
‘Ofnæmi: Viðkomandi eiga sér sögu um frjókorna-, ryk-, dýra- og fæðuofnæmi eða astma.
1. Af þeim börnum sem greind voru með astma
höfðu 88,98% (104/118) haft hvæsandi öndun
eða píphljóð í brjósti og 84,74% (100/118) fengið
berkjuvíkkandi lyf og stera í innöndun.
Heildarhlutfall barna með ofnæmissjúkdómana
astma, exem, ofnæmiskvef eða staðfest fæðu-
ofnæmi á fyrsta ári er 15,96% (214/1341).
Rannsakaðir voru áhættuþættir sem gætu haft
áhrif á tilkomu ofnæmissjúkdóma hjá barni, sjá
töflu III. Tafla IV sýnir þá áhættuþætti þar sem
hugsanleg fylgni fannst.
Meðgöngueitrun hjá móður jók tilhneigingu
barns til að mynda næmi fyrir fæðu (p=0,002;
OR=3,42 (95% CI 1,47-7,95)) en sú fylgni hvarf ef
móðir hafði aldrei verið með ofnæmi.
Lýsisneysla barns, daglega eða oft í viku,
minnkaði líkur á að það yrði næmt fyrir fæðu
(p=0,005; OR=0,42 (95% CI 0,22-0,79)), fengi
jákvætt ofnæmishúðpróf (p=0,025; OR=0,39 (95%
CI 0,16-0,92)) og jákvætt IgE í sermi (p=0,010;
OR=0,46 (95% CI 0,25-0,84)) en jók tilhneigingu til
astma (p=0,002; OR=2,12 (95% CI 1,29-3,43)). Þessi
fylgni hvarf ef foreldrar barns höfðu aldrei verið
með ofnæmi.
Reykingar á meðgöngu minnkuðu líkur á því
að barn fengi exem (p=0,021; OR=0,22 (95% CI
0,05-0,90)) og átti það líka við ef móðir hafði aldrei
fengið ofnæmi (p=0,047; OR=0). Hins vegar var
ekki fylgni milli þessara þátta ef foreldrar áttu sér
sögu um ofnæmi.
Mæður sem höfðu fengið ofnæmi voru 48,9%
og feður 38,9%. Þar af höfðu 6,3% foreldra ofnæmi
fyrir hundum, 9,6% fyrir köttum og 7% fyrir
ryki. Sterkasti áhættuþátturinn fyrir astma var ef
foreldrar höfðu fengið ofnæmi (p<0,001; OR=2,12
(95% CI 1,40-3,21)) og exem (p=0,004; OR=1,90
(95% CI 1,22-2,97)). Ef eingöngu móðir átti sér
sögu um ofnæmi var bam hennar líklegra til að
fá astma (p=0,001; OR=l,99 (95% CI 1,34-2,95)) en
það hafði ekki áhrif á exem. Ef aðeins faðir hafði
fengið ofnæmi var bam hans líklegra til að fá
exem (p=0,024; OR=l,58 (95% CI 1,06-2,36)) en það
hafði ekki áhrif á astma.
Umræður
Niðurstöðurnar varpa ljósi á algengi fæðuof-
næmis, astma og exems á fyrsta ári og sýna
algengustu fæðutegundir sem valda ofnæmi hjá
þessum aldurshópi. Þær undirstrika nauðsyn þess
að greina fæðuofnæmi rétt til að hlífa barni við
sjúkdómsvaldandi fæðu, en einnig að nauðsynlegt
er að sanna fæðuofnæmið til að ofgreina ekki.
Af þeim 1345 börnum sem upphaflega hófu
þátttöku, luku 1314 við 12 mánaða eftirfylgni og er
úrtaksrýrnun því lítil á þessu tímabili.
Þátttakendur í rannsókninni eru um 13,4% af
þeim börnum sem fæddust á sömu svæðum og
á sama tímabili.8 í öllum svona rannsóknum er
hætta á valskekkju, en hátt hlutfall foreldra sem
eiga sér sögu um ofnæmi (mæður 48,9% og feður
38,8%) gæti bent til þess. Engar birtar tölur eru
til um ofnæmi fullorðinna íslendinga, athugað
með spurningalistum. Til að athuga valskekkju
bárum við sögu um staðfest ofnæmi hjá foreldrum
saman við rannsókn Davíðs Gíslasonar frá 1995
á 20-44 ára gömlum íslendingum.9 Rannsóknin
sýndi jákvætt húðpróf fyrir hundum hjá 6,3%,
köttum hjá 7,6% og rykmaurum hjá 6,1%, sem
er sambærilegt við okkar rannsókn sem skoðaði
sögu um staðfest ofnæmi.9
í rannsókn okkar töldu 5,52% mæðra barn sitt
vera með fæðuofnæmi. í íslenskri rannsókn á
18 mánaða gömlum börnum töldu 27% foreldra
14 LÆKNAblaðið 2011/97