Læknablaðið - 15.10.2012, Qupperneq 20

RANNSÓKN
sjúkdóm tapa beinþéttni hratt, eða að meðaltali um 2,5% á ári.15
Undirliggjandi orsök minnkaðrar beinþéttni hjá sjúklingum með
lystarstol er flókin og ekki að fullu þekkt, en stafar líklega meðal
annars af minni líkamsþyngd, skorti á mikilvægum næringar-
efnum, vanseytingu kynhormóna, vaxtarhormónsviðnámi með
lágum insúlín-líkum vaxtarþætti 1 (IGF-1), hækkun á kortisóli og
breytingum á hormónum sem hafa með efnaskipti beina að gera,
svo sem leptíni, peptíði YY, adiponectíni, insúlíni og amylíni.16
Með bata, þyngdaraukningu og endurkomu tíðablæðinga virð-
ist beintapið ganga til baka að hluta til.17-18 Sýnt hefur verið fram
á að þyngdaraukning sé mikilvæg fyrir endurbata á beinþéttni í
mjöðm, en endurkoma tíðablæðinga sé mikilvæg fyrir endurbata
á beinþéttni í hrygg.15 í klínískum leiðbeiningum amerísku geð-
læknasamtakanna er ráðlagt að allir sjúklingar sem greinst hafa
með lystarstol og hafa sögu um blæðingastopp í 6 mánuði fari í
beinþéttnimælingu.19
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna beinþéttni ungra
kvenna með sögu um lystarstol á íslandi og öðlast betri skilning á
mögulegum orsökum lítillar beinþéttni.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn. Rannsóknarþýðið var fundið með
því að skoða sjúkraskrár kvenna sem höfðu leitað sér meðferðar
hjá átröskunarteymi Landspítala á árunum 2001 til 2009 og farið í
beinþéttnimælingu á spítalanum. Þetta tímabil var valið af því að
árið 2001 var fyrst sett á stofn teymi um meðferð fullorðinna ein-
staklinga með átraskanir á geðsviði spítalans. Fóru þá allnokkrir í
beinþéttnimælingar. Arin 2004 og 2005 var hlé á starfseminni, en
í febrúar 2006 hófst hún á ný og hafa einstaklingar með lystarstol
eða sögu um lystarstol markvisst verið sendir í beinþéttnimæling-
ar eftir það. Að jafnaði hafa um 10 nýir sjúklingar á ári greinst með
lystarstol hjá teyminu og farið í beinþéttnimælingu. Einnig hafa
einstaklingar sem hafa sögu um lystarstol verið beinþéttnimældir
þó sjúkdómurinn hafi þróast yfir í lotugræðgi eða aðrar átrask-
anir þegar leitað var meðferðar. Þátttökuskilyrði í rannsókninni
voru að hafa fengið ICD-10 greiningarnar lystarstoi (F50.0) eða
ódæmigert lystarstol (F50.1)20 og hafa farið í beinþéttnimælingu í
veikindum sínum. Við útilokuðum þær sem voru yngri en 18 ára
og eldri en 40 ára við beinþéttnimælinguna. Samanburðarhópur
var fenginn úr rannsókn á beinheilsu íslendinga sem framkvæmd
var á árunum 2001-2003 með sama beinþéttnimælitæki. Þar var
um að ræða 58 heilbrigðar 30 ára konur, slembiúrtak af Reykja-
víkursvæðinu.21
Við beinþéttnimælinguna svöruðu konurnar stöðluðum
spurningalista. Þar var spurt um tíðablæðingar, lyf, reykingar,
fjölskyldusögu um beinþynningu, sjúkdóma, neyslu mjólkur-
afurða, töku kalks, lýsis og vítamíns, líkamsrækt og beinbrot.
Konurnar voru einnig vigtaðar og hæðarmældar.
Upplýsingum var safnað um niðurstöður beinþéttnimælinga
og úr spurningalistum ásamt upplýsingum úr sjúkraskrám
Landspítala fyrir lystarstolshópinn.
