Læknablaðið - 15.10.2011, Blaðsíða 38

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Fyrsta íslenska
konan í sinni sérgrein
Anna Gunnarsdóttir barnaskurðlæknir
Anna Gunnarsdóttir barnaskurðlæknir
fluttist heim frá Svíþjóð fyrir tveimur
árum og tók nýlega við formennsku í
læknaráði Landspítala. Hún er einnig
formaður Skurðlæknafélags íslands
og hefur þar með skorað þrennu, þar
sem hún er fyrsta íslenska konan sem
gegnir þessum embættum auk þess að
vera fyrsta íslenska konan sem lýkur
sémámi í barnaskurðlækningum. Hún
tekur þó fram að ein kona hafi bæst
við síðan, Guðrún Aspelund, svo fjöldi
kvenna í sérgreininni hefur tvöfaldast.
Anna lauk námi í læknisfræði árið 1996
og eftir kandídatsár og tveggja ára
námsstöðu í almennum skurðlækningum
við Landspítalann fluttist hún til
Svíþjóðar og stundaði sérnám við
háskólasjúkrahúsið í Malmö í fjögur
ár og hlaut sérfræðiviðurkenningu í
almennum skurðlækningum árið 2003.
Hún hélt síðan áfram sémáminu á
barnaskurðdeild háskólasjúkrahússins í
Lundi og hlaut sérfræðiviðurkenningu í
barnaskurðlækningum sem undirsérgrein
árið 2005. Anna lauk doktorsprófi við
læknadeild háskólans í Lundi vorið
2010. í doktorsnáminu rannsakaði hún
starfrænar truflanir á meltingarvegi
barna, bæði bakflæði og Hirschsprung-
sjúkdóminn, sem er meðfæddur galli á
ristli.
Anna segist alltaf hafa haft í huga
að leggja fyrir sig barnalækningar, en
heillaðist af skurðlækningum á fjórða
ári í læknisfræði. „Barnaskurðlækningar
sameina þetta tvennt að nokkru leyti.
Barnaskurðlækningar eru mjög sérhæfð
sérgrein. Þær aðgerðir sem gera barna-
skurðlækningar að sérstakri grein
eru vegna ýmissa meðfæddra galla
á meltingarfærum, þvagfærum og í
brjóstholi, en síðan sinnum við einnig
öllum almennum skurðlækningum á
þessum líffærakerfum í börnum allt til
18 ára aldurs."
Konum fjölgar í skurðlæknastétt
Skurðlækningar eru hefðbundið karlavígi
innan læknisfræðinnar og Anna segir
að fyrirmyndir úr hópi kvenna hafi
ekki verið margar þegar hún stundaði
nám. „Ég var reyndar svo heppin að
Margrét Oddsdóttir, sem lést langt
fyrir aldur fram fyrir tveimur árum,
var starfandi á skurðdeild Landspítala
þegar ég var í námi og hún var sterkur
leiðtogi og góð fyrirmynd. Það voru
því nokkrar konur af minni kynslóð
sem fóru í skurðlækningar. Hér á
landi erum við reyndar ennþá talsvert
langt undir alþjóðlegu meðaltali hvað
varðar fjölda kvenna í hópi skurðlækna.
En það er að breytast og við erum
orðnar nokkrar íslenskar konur sem
erum starfandi skurðlæknar í ýmsum
sérgreinum skurðlækninga, bæði heima
og erlendis, og aðrar eru í sémámi
erlendis. Það hefur verið nefnt sem
skýring að skurðlækningar séu líkamlega
erfiðari en margar aðrar sérgreinar og
vaktabyrðin sé þyngri. Hvort tveggja sé
konum andstætt. Þetta er að breytast
með sífellt fullkomnari tækjabúnaði og
breyttu viðhorfi til hlutverks konunnar
innan og utan heimilis, með auknu
jafnræði milli hjóna. Ég hef hins vegar
aldrei velt því sérstaklega fyrir mér að
ég sé kona í þessu samhengi og mjög
sjaldan mætt neikvæðu viðhorfi þess
vegna. Það er reyndar að einhverju
leyti kynslóðabundið en er algjörlega
hverfandi."
Anna gegnir hlutastöðu sérfræðings í
barnaskurðlækningum á Landspítalanum
og jafnframt hlutastöðu yfirlæknis
við barnaskurðdeild á Karólínska
sjúkrahúsinu í Stokkhólmi. Hún er því
talsvert á ferðinni og hefur stöðugan
samanburð á milli þessara tveggja
stofnana. Hún segir nauðsynlegt fyrir
sig sem fagmann að geta fylgst með því
nýjasta sem er að gerast í greininni og
að hafa tækifæri til að gera nægilega
margar sérhæfðar aðgerðir til að halda
sér í þjálfun. Rannsóknarmöguleikamir
séu einnig meiri erlendis. „Margir af
þeim meðfæddum göllum sem við
barnaskurðlæknar fáumst við koma
einungis fram hjá einum af hverjum
4-5000 nýburum. Hér á íslandi fæðast
um 4500 börn á ári. Það eru því
ekki mörg sérhæfð tilfelli af hverjum
meðfæddum galla sem koma til okkar
kasta árlega hér á landi, en þegar þau
koma upp er nauðsynlegt að viðeigandi
þekking og reynsla sé til staðar til að
hjálpa þeim börnum."
Heimurinn hefur minnkað
Barnaskurðdeildir í Svíþjóð eru fjórar,
í Lundi, Gautaborg, Uppsölum og
Stokkhólmi og skipta þær landinu
nokkuð jafnt á milli sín. Upptökusvæði
bamadeildarinnar í Stokkhólmi er um
2,5 milljónir manna svo umsvifin em
allt önnur þar eins og nærri má geta.
Þegar Anna er spurð hvemig hún hafi
upplifað umskiptin frá því að starfa
í Svíþjóð og hefja störf á Landspítala
þarf hún að hugsa sig um áður en hún
svarar.
„Ef ég á að vera alveg hreinskilin þá
var það algjört áfall. Ég byrjaði reyndar
á mjög erfiðum tíma í þjóðfélaginu,
sumarið 2009 þegar kreppan var
alltumlykjandi og mikill samdráttur á
spítalanum. Það þarf einnig að hafa
í huga að barnaskurðlækningar eru
550 LÆKNAblaðið 2011/97