Læknablaðið - 15.10.2013, Blaðsíða 7

RITSTJÓRNARGREIN
Verður hægt að bæta skaðann á Landspítala?
sjónarmið sérfræðilæknis
Helga Ágústa
Sigurjónsdóttir
sérfræðingur í
lyflækningum
og innkirtla-og
efnaskiptasjúkdómum
starfandi við
lyflækningadeild
Landspítala
helgaags@landspitali. is
Staða lyflækningasviðs Landspítala er graf-
alvarleg og hefur leitt til mikillar umræðu
í fjölmiðlum sem annars staðar undanfarið.
LOKSINS! Loksins, því vandinn var því
miður fyrirsjáanlegur og við honum hefur
verið varað margoft um árabil. Loksins, þar
sem þeir sem áttu að geta spyrnt við hafa að
minnsta kosti ekki haft hátt um vandann.
Löngu fyrir bankahrun, í „góðærinu", var
stöðugt þrengt að sjúkrahúsinu fjárhags-
lega. Þetta sýndi forstjóri spítalans svart
á hvítu með tölum sem hann lagði fram á
fundi læknaráðs 20. september síðastliðinn.
Eftir liggur sjúkrahúsið í sárum sem við ótt-
umst að ekki verði hægt að bæta eða muni
taka fjölda ára að gróa ef ekki verður spyrnt
strax við fótum.1 Forstjórinn sýndi einnig
hversu vel Landspítali hefur fylgt fjárlögum
undanfarin ár - þrátt fyrir áframhaldandi
„sparnaðarálögur". Augljóslega hlýtur starf-
andi heilbrigðisráðherra á hverjum tíma að
gleðjast yfir slíkum rekstrarárangri stofnun-
arinnar. Eða hvað? Á eina markmið stjórnar
spítala allra landsmanna, Landspítala, að
vera sparnaður? Hvað um önnur markmið
og framtíðarsýn? Umhyggja - Fagmennska
- Öryggi - Framþróun. Þetta eru slagorð
Landspítala. Hver stendur vörð um þau ef
ekki forstjóri og stjórn spítalans?
Rekstrarkostnaður Landspítala hefur
dregist saman um 12% og stöðugildum
fækkað um 11% á síðustu fjórum árum
en „framleiðsla" (veitt þjónusta) einungis
minnkað um 3%.2 Samkvæmt nýrri skýrslu
McKinsey mun kostnaður við hverja fram-
leiðslueiningu vera meira en helmingi
hærri á háskólasjúkrahúsunum Karolinska
og Sahlgrenska í Svíþjóð en á Landspítala.2
Forstjórinn segir það vera vegna þess að:
„Það eru færri starfsmenn á bakvið hverja
framleidda einingu og launin eru lægri." Er
það eðlilegt? Getur það gengið upp nema
um skamma hríð þar sem Landspítali er f
samkeppni um sömu læknana?
Skýrsla Hagfræðistofnunar fslands sýnir
að niðurskurður á Landspítala nam 24% (11
milljarðar á verðlagi ársins 2011) á 5 árum
(2007-2011) og ársverkum fækkaði um 345,7?
Af hverju var þetta látið viðgangast? Ekki
hefur einungis læknum á lyflækningasviði
fækkað. Á Landspítala hefur verið sagt upp
mörg hundruð öðrum starfsmönnum sem
unnu störf sem styðja starf lækna og gera
þeim kleift að nýta tíma sinn betur til lækn-
inga. Læknir sem ekki hefur ritara, sjúkra-
liða, hjúkrunarfræðinga eða aðra lykilheil-
brigðisstarfsmenn sér við hlið læknar færri
sjúklinga. Punktur! Til að reyna að hindra
þetta hafa allir hlaupið hraðar - en nú stönd-
um við á öndinni og þegar deildarlæknum á
sviðinu hefur fækkað um meira en helming
náum við ekki andanum lengur. Tækjakostur
sjúkrahússins er úr sér genginn á mörgum
sviðum.4 Sérfræðilæknar hafa ekki lengur
þann tækjakost eða þau úrræði sem voru
talin sjálfsögð í framhaldsnámi þeirra.
