Læknablaðið - 15.09.2011, Blaðsíða 35

ÚR PENNA STJÓRNARMANNA LÍ
Læknar og sígarettuvélin
Birna
Jónsdóttir
bima@lis.is
Röntgenlæknir
og formaður
Læknafélags l’slands
Vinur minn sem er lungnalæknir sagði
mér að skaðsemi tóbaks hefði náð áður
óþekktum hæðum eftir að sígarettuvélin
var fundin upp í kringum árið 1880.
I sögulegu samhengi var sígarettuvélin
tækninýjung sem þjónaði fyrst og fremst
seljendum tóbaks, því auðveldara var
að koma vörunni á „hagkvæman"
hátt til notenda. Sagan segir okkur að
lengi vel trúðu menn á lækningamátt
tóbaks. Máttur auglýsinga er óvéfengdur.
Læknisfræði er reynsluvísindi og það er
meira en mannsaldur síðan hægt var að
auglýsa tóbak á forsíðu Læknablaðsins.
Sígarettureykingar urðu snemma
á 20. öld algengasti notkunarmáti
tóbaks og víst var gott að losna við
hrákadalla sem áður voru um allt og
tóku við tuggðu munntóbaki. Engan
óraði fyrir alvarlegum afleiðingum
almennrar notkunar á „ódýru" tóbaki.
Smithætta stóð upp úr hrákadöllunum
en afleiðingar óbeinna reykinga eru
ekki síður alvarlegar. Nú vitum við
betur. Þekking okkar í dag segir að
annað hvert ungmenni sem fer að
reykja muni deyja af reykingatengdum
sjúkdómi. Megin forvamarstarfið sem
LI vinnur að er að leita allra leiða til
forða ungmennum frá því að ánetjast
tóbaksfíkninni í hvaða formi sem er.
Við sem vinnum fyrir LÍ höfum í
vaxandi mæli orðið vör við einkenni
kulnunar í starfi hjá kollegunum.
Könnun sem gerð var meðal yngri
lækna í maímánuði sýndi að þeir sem
voru óánægðir nefndu sem algengustu
ástæðu of mikið álag á vinnustað. Eins
og við vitum er það svo að ef manni
finnst hann undir of miklu álagi og ekki
ná að skila verkefnum á fullnægjandi
hátt þá styttist í starfsleiða. En það
eru svona verkefni eins og slagurinn
við tóbaksiðnaðinn sem gerir það svo
skemmtilegt að vera læknir. Það verður
að vera gaman í vinnunni, starfsánægjan
vegur ekki síður þungt en aurarnir í
buddunni þó svo að þá beri ekki að
forsóma. Ef álagið er of mikið, starfs-
aðstaðan léleg og kaupið lágt, er eins
gott að margt annað komi á móti. Það
þarf ekki að brýna lækna gagnvart því
að sinna sínum persónulegu skjólstæð-
ingum vel. Við eigum sammerkt að
hafa valið starfið til þess, og það er
kennimark íslenskra lækna að mjög lágt
brottfall er úr stéttinni og starfsævi löng.
Þeir sem hætta að vinna heima og eru
ekki að fara á eftirlaun, fara nánast
undantekningarlaust í læknisstörf er-
lendis.
LI stendur fyrir tóbaksvarnarþingi
nú í lok september, og er það í annað
sinn á tveimur árum sem félagið boðar
til slíks. Fyrra þingið var haldið í
september 2009 og tókst fádæma vel.
Alyktanir sem þar voru samþykktar
leiddu af sér aðalfundarsamþykktir LÍ
2010, sem í framhaldi urðu meginuppi-
staða í röksemdafærslu þingmannahóps
sem lagði fram ályktunartillögu á alþingi
íslendinga um að banna sölu á tóbaki í
almennum verslunum. Auðvitað gerum
við læknar okkur grein fyrir því að
óforbetranlegir fíklar sem ánetjast hafa
tóbaki hvorki vilja allir né geta hætt
að reykja og einhvern veginn verður
að sinna þeim einstaklingum. Útfærslan
á því hvernig þeir fá sitt tóbak verður
smám saman ljós. Það er ekki okkar
ætlan að banna sölu tóbaks yfir nótt
heldur að þrengja áfram að sölumönn-
unum í nokkrum skrefum á 10 árum.
Engum lækni dylst að slagurinn er þess
virði að taka hann en tóbaksiðnaðurinn
mun ekki hopa þegjandi og hljóðalaust
og er sífellt tilbúinn til að tæla nýja
notendur. Ein óskammfeilnasta mark-
aðssetning sem mér var nýlega bent á
er auglýsing á bleikum, vel lyktandi,
örmjóum sígarettum sem sérstaklega eru
ætlaðar unglingsstúlkum. Félagar, það er
alltaf of snemmt að gefast upp, vinnum
saman í forvörnum, vinnum að útrým-
ingu tóbaksnotkunar.
Stjórn LÍ
Birna Jónsdóttir
formaður
Valgerður Á. Rúnarsdóttir
varaformaður
Sigurveig Pétursdóttir
gjaldkeri
Anna K. Jóhannsdóttir
ritari
Ágúst Örn Sverrisson
Árdís Björk Ármannsdóttir
Orri Þór Ormarsson
Ragnar Victor Gunnarsson
Þórey Steinarsdóttir
I pistlunum Úrpenna stjórnarmanna Li birta þeir
sínar eigin skoðanir en ekki félagsins.
LÆKNAblaðiö 2011/97 487