Læknablaðið - 15.10.2013, Blaðsíða 9

RITSTJÓRNARGREIN
Hvað veldur vanda á lyflækningasviði?
Ingibjörg
Kristjánsdóttir
deildarlæknir á
lyflækningasviði og
viðskiptafræðingur
ingibjorgk@gmail. com
Allir þekkja söguna um litlu negrastrákana
tíu þar sem einn og einn datt úr lestinni þar
til enginn var eftir. Það er neyðarástand á
lyflækningasviði Landspítala, aðallega
vegna mannfæðar. En af hverju hafa æ
fleiri deildarlæknar helst úr lestinni? Er
það vegna óánægju með vinnuaðstöðu,
lélegrar kennslu og þjálfunar, lágra launa,
óánægju með stjórnunaraðferðir? Eða er
ástæðan sambland af öllu ofangreindu?
Fyrir um fjórum árum hóf ég kand-
ídatsár mitt á Landspítala og horfði björt-
um augum til framtíðar. Stefnan var sett á
lyflækningar og sótt um í framhaldsprógr-
ammi Landspítalans í almennum lyflækn-
ingum. Það komust ekki allir að sem vildu;
stöðurnar voru eftirsóttar vegna góðrar
kennslu og þjálfunar, sanngirni í vakta-
byrði, góðrar handleiðslu þeirra sérfræð-
inga sem þar vinna og góðs vinnuanda. Ég
varð himinlifandi þegar ég fékk skilaboð
um að hafa fengið stöðu og hlakkaði til
næstu þriggja ára þar sem ég myndi slást
í hóp deildarlækna á lyflækningasviði. En
hver varð raunin, bæði hvað varðar mennt-
un og starfið sjálft?
Á lyflækningasviði eru skilgreind 25
stöðugildi fyrir deildarlækna og þegar ég
byrjaði voru 24 við vinnu. En svo fór sam-
fella í dagvinnu minnkandi og þar með
okkar helsta lærdómstækifæri, það er stofu-
gangurinn. Þar sem fullmannað teymi fer
yfir tilfelli og ræðir um mögulegar orsakir,
meðferðir og fleira og lærir af þeim. Full-
mannað teymi er sérfræðingur, deildar-
læknir, kandídat og 1-2 læknanemar. Hins
vegar hefur raunin verið sú að fækkað hef-
ur um 1-2 lækna í hverju teymi. Því hefur
tími til kennslu á stofugangi minnkað og
lærdómstækifærum um leið. Þetta er ein
helsta ástæða þess að fleiri og fleiri hafa
helst úr lestinni, því dettur mér aftur í hug
sagan um litlu negrastrákana.
Sumarið 2013 voru eftir 14 deildarlækn-
ar á lyflækningasviði svo samningur var
gerður við yfirmenn um að ganga nær ein-
göngu vaktir það sumarið með loforði um
breytingar um haustið. Því var dagvinnu
bjargað með læknanemum er voru að stíga
sín fyrstu skref í vinnu á háskólasjúkrahúsi
með ábyrgð og álagi sem engan veginn
samrýmdist þeirra reynslu né menntun.
Vaktabyrði síðastliðin ár hefur aukist og
vissulega er margt að læra af vöktum í
byrjun en svo kemur að því að þær verða
reglubundin vinnuskylda þar sem aðal-
áhersla er lögð á að koma sem flestum sjúk-
lingum gegnum kerfið á sem stystum tíma.
I erlendum prógrömmum þykir eðlilegt að
vaktir séu um 1-2 mánuðir á ári en hér eru
teknar vaktir eftir þörf spítalans.
í september 2013 voru eftir 10 deildar-
læknar og þeim mun fækka enn þar sem
tveir hverfa frá í október. Hafa sérfræðingar
og deildarlæknar á lyflækningasviði varað
við þessari þróun að minnsta kosti síðast-
liðin tvö ár. Nefndir hafa verið stofnaðar
til að skoða vinnu- og vaktafyrirkomulag
deildar- og aðstoðarlækna á lyflækninga-
sviði sem hafa skilað inn góðum hug-
myndum að úrbótum. En því miður hafa
stjórnendur spítalans ekki hlustað, heldur
virðist sem vinnu þessara nefnda hafi verð-
ið stungið undir stól til þessa.
Þann 1. september síðastliðinn var sett
í gang neyðaráætlun og voru þá settar af
stað misgóðar breytingar. Teymum var
fækkað úr 12 í 6 fullmönnuð kennsluteymi
sem skyldu mest hafa 14 sjúklinga hvert.
Þarna er tvennt jákvætt: að þau teymi sem
hafa deildarlækna séu fullskipuð og að skil-
greint sé hversu marga sjúklinga eitt teymi
getur sinnt. Önnur breyting sem kom fram
í neyðaráætluninni var að leggja niður
vaktalínu deildarlæknis í Fossvogi og setja
þess í stað tvo kandídata á vakt. Þannig er
vaktabyrði kandídata aukin og þeir hafðir
einir í húsi að næturlagi án stuðnings sér
reyndari læknis. Því er verið að endurtaka
sömu mistökin og gerð voru með deildar-
lækna og eru meðal annars orsök þess að
við erum í þessum vanda.
Starfsþróun er nauðsynleg fyrir lækna
og ekki er það uppörvandi fyrir deildar-
lækni sem brátt hverfur til sérnáms að
horfa á störfum hlaðna sérfræðinga sinna
deildarlæknavinnu til viðbótar. Það er ekki
til að hvetja unga sérfræðilækna til að koma
erlendis frá til vinnu á lyflækningasviði og
hefur það verið raunin að færri og færri sér-
fræðilæknar sækja „heim" til vinnu, þrátt
fyrir hina miklu og þekktu ættjarðarást.
Mesti auður hvers fyrirtækis er gott
starfsfólk. Mikilvægasta hlutverk hvers
stjórnanda er að hlusta á starfsmenn sína
og hlúa að þeim. Ég tel af framansögðu að
stjórnendur spítalans hafi hvorki hlustað
á starfsmenn sína né brugðist við viðvör-
unum um vinnuumhverfi deildarlækna á
lyflækningasviði síðastliðin tvö ár. Það er
byrjað að vinna að úrbótum sem ekki er
enn komin reynsla á en þá vinnu má ekki
vinna í fljótfærni heldur með langtíma-
markmið að leiðarljósi.
Ég vona að sagan um litlu negrastrákana
endi hér og þeir verði aftur 10, eða 25 eins
og við á í okkar sögu.
What is the cause of crisis in internal medicine?
Ingibjörg Kristjánsdóttir, Resident in internal medicine and
Bsc in Internal business and administration.
LÆKNAblaðið 2013/99 441