Læknablaðið - 15.09.2011, Blaðsíða 31

Y F I R L I T
Leiðbeiningar um ritun fræðigreina
Anna Bryndís Einarsdóttir’ læknir, Rúnar Helgi Vignisson2bókmenntafræðingur, Einar Stefánsson' 2 læknir
JLandspítala, 2Háskóla
islands
Ritun fræðigreina krefst æfingar og þrautseigju. Áhugi
og þekking á viðfangsefninu og aðferðafræði vísinda
auðvelda ferlið. Gildi vísindalegrar fræðigreinar ræðst
þó fyrst og fremst af innihaldi hennar, niðurstöðunum
og hvernig þær eru túlkaðar. Um leið skiptir upp-
bygging og framsetning miklu máli til þess að
efniviðurinn komist vel til skila. Það er ekki til nein
fullkomin uppskrift að vísindagrein en benda má á
ýmis atriði sem geta hjálpað við greinaskrif. Við vonum
að ábendingar okkar nýtist höfundum, ekki síst yngri
höfundum sem eru að stíga sín fyrstu skref í ritun
vísindagreina.1 Heimasíða International Committee
of Medical Editors (www.icmje.org) veitir nákvæmar
leiðbeiningar um ritun vísindagreina og er í stöðugri
endurskoðun. Höfundar vísindalegs efnis ættu að nýta
sér þessa heimasíðu.2
I álitamálum er þó betra að hafa fleiri nöfn en færri
á höfundalista.
Síðasti höfundur er gjarnan leiðtogi rannsókna-
hópsins. Hann á að vera virkur í hugmyndavinnu,
undirbúningi og fjármögnun rannsóknarinnar og er oft
yfirmaður á rannsóknarstofunni eða í vísindahópnum.
Sums staðar tíðkast enn sú úrelta hefð að yfirmaður
deildar eða stofnunar sé síðasti höfundur án tillits
til beins vísindalegs framlags hans/hennar til grein-
arinnar. Þeir sem hafa ekki lagt sitt af mörkum til
rannsóknarinnar eiga ekki að vera meðhöfundar. í
sumum tilvikum getur það jafnvel verið vandræðalegt
að yfirmenn deildar eða stofnunar séu meðhöfundar
greinar sem er alls ekki á þeirra sérsviði.
Lykilorð
Fyrirspurnir: Einar
Stefánsson,
augndeild Landspítala,
101 Reykjavík
einarste@landspitali.is
Titill
Titill getur ráðið því hvort greinin verði lesin. Góður
titill á helst að lýsa vel innihaldi greinar. Til dæmis
er titill á borð við „Reglubundin líkamsrækt lækkar
blóðþrýsting hjá miðaldra körlum" meira lýsandi en
„Blóðþrýstingur og líkamsrækt" eða „Lækkar líkams-
rækt blóðþrýsting?", að því gefnu að niðurstöður stað-
festi fullyrðinguna. Þá er titillinn „Afdrif sjúklinga með
brátt síðuheilkenni á bráðamóttöku" skýrari en „Brátt
síðuheilkenni á Landspítala". Tímarit og ritstjórar hafa
mismunandi skoðun á titlum. Við ráðleggjum ykkur
því að skoða nokkrar greinar í því tímariti sem þið
óskið eftir birtingu í áður en þið sendið greinina inn.
Val á lykilorðum greinar er afar mikilvægt. Lykilorð
á ensku eru notuð af ieitarvélum alþjóðlegra gagna-
grunna á borð við PubMed til að vísa á greinar.3 Vel
valin lykilorð á ensku ráða því miklu um það hvort
lesendur geti nálgast greinina. Lykilorð á íslensku
eru ekki notuð í erlendum gagnagrunnum og eru
orðin óþörf eftir að leitarvélar urðu öflugri við leit að
atriðisorðum. Leitarvélar leita í titlum og útdráttum
og er því best að lykilorðin séu ekki þau sömu og
finna má í titli eða útdrætti greinar. Slík lykilorð
auka líkur á að tilvonandi lesandi og leitarvél finni
greinina.
Þakkir og athugasemdir
Barst: 19. janúar
2011,- samþykkt til
birtingar: 6. júní 2011.
Höfundar tiltaka hvorki
styrki né hagsmunatengsl.
Höfundar
Æskilegt er að skýrt sé frá upphafi hver sé fyrsti
höfundur að fræðigrein og hverjir meðhöfundar. Fyrsti
höfundur gerir uppkast að greininni og er að jafnaði sá
sem lagt hefur mesta vinnu í rannsóknina. Meðhöfundar
ættu allir að hafa lagt sitt af mörkum til vísindalegs
innihalds greinarinnar. Sumir koma að fræðilegum
undirbúningi, svo sem hönnun á klínískri rannsókn
eða því að ákveða meginmarkmið rannsóknarinnar.
Aðrir hjálpa til við að safna sjúklingum, sjúkraskrám,
gera tilraunir, vinna úr gögnum eða við að skrifa
greinina. Ekki nægir að hafa eingöngu átt þátt í
söfnun upplýsinga til að geta gert kröfu um að vera
á höfundalista greinar. Sama á við um framkvæmd
skurðaðgerða, mælinga eða umsjón með tilraunadýrum.
Tilgreindir eru þeir sem aðstoðuðu við rannsóknina
eða úrvinnslu en uppfylltu ekki skilyrði til að
geta talist meðhöfundar. Þarna má einnig tilgreina
fyrirlestur um sama efni á vísindaþingum. Gera skal
grein fyrir hugsanlegum hagsmunaárekstrum, svo sem
að rannsóknin eða höfundar hafi hafi fengið styrk
frá framleiðanda vöru eða tækis sem voru notuð við
rannsóknina. Einnig ef höfundur hefur hagsmuna að
gæta varðandi lyf eða tæki sem getið er í greininni.
Sum tímarit óska eftir því að slíkar upplýsingar birtist
í greininni sjálfri og því er mikilvægt að kynna sér
skilmála hvers tímarits.
LÆKNAblaðið 2011/97 483