Læknablaðið - 15.10.2011, Blaðsíða 26

RANNSÓKN
samkvæmt TNM-stigunarkerfi American Joint Commitee on
Cancer (AJCC) (tafla I).11 Úr sjúkraskrám sjúklinga voru skráðar
eftirfarandi upplýsingar: kyn, aldur við greiningu, einkenni, með-
ferð, tegund aðgerðar og fylgikvillar. Meðaleftirfylgni sjúklinga
Tafla I. TNM-stigun AJCC fyrír krabbamein ibotntanga."
Frumæxli (T)
TX Ekki hægt að meta frumæxli
T0 Engin merki um frumæxli
Tis Innan slimhúðar krabbamein (carcinoma in-situ)
T1 Æxli vex í slímubeð
T2 Æxli vex i vöðvalag (muscularis propria)
T3 Æxli vex í gegnum vöðvalag og inn i hálubeð eða inn í botnlangahengi
T4 Æxli vex i gegnum visceral lifhimnu, þar á meðal slímæxli í lífhimnu í neðri hægri fjórðungi og/eða vex beint inn í önnur liffæri
T4a Æxli vex i gegnum visceral lífhimnu, þar á meðal slímæxli í lífhimnu i neðri hægri fjórðungi
T4b Æxli vex beint inn í önnur líffæri
Svæðiseitlar (N)
NX Ekki hægt að meta svæðiseitla
N0 Engin meinvörp í svæðiseitlum
N1 Meinvörp i 1 -3 svæðiseitlum
N2 Meinvörp í 4 eða fleiri svæðiseitlum
Fjarmeinvörp (M)
MO Engin fjarmeinvörp til staðar
M1 Fjarmeinvörp til staðar
M1a Fjarmeinvörp i lifhimnu fyrir utan hægri neðri fjórðung, þar á meðal skinuslímhlaup
M1b Fjarmeinvörp utan lifhimnu
Þroskunargráða (G)
GX Ekki hægt að meta þroskun æxlis
G1 Vel þroskuð Slimæxli lággráðu
G2 Meðalvel þroskuð Slímæxli hágráðu
G3 llla þroskuð Slimæxli hágráðu
G4 Ósérhæft
Stig
0 Tis, N0, M0
I T1.T2.N0, M0
IIA T3, N0, M0
IIB T4a, N0, M0
IIC T4b, N0, M0
IIIA T1,T2, N1, M0
IIIB T3,T4, N1, M0
IIIC Hvaða T sem er, N2, M0
IVA HvaðaT sem er, N0, M1a, G1
IVB Hvaða T sem er, N0, M1a, G2,G3 Hvaða T sem er, N1 ,N2, M1a, hvaða G sem er
IVC Hvaða T sem er, hvaða N sem er, M1 b, hvaða G sem er
var 15 mánuðir (bil: 0-158). Upplýsingar um dánardag sjúklinga
voru fengnar úr þjóðskrá. Upplýsingar um hverjir létust úr
krabbameini í botnlanga voru fengnar hjá Krabbameinsskrá
íslands. Við útreikninga á aldursstöðluðu nýgengi miðað við
Evrópustaðal WHO var notast við fólksfjöldatölur frá Hag-
stofu íslands og við Kaplan-Meier-lifunargreiningu var notað
tölfræðiforritið R statistics 2.10.1 fyrir Windows. Fengin voru
leyfi frá Persónuvemd (tilvísunarnúmer: 2009121152LSL), vísinda-
siðanefnd (tilvísunarnúmer: VSNb2010010006/031), lækningafor-
stjóra Landspítala og Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri, Krabba-
meinsskrá íslands og lífsýnasafni Landspítala í meinafræði.
Niðurstöður
Á rannsóknartímabilinu greindust 22 sjúklingar með kirtilkrabba-
mein í botnlanga, 11 konur og 11 karlar. Miðgildi aldurs sjúk-
linga var 63 ár (bil: 30-88). Aldursstaðlað nýgengi samkvæmt
Evrópustaðli WHO var 0,4 af hverjum 100.000 íbúum á ári.
Algengasta einkennið var kviðverkur (n=18), þar af tíu í hægri
neðri fjórðungi, en átta sjúklingar töldust hafa klínísk einkenni
botnlangabólgu (tafla II). Allir sjúklingar utan einn voru greindir
í aðgerð (n=5) eða við vefjarannsókn (n=16) en einn sjúklingur
var greindur við krufningu.
Flestir höfðu sjúkdóm á stigi IV, eða 13 sjúklingar (mynd 1).
Einn sjúklingur greindist samtímis með æxli í bugaristli og annar
sjúklingur greindist ári eftir greiningu botnlangakrabbameins með
krabbamein í nýra.
Allir sjúklingar nema sá sem var greindur við krufningu fóru
í skurðaðgerð (mynd 2). Ellefu sjúklingar fóru í brottnám á hægri
hluta ristils en sex þeirra höfðu áður farið í botnlangatöku þar
sem greindist óvænt botnlangakrabbamein. Einn sjúklingur fór í
brottnám á botnristli og dausgarnarenda og einn í ristilúrnám.
Einn sjúklingur fór í botnlangatöku eingöngu en þegar átti að
framkvæma brottnám á hægri hluta ristils greindust hjá honum
dreifð meinvörp. Einn sjúklingur fór f brottnám á bugaristli vegna
æxlis. Fjórir sjúklingar fóru í botnlangatöku og aðra aðgerð, allir
með dreifan sjúkdóm (sjá töflu I). Hjá þremur sjúklingum með
dreifðan sjúkdóm var eingöngu tekið sýni til vefjagreiningar, þar
af einum sem greindist við krufningu. Einn sjúklingur sem kom
inn með stíflu í ristli reyndist hafa dreifðan æxlisvöxt og var
allur ristill fjarlægður.
14
I II III iv
Stig
Mynd 1. Stigim við greiningu lijá sjúkUngum með krabbamein í botnlanga.
538 LÆKNAblaðið 2011/97