Rannsóknin var þríþætt, í fyrsta lagi samanburður sjúklinga
með lystarstol við heilbrigða einstaklinga, í öðru lagi tengsl bein-
þéttni meðal lystarstolssjúklinga við mögulega áhrifaþætti og í
þriðja lagi voru skoðaðir sérstaklega þeir lystarstolssjúklingar sem
Tafla I. Grunnupplýsingar fyrir átröskunarsjúklinga með lystarstol eða sögu um
lystarstol og samanburðarhóp við beinþéttnimælingu.
Lystarstolshópur (n=40) Samanburðarhópur (n=58) p-gildi
Aldur (ár) 21,5 (18,2-36,5) 30 (29-30) <0,001
Þyngd (kg) 47 (36-69) 69(47-111) <0,001
Hæð (cm) 166 ±7 167 ±6 0,521
LÞS (kg/m2) 17,4 (12,3-25,2) 23,6 (18,1-43,7) <0,001
Lýsi og/eða vítamín (%) 66a 40 0,012
Kalktöflur (%) 49b 10 <0,001
Líkamsraekt (a3x í viku) (%) 33° 40 0,538
Reykir eða hefur reykt (%) 59d 40 0,062
Saga um beinbrot (%) 40a 22 0,072
Reglulegar blæðingar (%) 23 85 <0,001
Aldur viö upphaf blæöinga (ár) 13(10-18)” 13(11-17) 0,460
Tekur p-pilluna (%) 23 - -
Gögn eru sett fram sem meðaltal ± staðalfrávik fyrir normaldreifðar breytur en miðgildi
(spönn) fyrir breytur sem ekki eru normaldreifðar. LÞS: Líkamsþyngdarstuðull. bn=37, cn=36, bn=39, °n=27. an=38,
höfðu farið í beinþéttnimælingu oftar en einu sinni til að meta
breytingar í beinþéttni og þætti sem tengdust slíkum breytingum.
Tilskilin leyfi fyrir rannsókninni fengust hjá siðanefnd Land-
spítala, Persónuvernd og framkvæmdastjóra lækninga á Land-
spítala.
Mnt á beinþéttni
Beinþéttni var mæld með DXA, Hologic QDR 4500A (Hologic,
Bedford MA, Bandaríkjunum) í báðum hópum. Þessi aðferð mælir
magn steinefna, aðailega kalks, á flatareiningu (g/cm2), það er
beinþéttni í tvívídd. Beinþéttnimælingar eru almennt gerðar á
lendhrygg og vinstri mjöðm. 1 lendhrygg er mæld beinþéttni
í L1-L4 og í mjöðm er annars vegar mæld beinþéttni í lærleggs-
hálsi og hins vegar í öllum nærenda lærleggs sem samanstendur
af lærleggshálsi, lærhnútum og beini milli lærhnúta. Ómarkvísi
mælinga í lendhrygg er 1,0% en ómarkvísi mælinga í mjöðm er
1,6%.22 DXA-tækið getur einnig mælt heildarbeinþéttni fyrir alla
beinagrindina, metið líkamsþyngd og magn fitu og mjúkvefs.
Mjúkvefur er vefur sem er hvorki fituvefur né beinvefur, en er að
stærstum hluta vatn og vöðvar og er magn hans talið endurspegla
vöðvamagn líkamans.
Tölfræðileg greining
Gögn eru sett fram sem hlutfall (%) fyrir flokkunarbreytur og sem
miðgildi (spönn) fyrir samfelldar breytur sem ekki eru normal-
dreifðar, en meðaltal ± staðalfrávik fyrir normaldreifðar breytur.
Hópar voru bornir saman með t-prófi eða Wilcoxon-Mann-Whit-
ney prófi, kí-kvaðrat prófi og dreifigreiningu (Analysis of covarince,
ANCOVA) þegar leiðrétt var fyrir breytum. Fylgni var könnuð með
fylgnistuðli Pearsons eða Spearmans. Hjá sjúklingum með endur-
teknar beinþéttnimælingar voru breytingar kannaðar með pöruðu
t-prófi eða Wilcoxon signed ranks prófi. Við tölfræðiúrvinnslu var
524 LÆKNAblaðið 2012/98