Læknablaðið - 15.01.2013, Blaðsíða 46

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Lífvísindasetur Háskóla íslands
sameinaður vettvangur rannsókna í sameinda- og frumulíffræði
Þórarinn Eiríkur
Guðjónsson Steingrímsson
dósent prófessor
tgudjons@hi.is eirikurs@hi.is
Lífvísindasetur Háskóla íslands tók
formlega til starfa 30. nóvember 2011.
Lífvísindasetrið hefur heimilisfesti við
læknadeild Háskóla Islands en hefur efnt
til samstarfs við aðrar stofnanir á Islandi
sem stunda rannsóknir á sviði lífvísinda,
þar með talið Landspítala og Keldur. Stofn-
un Lífvísindaseturs má rekja annars vegar
til skýrslu sem nefnd á vegum þáverandi
rektors Háskóla íslands, Páls Skúlasonar,
tók saman um lífvísindarannsóknir
við HÍ, og hins vegar til markáætlunar
vísinda- og tækniráðs um „Erfðafræði
í þágu heilbrigðis og örtækni". Skýrsla
rektorsnefndarinnar benti á að rannsóknir
á sviði lífvísinda væru stundaðar á litlum
rannsóknastofum sem dreifðar væru um
húsnæði háskólans og tengdar stofnanir
en að því væri mikið óhagræði. Skýrslan
hvatti til stofnunar Lífvísindaseturs.
Markáætlunin kom til sögunnar nokkru
síðar en styrkir úr henni brúuðu bilið milli
dreifðra rannsóknarhópa og stuðluðu að
sameiningu og samstarfi. Smám saman óx
starfsemin og Lífvísindasetur
varð til. Rannsóknarhópar
innan Lífvísindaseturs HÍ
stunda rannsóknir á ýmsum
sviðum sameinda- og frumu-
líffræði, svo sem á líffræði
krabbameina, starfsemi og
sérhæfingu stofnfrumna,
taugalíffræði, stjórnun
genatjáningar, erfðalækninga,
næringar- og matvælafræði,
ónæmisfræði, auk ýmissa
sviða lífeðlisfræði.
Mikill ávinningur er af
samvinnu milli rannsókna-
hópa þegar vísindamenn á
þessu sviði stefna að sam-
eiginlegum markmiðum. Aukin samskipti
vísindamanna leiðir til samvinnu og um
leið til þekkingarsköpunar. Betri tengsl
myndast einnig við klíníska starfsemi
Landspítala en tengsl grunnvísinda og
klínískra vísinda er forsenda betri með-
ferðar- og greiningarúrræða. Þegar þetta
er ritað eru 45 hópstjórar skráðir við Líf-
vísindasetur og með þeim starfa nærri
100 meistara- og doktorsnemar, ásamt
nýdoktorum og tæknifólki. Fjöldi erlendra
doktorsnema og nýdoktora eykst stöðugt.
Stefnt er að því að flestir vísindamenn Há-
skóla íslands og Landspítala á sviði sam-
eindalífvísinda tengist Lífvísindasetri og
skapi þannig öflugan vettvang rannsókna
á þessu sviði. Lífvísindasetrið hefur nú
þegar skapað frjóan jarðveg fyrir innlenda
og erlenda gestafyrirlestra og mun það
eflast með stækkun setursins.
Aukinn sýnileiki
Með Lífvísindasetri eykst sýnileiki rann-
sókna sem tengjast setrinu, bæði hérlendis
og erlendis. Rannsóknir á sviði lífvísinda
byggja á gömlum merg og hafa haft mikil
áhrif í íslensku þjóðlífi, mun meiri áhrif en
menn kannski gera sér grein fyrir. Rann-
sóknir á þessu sviði hafa leitt til þess að
sérfræðiþekking er til staðar sem tryggir
bæði menntun ungs fólks í fræðunum
en um leið öryggi á ýmsum sviðum, til
dæmis vegna þekkingar á smitsjúkdómum,
ónæmisfræði, krabbameinum og hjarta-
sjúkdómum. Þessar rannsóknir hafa einnig
haft mikil áhrif á íslenskt atvinnulíf en
atvinnusköpun á sviði lífvísinda er mikil
og mun fara vaxandi. Rannsóknarhópar
Lífvísindaseturs koma fram undir sam-
eiginlegri heimasíðu (lifvisindi.hi.is/)
þar sem er að finna ítarupplýsingar um
hvern og einn rannsóknarhóp. Vefsíðan er
á ensku og hefur þegar vakið athygli þar
sem erlendir nemendur eru farnir að hafa
samband við einstaka rannsóknarhópa
eftir að hafa kynnt sér efni síðunnar.
Samnýting tækja og hagræðing í rekstri
Tæki til rannsókna í lífvísindum eru
sérhæfð, dýr og úreldast hratt. Það er því
mikilvægt að nýta þau sem best á hinum
stutta líftíma þeirra. Með stofnun Líf-
vísindaseturs má bæði samnýta tæki og
standa sameiginlega að fjármögnun og
rekstri þeirra. Auk þess verður ávinningur
vegna hagræðingar í rekstri, svo sem með
sameiginlegum innkaupum á rekstrar- og
rannsóknavörum sem iðulega eru sérhæfð-
ar og dýrar.
Aukinn þéttleiki virkra vísindamanna
á sviði lífvísinda eykur samvinnu og þekk-
ingarsköpun en skapar um leið kröfuna
um að menn standi sig í styrkjasókn, bæði
um innlenda og erlenda styrki.
Með Lífvísindasetri Háskóla íslands
er orðið til frjótt umhverfi fyrir vísinda-
menn og rannsóknanema, þar sem eftir-
sóknarvert er að starfa. Markmiðið er að
setrið verði mikilvægur
vettvangur Islendinga
sem flytja til íslands að
loknu framhaldsnámi
erlendis og erlendra aðila
sem vilja stunda nám
eða störf í sameinda- og
frumulíffræði á Islandi.
Stofnun setursins hefur
nú þegar leitt til öflugs
vísindastarfs sem mun
án efa efla gæði þessarar
starfsemi. Sú þekking sem
vísindin skapa leiðir til
hagsbóta fyrir sjúklinga og
íslenskt samfélag í heild.
Mt/nd úr rannsóknarstofu: Eiríkur Steingrímsson
46 LÆKNAblaðið 2013/99