Læknablaðið - 15.09.2011, Blaðsíða 9

RITSTJÓRNARGREIN
Vegferð Læknablaðsins og
ógnir við velferð sjúklinga
Engilbert
Sigurðsson
Höfundur er
geðlæknir á
Landspítala og
ábyrgðarmaður
Læknablaðsins -
engilbs@landspitali.is
Aldarafmælis Háskóla íslands hefur verið
minnst með margvíslegum hætti. Lækim-
blaðið hefur vottað skólanum virðingu sína
í leiðurum og greinum og hyggst í næstu
blöðum fjalla sérstaklega um doktorsvarnir
við læknadeild á afmælisárinu. Blaðið er
sjálft á 97. árgangi en er í stöðugri þróun.
Nú eru rúmlega 20 árgangar (1990-2011)
komnir inn á Medline auk þess sem blaðið
er á gagnagrunnunum Web of Science og
Scopus. Stöku læknar hafa óskað eftir því í
vetur að birtar verði leiðbeiningar um ritun
vísindagreina í blaðinu. Því er við hæfi að
birta í þessu tölublaði stutta yfirlitsgrein um
ritun fræðigreina, þar sem Einar Stefánsson
prófessor, heiðursvísindamaður ársins á
Landspítala, miðlar ásamt meðhöfundum
af reynslu sinni á því sviði. Ritstjórn
Læknablaðsins hefur jafnframt endurskoðað
leiðbeiningar blaðsins um ritun fræðigreina.
Leiðbeiningarnar standa á gömlum merg
og grundvallast á reglum sem ritstjórnir
ritrýndra vísindarita hafa komið sér
saman um og kenndar eru við Vancouver
(icmje.org). Þetta er þriðja endurskoðun á
sex árum. I þetta sinn má þó segja að
endurritun eigi frekar við en endurskoðun.
Drög að nýjum leiðbeiningum eru komin
á heimasíðu blaðsins. Ritstjórn hvetur
höfunda fræðigreina til að lesa yfir drögin
og senda tillögur og athugasemdir um það
sem þeim finnst óljóst eða mega betur fara
til ritstjórnarfulltrúa blaðsins. Nýju leið-
beiningarnar verða birtar í desemberhefti
blaðsins og taka gildi 1. janúar 2012. Þar
verður skerpt á ýmsu, lengdartakmarkanir
endurskoðaðar og ráð til höfunda löguð
betur að þróun blaðsins síðustu misserin.
Lesendur blaðsins hafa sjálfsagt almennt
tekið eftir breytingum á hönnun og umbroti
blaðsins frá og með maítölublaði á þessu
ári. Breytingarnar miða að því að auðvelda
lestur blaðsins en um leið er rými betur
nýtt á síðum þess og aðhalds gætt með því
móti. Einnig er óhjákvæmilegt og eðlilegt
að útlit og framsetning efnis sé í stöðugri
þróun hjá Læknablaðinu ekki síður en öðrum
fræðiritum. Auglýsingum hefur fækkað í
blaðinu í kjölfar kreppunnar og því er
mikilvægt að lækka prentreikninga og
sendingarkostnað til að bregðast við lægri
auglýsingatekjum. Þó er rétt að ítreka að
útgáfa Læknablaðsins á prenti og rafrænt
er mun ódýrari kostur en rafræn útgáfa
eingöngu þar sem lyfjaauglýsingar eru ekki
heimilar á opnum netsíðum. Ritstjórn mun
ekki selja aðgang að netútgáfu blaðsins,
enda eru áhrif þess mun meiri þegar
aðgangur er ólæstur og öllum opinn.
Reglulega er vitnað til umfjöllunar í Lækna-
blaðinu í fjölmiðlum og í kjölfarið getur
hver sem er farið inn á heimasíðu blaðsins
og kynnt sér efnið nánar.
Bryndís Benediktsdóttir heilsugæslu-
læknir kvaddi ritstjóm Læknablaðsins í maí
eftir að hafa setið þar frá 1. desember 2005,
lengur en nokkur annar að ritstjóra undan-
skildum. Hannes Hrafnkelsson heilsugæslu-
læknir tók sæti Bryndísar. Henni eru þökkuð
vel unnin störf í þágu blaðsins um leið
og Hannes er boðinn velkominn til starfa.
Læknablaðið hefur í gegnum árin birt
talsvert af aðsendu efni um heilbrigðismál
og tekið reglulega viðtöl við lækna, stjórn-
endur og ráðherra um heilbrigðismál.
Kreppan hefur óneitanlega sett mark sitt
á íslenska fjölmiðla síðustu þrjú ár og
minnkað getu þeirra til vandaðrar um-
fjöllunar um heilbrigðisþjónustu. Því tel
ég eðlilegt að Læknablaðið fjalli í meira
mæli en verið hefur um málefni sem eru
ofarlega á baugi og varða þróun hennar.
Gott dæmi er fækkun íslenskra lækna
sem starfa hér á landi og aukinn fjöldi
vinnuferða íslenskra sérfræðilækna til
Norðurlanda. Hvort tveggja hefur þegar
haft umtalsverð áhrif á þjónustugetu í
heilsugæslunni og ógnað langtímaþjónustu
í einstökum sérgreinum á Landspítala. Því
miður er þessi vandi vaxandi og vart of-
mælt að hann sé líklega mesta ógnin sem
heilbrigðisþjónustan stendur frammi fyrir
um þessar mundir. Afneitun leysir ekki
þennan vanda fremur en annan vanda.
Hér er um afar brýnt verkefni að ræða
sem stjórnvöld verða að bregðast við nú
þegar. Ríkisstjórnin hefur brugðist fljótt
við óáran og ógnum á síðustu árum eins
og eidgosum, flóðum og jarðskjálftum.
Nú verður velferðarráðherra að horfa af
raunsæi á verkefnið og vinna hratt og
vel að lausnum með læknum. Það á ekki
að fara ofan í skotgrafirnar og halda því
fram að þetta sé bara kjarabarátta tengd
lausum samningum. Raunar þarf ekki að
leita langt yfir skammt í leit að lausnum.
Einfaldast er að horfa til þess hvernig
Norðmenn laða til sín lækna með styrkjum
þegar þeir flytjast milli landa og leggja
áherslu á lífsgæði fjölskyldna þeirra. Það
er mun vænlegra en að horfa þröngt á
krónur í umslagi og treysta á að vinir og
fjölskylda haldi almennum læknum hér og
laði sérfræðilækna sem starfa erlendis aftur
til íslands.
The Journal's progress and
threats to the welfare of patients
Consultant Psychiatrist,
Associate Professor of Psychiatry,
University of lceland
Editor-in-Chief of the lcelandic Medical Journal
LÆKNAblaðið 2011/97 461