Bráðveikum er sinnt en það sem má bíða,
bíður. Einfalt. Er eitthvað skrítið að deildar-
læknarnir á sviðinu séu flestir farnir? Þau
hafa val bæði innanlands og utan. Þau sækja
ekki í lyflækningar þar sem þau hafa í litlum
mæli átt kost á að kynnast því hve áhuga-
verðar og skemmtilegar sérfræðigreinar
sviðsins eru í eðlilegu starfsumhverfi. Hér er
framtíð lyflækninga á íslandi í húfi!
íslenskir sérfræðilæknar eru eftirsóttur
starfskraftur. Margir eiga að baki langan
starfsaldur erlendis og búa auk klínískrar
reynslu að reynslu í rannsóknum og stjórnun
á sfnu sviði. Lyflæknar Landspítala hafa
samt ekki fundið fyrir því að þeir væru
metnir að verðleikum og líðan þeirra í starfi
skipti máli. Endurteknar starfsánægjukann-
anir bera þessu vitni. Ár eftir ár hafa niður-
stöður slíkra kannana verið eldrauðar; það
heitir „aðgerðarstig" á stofnanamáli spítal-
ans. Engin viðbrögð („aðgerðir") hafa verið
við þeim niðurstöðum. Mannauður? Þeir
sem fara utan á miðjum aldri koma trúlega
ekki aftur til starfa á íslandi. Atgervisflótti
lyflækna er ekki einungis staðreynd heldur
óttumst við hann magnist næstu vikurnar.
Sérfræðingar eiga nú að taka deildar-
læknavaktir auk sérfræðivakta, á fjársveltu
illa mönnuðu sjúkrahúsi sem býr við lakan
tækjakost. Sérfræðilæknar eiga einnig í
auknum mæli að sinna deildarvinnu einir
samhliða göngudeildarvinnu og sérfræðiráð-
gjöf innan og utan sjúkrahússins. Þetta ýtir
undir kulnun í starfi. Göngudeildarþjónusta
sérfræðinga, sérhæfð þjónusta við sjúklinga
með flókinn heilsuvanda og rannsóknir eru
í húfi þar sem bráðveikir inniliggjandi sjúk-
lingar verða augljóslega að ganga fyrir. Sér-
fræðiþjónusta lyflækna er því í húfi! Hvað
með lykilorðin fjögur: Umhyggja? Öryggi?
Fagmennska? Framþróun? Getur framþróun
byggst á öðru en rannsóknum?
Stórbæta þarf laun og kjör lækna án tafar
til að hindra frekari landflótta og stuðla að
nýliðun sérfræðilækna samtímis því sem
tekið er á öllum þeim atriðum sem fram
koma í bréfi til hæstvirts heilbrigðisráðherra
sem sent var í kjölfar vel sótts fundar Lækna-
félags íslands 5. september.5 Atgervisflótti
frá íslandi er staðreynd sem horfast þarf í
augu við og taka á. Tölum íslensku: Laun
og starfsumhverfi lyflækna á Landspítala
munu leiða til frekari uppsagna verði ekki
þegar brugðist við með trúverðugum hætti!
Djúp gjá hefur myndast á milli stjórnenda og
starfsfólks spítalans. Traust er forsenda end-
uruppbyggingar lyflækninga á Landspítala.5
Tillögur ráðherra vekja von - viðbrögð
lækna munu ráðast af því hvernig til tekst
með efndir!
Heimildir
1. Yfirlæknar og prófessorar óttast óbætanlegt tjón. Fréttablaðið
12.09.2013
2. Mikill kostnaðarmunur. Morgunblaðið 18.09.2013
3. Mest fækkun á Landspítala. Morgunblaðið 20.09.2012
4. Myndgreining á Landspítala í kröppum sjó. Fréttablaðið 20.09.2013.
5. Bréf til Heilbrigðisráðherra 08.09.2013 Tlllögur frá læknum
Lyflækningasviðs, birt á ytri vef Læknafélags íslands 10.09.2013.
Is there a way to improve the situation at the Department
of Internal Medicine at Landspítali The National
University Hospital?
A Consultant's point of view
Helga Ágústa Sigurjónsdóttir, MD, PhD, Clinical Associate
Professor
Consultant in Internal Medicine and Endocrinology
Dept of Internal Medicine and Endocrinology, Landspítali
University Hospital, Reykjavík, lceland
LÆKNAblaðið 2013/99 439